«باور عامه بخشی از توده فرهنگ مردم است که تخیّل، احساس، آرزو و اندیشه های گوناگون را از نسل به نسل دیگر منتقل کرده و دگرگونی معیارهای زیبا شناسی و اخلاقی هر دوره از زندگی یک قوم را آشکار می کند. علاقه روستائیان به حفظ سنّتها و اقتضای شیوه زندگی آنها با طبیعت باعث افزایش تخیّل آنهاست.
فرهنگ عامیانه و فولکلور مجموعه ای از دانستنیها و باورها و رفتارهای گروهی که با موازین علمی و منطقی جامعه انطباق ندارد و اجرای آنها بر حسب عادت، تقلید و هم چشمی و سرگرمی است. این دانستنیها عبارتند از آداب و رسوم تولد، مرگ، ازدواج، نحوه زندگی، کشاورزی، جشنها، پیشگوییها، خرافات، طبابتها، بازیها،آوازها، قصهها و سایر آداب و رسوم و اعتقادات که بیانگر چگونگی تفکر و نحوه زندگی مردم در طول اعصار مختلف است.(صادقی،46:1386)
فولکلور متشکل از دو جزء folk به معنای دانش عوام و lor به معنای دانستنیها و دانشها و برای اولینبار در انگلیس عنوان مقالهای قرار گرفت که درباره دانش عامیانه و آداب و رسوم سنتی بود بعدها توسط رشید یاسمی مقالهای عنوان مقاله ای به معنای دانش عامیانه و دانستنیهای مردم انعکاس یافت.»(صادقی،1386؛46)
فرهنگ عامه از عناصر متعدد و گوناگونی بوجود آمده است. این عناصر در طول تاریخ تحولات متعددی را پشت سر گذاشته است و مبنای بسیاری از رفتارها و گفتارهای آدمیان قرار گرفته است.انسانها در ورای حوادث گوناگون زندگی به دنبال یافتن توجیهات مختلف بوده اند و از این رهگذر پارهای از باورها و اعتقادات خرافی شكل گرفته است؛ از جمله اینكه در شادی های روزگار به جشنها پرداختهاند و یا اینكه حكمت و تجربه ی خود را در قالب امثال الحكم و افسانه ها بازگو كرده اند و…
«زندگی اقوام و ملّت‌ها، از دیرباز با فرهنگ عامّه عجین شده است. در طول تاریخ،خاصّیت طبیعی ذهن بشر او را واداشته تا برای مجهولات و سؤالات ذهن خود، جوابی هرچند نادرست بیابد. مردم عادی در زمینه‌های مختلف طب، نجوم، تعبیرات خواب،جادوگری و… تصوّراتی داشتند که مجموعة آن ها فرهنگ عامّه را تشکیل می‌دهد.فرهنگ عامّه با فرهنگ و ادب رسمی در رابطه و تعامل است و گاه جلوه‌هایی از فولکلور در متون ادبی راه می‌یابد» (طاهری،1390؛2)عناصر فرهنگ عامه به شكل های مختلف در اشعار شاعران و نویسندگان بزرگ تجلی یافته است هر چه شاعران و نویسندگان با تودههای مردم بیشتر در ارتباط باشند، میزان بهره گیری آنان از فرهنگ عامه فزونی می گیرد؛ به همین دلایل قابوسنامه آكنده از عناصر فرهنگ عامه است.
-1-بیان مسئله
باورهای عامه از عناصر متعدد و گوناگونی بوجود آمده است. این عناصر در طول تاریخ تحولات متعددی را پشت سر گذاشته است و مبنای بسیاری از رفتارها و گفتارهای آدمیان قرار گرفته است.انسانها در ورای حوادث گوناگون زندگی به دنبال یافتن توجیهات مختلف بوده اند و از این رهگذر پارهای از باورها و اعتقادات خرافی شكل گرفته است؛ از جمله اینكه در شادی های روزگار به جشنها پرداختهاند و یا اینكه حكمت و تجربه ی خود را در قالب امثال الحكم و افسانه ها بازگو كرده اند و…
1-2- اهمیت موضوع
این كه مردمان در قرن پنجم با چه افكاری می‌زیسته‌اند و اعتقاداتشان چگونه بر امور مختلف تأثیر گذاشته اهمیت موضوع را بیان می‌كند و نشان می‌دهد كه بسیاری از این باورداشت‌ها در زندگی بشر امروزی نیز جلوه كرده است. و مردم در بعضی از باورها هنوز تابع پیشینیان خود هستند. و جهان بینی‌شان براساس افكار و عقاید آن روزگاران رقم خورده است. با بررسی مواد فولكلور در قابوسنامه بعضی از افكار و عقاید فراموش شده‌ی آن روزگار جانی دوباره می‌گیرد.
1-3- پرسشهای اصلی تحقیق
الف- میزان انعکاس باورهای عامّه در قابوسنامه تا چه حد است ؟
ب- آگاهی به باورهای عامّهی قرن پنجم چه تأثیری در درك بهتر ما نسبت به نثر این كتاب دارد؟
ج- آیا یافتن ریشه و خاستگاه موادّ باور عامه قابل شناسایی است؟
ه- باورهای موجود در قابوسنامه در چه در گروه‌ها وطبقاتی قابل جای‌دهی است؟
و- بررسی بخشی از فولکلور یعنی باورهای عامیانه در این شاهکار ادبی به لحاظ جامعه‌شناسی، تاریخی، مردم‌شناسی و…چه اهمیّتی دارد؟
1-4- اهداف تحقیق
اهداف مهم و قابل ذكر این پژوهش به شرح زیر می‌باشد:
الف- بررسی میزان انعكاس باورهای عامه در قابوسنامه
ب- رسیدن به ریشه و منشأ عناصر موجود در این اثر
ج- آشنایی با باورهای عامّهی عصر نویسنده
د- یافتن راه حلی برای درك بهتر و آسان‌تر این اثر
ه-پی بردن به این نکته که باورها، آداب و رسوم و معتقدات عامیانه هرگز اهمیّت خود را از دست نمی‌دهند و همیشه در بستر زندگی جاری هستند.
1-5- فرضیه‌های تحقیق
الف- در كتاب قابوسنامه گسترهی وسیعی از مواد فولكلور آمده است.
ب- بررسی باورهای عامه در قابوسنامه نگرشی تازه نسبت به خاستگاه تاریخی و اساطیری این عناصر به ما می‌دهد.
ج- معرفی این عناصر، ما را به درك بهتری از این اثر از دیدگاه جامعه‌شناسی، مردم شناسی و تاریخ و… می‌رساند.
د- با بررسی این عناصر، می‌توان امید داشت كه جهان بینی و اعتقادات مردمان آن عصر بر ما معلوم شده.
فرم در حال بارگذاری ...