وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
دانشگاه سوره
دانشکده هنر
پاِیان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد صنایع دستی
پژوهش در صنایع دستی
بیان مؤلفه های زیبایی شناسی هنر الیاف در هنرهای تجسمی 30 سال اخیر ایران
استاد راهنما:
لی‌لا ثمری
استاد مشاور:
دکتر مهران هوشیار
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب:
کلیات تحقیق: 2
1ـ1 بیان مسئله، ضرورت و اهمیت انتخاب موضوع: 2
1-2پرسش های پژوهش: 4
1-3 فرضیه‌های پژوهش: 5
1-4 مروری برادبیات نظری و پیشینه‌تحقیق: 5
1-5 اهداف و ارزش نظری پژوهش : 9
1 -6 روش تحقیق و معرفی جامعه آماری.. 10
1-7 محدودیت های پژوهش: 12
پی‌نوشت: 12
تاریخچه الیاف: 16
1 هنرالیاف درایران.. 16
2-1 پیش ازاسلام (ازابتداتادوره ساسانی): 16
2-2 دوره اسلامی: 25
2-2-1 اول هجری تا دوره سلجوقی: 25
2-2-2 دوره تیموریان : 33
2-2-3 دوره صفویه : 34
2-2-4 دوره افشاریه: 41
2-2-5 دوره قاجاریه: 42
2-2-6 نساجی دردوره پهلوی: 47
2-2-6-1پهلوی اول: 47
2-2-6-2 پهلوی دوم: 49
2-2-7 انقلاب اسلامی: 62
2 هنرالیاف در اروپا: 64
1-2 تاپیستری: 64
3 الیاف: 74
2-3 هنرالیاف((Fiber art: 75
2-3-1 هنرکاربردی:(applied art) 75
2-3-1-1 هنرکاربردی دستی: 75
1 – مد(Fashion) 88
1-1 مفهوم شناسی مد: 88
2-1 تعریف مد. 89
2 طراحان ایران: 89
2-3-1-2 هنرکاربردی صنعتی: 91
2-3-2 هنرتجسمی(Plastic art): 92
2-3-2-1 هنرتجسمی دستی: 92
2-3-2 هنرتجسمی صنعتی: 106
3-1آمار و جایگاه آن در پژوهش: 113
3-2 روش شناسی پژوهش…. 113
3-3 متغیر پژوهش…. 113
3-4 روش های جمع آوری داده ها 113
3-5 نحوه طراحی پرسشنامه. 114
3-6 روایی(اعتبار) پرسشنامه. 114
3-7 پایایی( قابلیت اعتماد) پرسشنامه. 114
3-8 منطق انتخاب نمونه های آماری دراین پژوهش…. 115
3-9 حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 116
3-10 روش های تجزیه و تحلیل داده ها 116
فصل 4. 117
بررسی فرضیه، نموداروT تک گروهی و فرضیات… 117
- بررسی آماری فرضیه با نمودارTتک گروهی.. 118
4-1 مؤلفه 1- جایگاه هنر الیاف در ایران.. 118
4-2 مؤلفه2- هنر، تکنیک و صنعت… 120
4-3 مؤلفه3- نهاد هنری.. 122
4-2- آمارتوصیفی و فراوانی سؤالات پرسشنامه. 124
فصل 5. 139
بررسی یافته های آزمون.. 139
5-1 بررسی یافته های آزمون.. 140
5-2 نتیجه گیری: 155
کلیات تحقیق:
1ـ1 بیان مسئله،ضرورت واهمیت انتخاب موضوع:
در طول تاریخ پارچه‌ها و الیاف ابزار غنی برای آراستن زندگی و حتی وسایل پس از مرگ مانند کفن‌ها،روانداز تابوت هاو… بوده است،الیاف را می توان ازنخستین ابزارهایی دانست که بشر شیوه ی کارکردن با آن را به واسطه محافظت از خویش در برابر بلایای طبیعی آموخت، بدین منظورشروع به بریدن، دوختن و بافتن لباس چه به صورت الیاف گیاهی و چه به صورت جانوری نموده است که تا به امروز ادامه دارد. در پایان قرن 19 میلادی با پیشرفت وگسترش دامنه ی علوم در حوزه هنر، صنعت و تکنیک بر علیه تفکر تولید انبوه وبه دنبال آن کشف توانایی های بالقوه هنر ماشینی نحوه نگرش به معماری–صنایع دستی و هنرهای دیگر را تغییر داد و باتوسعه‌ی آن در بخش صنعت منجر به
تولد nanotechnoloigy شد که الیاف و نساجی را تحت تأثیر خویش قرار داد. الیاف به جمع کلمه لیف یا رشته می گویند که مجموعه‌ای از ملکول های زنجیره ای خطی و طویل است که به دو صورت طبیعی و مصنوعی تقسیم بندی می شود.
از آنجایی که کلیه الیاف به صورت پارچه از گذشته باقی مانده است و با توجه به تاریخچه کهن هنر منسوجات، تغییرات وسیعی که در بافت این شاخه درچند قرن گذشته و به خصوص اواسط قرن بیستم تاکنون اتفاق افتاده است این هنر را به گروه بزرگتر و وسیعتری به نام هنر الیاف بسط داده است و در تعریف کلی، هنر الیاف به کلیه ی آثاری که با انواع روش‌ها و تکنیک های مختلف(تک عنصری، چندعنصری) با رویکردهای متفاوت و دیدگاه های جدید توسط انسان به وسیله ی الیاف(طبیعی، مصنوعی) تولید می شود و می توان برمبنای ابزارهای بیان هنری، یا بیان تکنیکی و یا بیان مفاهیم آن را تعریف و تقسیم بندی نمود. این آثار می توانند با روش سنتی تولید و یا مرزها را بشکند و در مقابل هرگونه نظم و قانون قراردادی بایستد و در واقع با توجه به هدفی که هنرمند از ارائه آن اثر دارد می تواند از حالت تزیینی و کاربردی خارج و معنای تجسمی به خود بگیرد وچون در بعضی موارد به طور کامل با دست و یا به طور کاملاً ماشینی تولید می شوند لذا شامل دو قسمت است: الف – کاربردی (دستی، تجسمی) و ب – صنعتی(دستی، تجسمی)[1] که شامل قالی که مهمترین آن در ایران است (به دلیل وسعت دامنه فوق در بخش قالی و پژوهش های زیادی که در این زمینه صورت گرفته است به موضوع آن به صورت بسیار اجمالی می پردازیم)- پوشاک(وسایل ورزشی، …)- پارچه های مبلمان- تریکو بافی- سوزن دوزی- تاپیستری و چیدمان … است و در بخش صنعتی شامل نانو تکنولوژی و چیدمان است.
هنر الیاف در ابتدا به عنوان تاپیستری مطرح بود، اصطلاح تاپیستری به دیوار آویزهای پارچه ای و گلدوزی شده ای اطلاق می شد که از قرن 18 م تا اواسط قرن 19 م در دنیا به دلیل جنگ های داخلی و انقلاب فرانسه، انقلاب صنعتی و اختراع دستگاه مکانیکی ژاکارد جهت بافتِ هر گونه پارچه ی نقش و نگاردار مثل پرده و مبلمان و انبوه سازی صنایع تولید شده و … دچار رکود گردید ولی زمانی که بافت تاپیستری با هنر مدرن در هم آمیخته شد تعریف جدیدی از آن به خود گرفت،در واقع هنر الیاف صورت تکامل یافته ی جنبش تاپیستری مدرن در دنیاست، ساختار هنری آن توسط طراح خلق وهنرمند با استفاده ی ماهرانه از تکنیک ها،مواد و مصالح انتخابی وذهن خلاق خویش آن ها را درهم می آمیزد و با توجه به مفهومی که به دنبال آن است به خلق اثر می پردازد.
هنر منسوجات همزما ن با اروپا، در ایران فراز و نشیب های بسیاری داشت هیچ گاه نتوانست به سال های اوج خویش باز گردد، اما همزمان با جنگ جهانی دوم دوره ی جدیدی در تاریخ هنر معاصر ایران رخ داد، ایجاد کارگاه ها، مدارس و هنرکده های هنری، سفرفارغ التحصیلان به کشور های خارجی در پیشرفت آن تأثیری بسیار زیادی داشت. رویارویی هنرمندان با جدیدترین تحولات غربی باعث شد تا آن ها را با تغییرات روز جهان همگام کرده تا جایی که عده ای از آنان با پیروی از شیوه های هنر آکادمیک و ته مایه هنرهای سنتی به کار خود هویت بخشیدند، برگزاری نمایشگاه های، مسابقات هنری و همچنین حضور هنرمندان نوپرداز به اعتلای این هنر کمک بسیار زیادی نمود تا جایی که ما شاهد فصل جدیدی از حضورهنر منسوجات هستیم، که می تواند پیش زمینه ی هنر الیاف در ایران باشد،درسال های اخیر با وجود وقفه‌ای که در آن اتفاق افتاد، با برپایی نمایشگاه ها و توجه ویژه‌ی هنرمندان به هنر مدرن وخصوصیات آن،که در واقع دوری از واقع نمایی با تکیه برمفاهیم که ذهن مخاطب را می طلبد به مدد آن هنرمندان نسل جدید افکار و نظرات شان را انتقال و با بهره گیری از آن هنر الیاف را به عنوان یک رسانه گسترش داده اند. هنر منسوجات میراث گرانبهایی است که در کارنامه ایران جایگاه ویژهای دارد و در زمرهی هنرهای سنتی اصیلی است که زاده ی فرهنگ مردم این مرز و بوم بوده و هست و هویت ویژه ای به نمادهای ملی،تاریخی و فرهنگی ایران در کل دنیا بخشیده است،با توجه به این موضوع یکی از راه های پیشگیری از محو اصالتها و زمینه های فرهنگی هنری، شناخت ظرفیت‌های بیشتر این هنر با حفظ سنت های ایرانی و ارزش های آن دراعتلای این هنر لازم و ضروری به نظر می رسد که شاید بتوان به واسطه ی آن شاهد پیدایش روندی نو در هنر منسوجات در قرن 21 در کشورمان باشیم.
1-2پرسشهای پژوهش:
- آیا با توجه به ویژگی های ساختاری، طرح و نقش موجود درهنر الیاف، هنرهای سنتی ایران زیر مجموعه‌ی هنر الیاف است؟
- آیا با شناخت ویژگی های هنر الیاف، صنایع دستی ایران زیرمجموعه‌ی هنر الیاف در کشور است؟
- آیا با در نظر گرفتن قابلیت های هنر الیاف این هنر،ترکیبی از هنر،صنعت و تکنیک بوده است؟
- آیا نهاد هنر در ایران که شامل: منتقدین هنری، گالری دارها، مجموعه دارهای هنری، اساتید هنری و خبرنگاران هنری و …)که در واقع جزء جامعه‌ی هنری ایران محسوب می شوند مخاطبین اصلی هنر الیاف بوده اند؟
1-3 فرضیه های پژوهش:
- هنر الیاف ایران زیر مجموعه ی هنرهای سنتی است.
- با توجه به تعریف صنایع دستی و قابلیت تولید انبوه در ایران زیر مجموعه ی هنر الیاف است.
- هنر الیاف ترکیبی از هنر، صنعت و تکنیک است.
- مخاطبین اصلی هنر الیاف نهاد هنر هستند.
1-4 مروری برادبیات نظری و پیشینهی تحقیق:
در این تحقیق هدف، معرفی و دستیابی به جایگاه هنر الیاف به عنوان هنری که در ایران امروز از خاستگاه کاربردی، رویکردی تجسمی و مدرن به خود گرفته است و به بررسی ارتباطبین جامعه هنری وهنرمندان هنر الیاف و شناخت توانمندیهای این هنر و ارتباط آن با صنعت و تکنیک می پردازدکه سعی شده از طریق مصاحبه حضوری و تلفنی و میزان نمایشگاه ها برگزار شده در طی سال های اخیر به پردازد. تناسب با بضاعت این پایان نامه کمبودها و دلایل آن مورد بررسی قرار گیرد و سعی شده با بررسی آماری دلایل عدم شناخت این رشته در جامعه مورد ارزیابی قرار گیرد.
براساس این هدف و برای دستیابی به مناسبترین تحقیقات به جستجوی عناوینی همسان می‌پردازیم، و به این منظور عناوین زیر که به لحاظ هدف تحقیق و گسترهی آن تناسب نزدیک و بیشتری دارند می توانند انتخاب خوبی باشند.
در زمینه‌ی پیشینه ی تحقیقپژوهشی با عنوان1- «سیر تحول هنر الیاف در ایران از انقلاب مشروطیت تا امروز»1 صورت گرفته است، که در آن روند تاریخی به صورت اجمالی باهدف معرفی هنر الیاف و بررسی گرایشات مختلف آن در جهان به منظور درک بهتر تحولات بوجود آمده در ایران پس از انقلاب مشروطیت تا کنون مورد بررسی قرار گرفته است که در این پژوهش سعی شده تأثیرات هنر مدرنیسم و پیامد های فرهنگی،هنری،اجتماعی و اقتصادی که منسوجات ایران را دچار تحولات ریشه ای کرده بود بررسی شود. 2- پژوهش دیگری با عنوان«شیوه های پیشین و کاربرد نوین هنر بافت»2 انجام گرفته است که در آن سعی شده با بررسی انواع تکنیک های بافتِ عشایر بختیاری به کاربرد جدیدی در بخش تزیینی و دکوراسیون برسد و تأکید برهمگونی تنوع تکنیک های بافت عشایر با انواع شیوه های بافت درهنر الیاف دارد. 3- تحقیق دیگری که در این زمینه صورت گرفته است با موضوع «بررسی بافت های تلفیقی در منطقه ی ورامین با نگاه دقیق تر به جل شتر»3می باشد که با بررسی انواع شیوه های بافت و تنوع قومی در این منطقه و اختصاصاً جل شترو مقایسه آن با انواع تکنیک های بافت تاپیستری ،با تلفیق آن ها کاربردی جدید را معرفی نماید و در دوبخش ارائه می گردد بخش اول بررسی انواع شیوه ها و تکنیک های بافت منطقه و در بخش دوم گزارش کار عملی که با ارائه ی 5 نمونه از آثاری که با بهره گرفتن از تکنیک های بافت در منطقه با هدف معرفی کاربری جدید از هنر الیاف اجرا شده است. 4- یکی دیگر از تحقیقات صورت گرفته «بررسی تعامل لباس با هنرها(معماری، نقاشی، مجسمه‌سازی و…) در سده‌ی بیستم، غرب»4 که به بررسی نقش لباس در معماری و تأثیرات متقابل آن دو بر یکدیگر و همچنین سایر رشته‌های تجسمی مثل نقاشی و مجسمه ساری در قرن بیستم در اروپا و آمریکا پرداخته شده است 5 – تحقیق دیگری با عنوان «بررسی نقوش بافته شده در پارچه های صفوی و تأثیر آن بر پارچه های عثمانی»5 انجام شده که به بررسی نقشمایه های بافته شده در پارچه های عهد صفوی پرداخته و به دلیل تعامل و هم عصر بودن با دوره‌ی عثمانی تأثیرات آن ها را بر یکدیگر مورد بررسی قرار داده است. 6- پایان نامه ای در زمینه «معرفی چند نفر از هنرمندان و اساتید معماری داخلی»6 با ذکر چند نمونه از آثاراساتید: مسعود عربشاهی، ژیلا خدایار و تیفانی به تجزیه و تحلیل آثارشان می پردازدکه با بهره گرفتن از صنایع دستی در اماکن عمومی تأکید دارند و مورد استفاده قرار می دهند. 7- پایان نامه‌ی«تأثیر چاپ بر نقش پارچه در ایران»7 در دانشگاه هنر در مقطع کارشناسی ارشد صورت گرفته که با بررسی انواع چاپ و تأثیرات آن ها را بر پارچه های ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است. 8- «چگونگی استفاده از صنایع دستی در تزیینات داخلی»8است که با ارائه و طراحی آثاری از جنس شیشه وانواع بافته ها و رومیزی ها،لباس های قدیمی و گبه و… در دکوراسیون منازل و تأثیرات رنگ را در آن بررسی و نشان می دهد و در بخش دوم با ارائه چند اثر، با تأکید براستفاده‌ی در بخش دکوراسیون منزل می باشد. 9- ازدیگر تحقیقات صورت گرفت«بررسی نقوش ورنی استان اردبیل و کاربرد آن در دکوراسیون داخلی هتل با به کارگیری چاپ کلاقه‌ای»9گلیم ورنی یکی از شاخص‌ترین آثار مهم در صنایع دستی منطقه‌ی اردبیل است که درپژوهش فوق با استفاده ار چاپ کلاقه‌ای با الهام از نقوش ورنی کاربرد جدیدی را ارائه داده است.
[1]- تقسیم بندی مذکور براساس تقسیم بندی های کتب آموزش و پرورش در بخش صنایع دستی وبه کمک اساتید این هنر وهمچنین سایت های معتبری که در این زمینه فعالیت دارند صورت گرفته است.
فرم در حال بارگذاری ...
