وبلاگ

توضیح وبلاگ من

پایان نامه ارشد: دیدگاه مدیران و کتابداران دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان در مورد ایجاد کتابخانه دیجیتال

 
تاریخ: 05-11-99
نویسنده: نویسنده محمدی

امروزه دسترسی کاربران کتابخانه ­های دانشگاهی به روزآمدترین منابع علمی در کوتاه­ترین زمان ممکن، ضرورتی است که این کتابخانه ­ها را در ارائه پیشرفته­ترین خدمات اطلاع­رسانی ناگزیر می­سازد. کتابخانه ­ها برای ایفای رسالت سنگینی که در جهت ارائه خدمات اطلاع­رسانی نوین بر دوش دارند، نیازمند به کارگیری فن­آوری اطلاعات در پیچیده­ترین سطوح ممکن هستند. فن­آوری اطلاعات که کتابخانه به مفهوم امروز، بدون آن معنا نمی­یابد، ضرورتا” متکی بر عناصر بنیادینی است که زیرساخت فن­آوری اطلاعات را تشکیل می­دهند.

 

کتابخانه دیجیتال، کتابخانه­ای است که منابع و خدمات کتابخانه­ای را به­صورت دیجیتال در اختیار کاربران قرار می­دهد .

 

این کتابخانه ­ها در راستای توسعه کتابخانه ­ها از اواسط سده بیستم به بعد مطرح شدند و از اواخر همین سده پا به عرصه وجود گذاشتند. این کتابخانه ­هادر امتداد توسعه و پیشرفت کتابخانه ­های سنتی مطرح شدند ونسل جدیدی از کتابخانه ­های دیجیتال را معرفی کردند.

 

بنابر این کتابخانه ­های دیجیتال نمی­خواهند و نمی­توانندجایگزین کتابخانه ­های سنتی شوند،این کتابخانه ­ها برای پاسخ­گویی به نیازهای نوین کاربران به­وجود آمده­اند.

 

آترتون در سال1977تعریف روشنی از زیر ساخت اطلاعات ارائه داده است. به تعبیر او، زیر ساخت اطلاعات هر کشوری توانایی­های ملی در دسترسی به دانش و اطلاعات و همچنین انتقال دانش و اطلاعات به منظور استفاده عملی از دانش است (آترتون، 1977).

 

کتابخانه دانشگاهی به عنوان مرکزی که مسئولیت ارائه خدمات اطلاعاتی به جامعه وسیعی از دانشجویان و اعضای هیات ­علمی را بر عهده دارد، نیازمند همگامی با نوآوری­های موجود در زمینه اطلاع­رسانی است. افزایش تصاعدی تولیدات علمی و تاکید روزافزون دانشگاه­ها بر انجام پژوهش­های پربار علمی، روز به روز بر سنگینی وظایفی که بر دوش کتابخانه ­های دانشگاهی است، می­افزاید(حریری، 1388).

 

باتوجه به رسالت اصلی کتابخانه در برآوردن نیازهای اطلاعات کاربران، امروزه مدل­های جدیدی برای طراحی کتابخانه ­ها در نظر گرفته می­ شودکه در این میان ایجاد  کتابخانه ­های دیجیتال جایگاه ویژه­ای را در محیط  مجازی اینترنت به خود اختصاص داده است.این نوع کتابخانه ­ها با داشتن قابلیت­های بیشتر و پیشرفته­تر برای مدیریت اطلاعات، از دیگر مراکز اطلاعاتی اینترنتی متمایز شده ­اند(فدایی،1387).

 

کتابخانه ­ها تنها زمانی می­توانند رضایت کاربران خود را جلب نمایند که خدمات اطلاع رسانی مورد تقاضای کاربران را در مطلوب­ترین سطح ممکن ارائه دهند و تحقق این هدف در گرو فراهم بودن امکاناتی مانند نیروی انسانی متخصص، بودجه کافی، تجهیزات سخت­افزاری مناسب و دیدگاه مثبت و پذیرای سازمانی و مدیریتی در رابطه با فن­آوری اطلاعات است .

 

در مورد کتابخانه ­های دانشگاهی ایران نیز، امروز بیش از گذشته، دلایلی وجود دارد که استفاده از فن­آوری اطلاعات در کتابخانه و خودکارسازی آن­ها را ضروری می­سازد. افزایش رو به رشد کاربران، نیاز بیشتر به استفاده از مواد کتابخانه­ای در داخل و خارج از کتابخانه ­ها، رشد میزان مواد منتشر شده، تغییر ماهیت مواد مطالعاتی(به معنی استفاده بیشتر از لوح­های­فشرده، مجلات الکترونیکی، پایگاه­های اطلاعاتی پیوسته) و توسعه کامپیوتر­های جدیدتر و ارزان­تر، تنها بخشی از دلایلی هستند که بر خودکارسازی تاکید دارند. علاوه بر فعالیت­های داخلی عادی مثل فهرست­نویسی، فراهم­آوری و کنترل امانت، فن­آوری­های ­اطلاعاتی را می­توان در کتابخانه، برای سایر فعالیت­ها مثل پردازش اطلاعات به کار گرفت. از آن­جا که اکثر کتابخانه ­های دانشگاهی به انجام فعالیت­های تحقیقاتی می­پردازند، پردازش اطلاعات برای آن­ها بسیار اهمیت دارد.

 

کتابخانه در طول تاریخ همواره مرکز نگهداری، بهره ­برداری و اشاعه اطلاعات و دانش بشری بوده ­اند. افزایش روزافزوان حجم اطلاعات،

پایان نامه

 گسترش سریع اینترنت تولید قالب­های گوناگون اطلاعاتی، پیدایش و تحول چند رسانه­ای­ها، و تمایل فزاینده پژوهشگران به دسترسی به قالب­های الکترونیکی اطلاعات، نقش و عملکرد کتابخانه ­ها را در جهان امروز دستخوش تحول ساخته است. به گونه­ ای که در حال حاضر، اینترنت گسترده­ترین و روزآمدترین منبع اطلاعاتی بوده و عمومیت آن همچنان رو به افزایش است(امین­پور، 1385).

 

دانشگاه آزاداسلامی به عنوان دانشگاهی جوان و رو به گسترش به منظور تحقق اهدافش، ناگزیراز داشتن کتابخانه ­های توانمندی است که بتواند پاسخگوی نیازهای آموزشی و پژوهشی آن باشد، زیرا هدف اساسی این دانشگاه پرورش استعدادها و انتقال و پیشبرد دانش از طریق آموزش و پژوهش­های علمی است(دانشگاه آزاد،1374).

 

با نگاهی گذرا، به خوبی می­توان دریافت که همگام با تحولات نظام آموزش و حرکت به سوی آموزش­های الکترونیکی، کتابخانه ­ها نیز باید مسیر خود را به سمت دیجیتالی­شدن تغییر دهند تا بتوانند با تغییر نقش خود، جایگاه خود را حفظ نمایند و متناسب با نیاز جامعه خود، نسبت به ارائه خدمات جدید توانا باشند. پیوند کتابخانه ­ها، فن­آوری اطلاعات، و آموزش با یکدیگر اتحاد سه جانبه­ای است که کشورهای توسعه یافته در راه نیل به اهداف آموزش خود به لزوم آن واقف هستند و کشورهای در حال توسعه باید به آن عنایت بیشتری داشته باشند(رحیمی­نژاد،1385).

 

کتابخانه ­های دیجیتالی کتابخانه ­هایی هستند با همان اهداف ، عملکردها و آرمان­های کتابخانه سنتی که لزوما برای جامعه­ای خاص از استفاده کنندگان سازماندهی شده ­اند. در این تعریف “کتابخانه ­های دیجیتالی ” سازمان­های هستند متشکل از کارکنانی متخصص جهت سازماندهی و انتخاب منابع که امکان دسترسی فکری، تفسیر، توزیع و نگهداری بی­عیب و نقض منابع مذکور را فراهم می­ کنند. کارکنان کتابخانه دیجیتالی اطمینان دارند که آثار دیجیتالی گردآوری شده در مجموعه به منظور دسترسی سریع و مقرون به صرفه برای استفاده جامعه­ای خاص از استفاده کنندگان یا مجموعه ­ای از چند جامعه در مدت زمان طولانی پایدار خواهند بود(کلوند،1998).

 

کتابخانه ­های دیجیتالی اطلاعات سازماندهی­شده و با کیفیت بالا را فراهم می­ کنند بسیاری از ویژگی­های پیشرفته کتابخانه دیجیتالی متکی به فراداده است. کتابداران به منابع موجود در فهرست­ها یا مجموعه­های دیگر از طریق فراداده ها توصیف می­ کنند که این امر دستیابی به اطلاعات را تسهیل می­ کند (گارسیا کرسیو، 2010).

 

یک کتابخانه دیجیتالی، چیزی جز خدمات اطلاعاتی کتابخانه­ای توزیعی نیست که به صورت فیزیکی، مجازی و با ترکیبی از هر دو ارائه شود و در آن حجم نسبتا” زیادی از منابع اطلاعاتی تنها در قالب دیجیتالی قابل دسترسی باشندکتابخانه ­های دیجیتالی، کتابخانه ­هایی هستند که استفاده­کنندگان از نقاط مختلف جهان می­توانند به آن دسترسی پیدا کرده و انواع مختلفی از اطلاعات را شامل متن،صوت، تصویر، ویدئو و …. را بازیابی کنند(سرینیراسل، 2000).

 

2-1- بیان مسئله

 

واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در استان گیلان به عنوان یکی از مراکز تحقیقاتی هستند که به منظور تامین نیروی متخصص در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی­ارشد، و دکتری ازآذرماه سال  1361  تاکنون با کسب موافقت شورای عالی انقلاب فرهنگی شروع به کارکرده ­اند. اداره امور مربوط به کتابخانه ­ها زیر نظر معاونت پژوهشی صورت می­گیرد. اهداف کلی دانشگاه عبارتند از: آموزش نظری و عملی دانشجویان در رشته­های مختلف تحت پوشش دانشگاه­، فراهم نمودن تسهیلات آموزشی و پژوهشی برای دانشجویان و کادر آموزشی جهت انجام تحقیقات نظری عملی، و انتشار منابع علمی است.

 

برآورده­شدن این اهداف و به کارگیری فن­آوری­های اطلاعات در کتابخانه ­های دانشگاه آزاد، به نگرش و میزان آگاهی مدیران وکتابداران آن بستگی دارد؛ به عبارت دیگر، دیجیتالی­کردن کتابخانه ­های دانشگاه آزاد استان گیلان، نه تنها به نیازها و امکانات این مرکز، بلکه به قدرت تفکر و بینش مدیران و کتابدارن و میزان آگاهی آنان نیز مربوط است. با دیجیتالی کردن منابع این امکان فراهم می­ شود که حجم عظیمی از منابع به نحوی ذخیره و بازیابی گردد که دسترسی به اطلاعات با صرف کمترین هزینه و در اسرع وقت ممکن گردد و در اختیار دانشجویان و استادان قرار گیرد. هزینه پیاده سازی اولیه اینگونه کتابخانه ها بسیار بالاست؛ ولی مدیران، کتابدارن و فن­آوران از جمله افرادی هستند که در تصمیم ­گیری کتابخانه نقش اساسی دارند. برای تصمیم ­گیری آگاهانه در باب هر موضوع باید علاوه بر فراهم ساختن امکانات و تجهیزات سخت­افزاری و نرم­افزاری، از اطلاعات تخصصی مربوط به آن موضوع نیز آگاه بود. مدیرانی که فاقد آگاهی، تخصص و نگرش مثبت نسبت به این موضوع باشند به راحتی نمی­توانند تحول و نوآوری­هایی را در این زمینه ایجاد کنند.

 

نوع نگرش مدیران كتابخانه، مدیران عالی و كتابداران به كتابخانه دیجیتال بسیار در سرنوشت آن تاثیرگذار است. چنان­چه نگرش مثبت و صحیحی از كتابخانه های دیجیتال وجود داشته باشد مسلما سازوكار ساخت آن راحت­تر فراهم می شود.

 

 این پایان نامه در نظر دارد دیدگاه ­های مدیران و کتابداران کتابخانه ­های دانشگاه آزاد استان گیلان را در مورد ایجاد کتابخانه دیجیتالی مورد بررسی قرار دهد، چون تصمیم ­گیری توسط آن­هاانجام می شود و اگر با آگاهی و همراه با نگرش مثبت صورت گیرد احتمال موفقیت در شرایط کنونی و آینده برای ایجاد کتابخانه دیجیتال بیشتر خواهد بود.

 

3-1- اهداف پژوهش

 

هدف اصلی این تحقیق بررسی دیدگاه ­های کتابداران ومدیران دانشگاه­های آزاد اسلامی مستقر در استان گیلان نسبت به ایجاد کتابخانه دیجیتالی است.

 

1-3- 1. اهداف ویژه

 

1- مشخص ساختن میزان آشنایی و مهارت کتابداران ومدیران باکتابخانه دیجیتال.

 

2- تعیین میزان امکان دیجیتال کردن منابع اطلاعاتی (کتاب، نشریه، پایان نامه ­ها و غیره) موجود در کتابخانه ­های دانشگاه­های آزاد استان گیلان از نظر کتابداران ومدیران.

 

3- مشخص ساختن میزان کفایت امکانات و تجهیزات کتابخانه ­های دانشگاه­های آزاد استان گیلان در جهت ایجاد کتابخانه دیجیتال ازدیدگاه کتابداران ومدیران.

 

4- تعیین میزان ضرورت ایجاد کتابخانه­ های دیجیتالی در دانشگاه­های از نظرکتابداران و مدیران.

 

5- مشخص کردن مشکلات وموانع ایجاد کتابخانه­ های دیجیتال در دانشگاه­ ها از نظر کتابداران ومدیران.


فرم در حال بارگذاری ...

« دانلود پایان نامه ارشد: برخی از كاربردهای مجموعه ناهموار روی گروه‌ها و حلقه‌هاپایان نامه تعمیم روش ون‌راین برای برآورد مشخصات شکل‌های بستر رودخانه‌های درشت‌دانه »