یكی از اساسی ترین مفاهیم و و اژه های مطرح در چگونگیبرقراری روابط میانکشورها، «امنیت ملی[1]» می باشد. تعاریف مختلف و متنوعی از این واژه ارائه شده است، اندیشمندان تلاش زیادی برای ارائه تعاریف جامع و مانع از امنیت ملی و خارج ساختن آن از ابعاد نظامی و تعمیم آن به سایر ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی، مصروف داشته اند كه نتیجه آن، رویكردهای نوین به مفهوم «امنیت ملی» است.
«زبیگنوبرژینسكی[2]» در مورد امنیت ملی گفته است : منظور من از امنیت ملی یعنی جنبه ی محدود آن، امنیت نظامی صرف نیست. گرچه قدرت نظامی یكی از ابعاد مهم …….، در عوض معتقدم كه امنیت ملی ملاحظات بیشتری را در بر می گیرد. از جمله زمامداری سیاسی، قدرت اقتصادی، نوآوری فناوری، حیات ایدئولوژیكی[3] و غیره، تلاش برای نیل به امنیت ملی، بدون عنایت به چنین ملاحظاتی چندان موثر نخواهدبود و احتمالاً به شكست می انجامد(خلیلی،1369:ص3).
در مفهوم كلاسیك، «امنیت ملی» به معنای صیانت از مردم و سرزمین یک كشور در مواجهه با تهاجمات نظامی بیگانگان بوده است لیكن، رویكرد نوین به این واژه، حفاظت و صیانت از منافع و مصالح حیاتی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و فقدان تهدید ارزشهای بنیادین و حیاتی نسبت به یک واحد سیاسی و ملت متبوع آن، «امنیت ملی» آن كشور تلقی می گردد.
جنگ جهانی دوم یک جنگ فراگیر بین سپتامبر ۱۹۳۹ تا اوت ۱۹۴۵ بود. این جنگ بسیاری از کشورهای جهان را درگیر کرد تا جایی که دو دسته از کشورهای مختلف به نام‌های متّحدین و متّفقین به وجود آمد.
ایالات متحده آمریکا در فاصله بین دو جنگ جهانی یعنی ۱۹۱۸ تا ۱۹۳۹ در یک بحران فزاینده اقتصادی به سر می‌برد، اما دولت آمریکا و صاحبان صنایع این کشور چرخ صنایع خود را در مسیر تولید صنایع نظامی به حرکت درآوردند، به طوری که درطول جنگ دوم جهانی در اروپا، مصرف سلاح‌های آمریکایی مانند هواپیما، کشتی جنگی و تجارتی، توپ و تانک درجنگ باعث رونق صنایع و اقتصاد آمریکا شد.
با پایان جنگ جهانی دوم و معرفی ایالات متحده آمریکا به عنوان قدرت برتر در سطح جهانی و تضعیف بریتانیا که موجب از دست دادن
مناطق تحت نفوذ در سطح جهان و خروج از خلیج فارس به دلیل پر هزینه بودن یک نوع خلاء قدرت در منطقه ایجاد شد، ایالات متحده آمریکا به یمن شکوفایی اقتصادیش در صدد برطرف نمودن این خلاء بر آمده و حد نهایت سعی می کند به نوعی با رژیم های منطقه مناسبات متقابلی برقرار نماید. یکی از کشورهایی که تحت نفوذ ایالات متحده آمریکا قرار گرفته بود ایران بود که تحت حکومت رژیم پهلوی به حافظ منافع و حیات خلوت ایالات متحده آمریکا تبدیل شده بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای و باشعار صدور انقلاب اسلامی نوعی تهدید نسبت به منافع ایالات متحده آمریکا در جهان عموما ودر سطح خاورمیانه خصوصا تبدیل گردید و جهان شاهد به قدرت رسیدن قدرت نو ظهوری بود که متاثر از دیدگاه های اسلامی و اتخاذ سیاست نه شرقی، نه غربی منافع قدرتهای سلطه گر را تهدید می نماید و تا حدود بسیار زیادی دست این ایلات متحده آمریکا را از منابع بسیار غنی نفت و گاز منطقه کوتاه نموده و بازار بسیار مهم محصولات صادراتی آن را در منطقه با مخاطره روبرو نموده است.
به زعم ایالات متحده آمریکا، جمهوری اسلامی ایران به دلایل زیر منشاء و خاستگاه اسلام انقلابی یا به تعبیر آنان بنیادگرایی و افراط گرایی اسلامی است. و به نوعی، به تقابل ایدئولوژیک با ایالات متحده برخاسته، و هژمونی جدیدی را در منطقه رقم زده است.
- دفاع از حقوق مردم فلسطین
- حمایت از گروه ها و جنبش هایی نظیر حزب الله لبنان، حماس و… (از نظر وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا در لیست گروه های تروریستی قرار دارند)
- تلاش در جهت زیر سئوال بردن موجودیت اسرائیل که تثبیت آن جزء یکی از مهمترین اهداف استراتژیک سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در جهان و به خصوص خاورمیانه به شمار می رود.
- تلاش در جهت دستیابی به سلاح های کشتار جمعی (هسته ای)
به طور کلی ایالات متحده آمریکا به منظور تثبیت و تحکیم هژمونی خود در نظام بین الملل به مبارزه و تخاصم با دولت هایی که از هنجارها و ارزش های آمریکایی پیروی نکنند، دست می زند. و تقابل ژئوپلیتیکجمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در همین راستا و به دلیل تعریفی است که توسط سیاستمداران و دولتمردان آمریکایی از ماهیت جمهوری اسلامی ایران ارائه می شود شکل می گیرد.به همین دلیل با اقداماتی نظیر تحمیل جنگ هشت ساله (دفاع مقدس) و وضع تحریمهای یکجانبه و بین المللی و اجرای طرحهای مختلفی از جمله خاورمیانه بزرگ، صلح خاورمیانه و ادعاهایی نظیر نقض حقوق بشر، نبرد با تروریسم و ریشه های آن یعنی رادیکالیسم اسلامی، مبارزه با گسترش سلاح های کشتار جمعی و….. به تقابل ژئوپلیتیک با جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.
لذا به منظور مهار جمهوری اسلامی ایران و جلوگیری از هژمونی منطقه ای چالشگر با ایالات متحده آمریکا از طریق ایجاد چالش و آسیب های داخلی و خارجی به طور مستقیم و غیر مستقیم امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با مخاطراتی روبرو می نمایدکه در صورت عدم چاره جویی ضریب امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران کاهش می یابد. و از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران با نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در حیات خلوت ایالات متحده آمریکا و ارتباط دیپلماتیک با قدرتهای بزرگی نظیر چین و روسیه در سطح بین المللی می تواند فرصتهای مناسبی برای خود فراهم نموده و پایه های امنیت ملی کشور را ارتقاء بخشیده و ضریب امنیت ملی خود را افزایش دهد.
National Security
Zbigniew Brzezinski
Ideology
توسعه گردشگری می تواند توسعه همه جانبه در همه عرصه ها را فراهم آورد. توسعه ای که در یک فرایند ممتاز و معقول سطح زندگی مردم را ارتقا می بخشد. بررسی ها نشان می دهد برآورد آماری تقاضای گردشگران با تعدد و تنوع جاذبه ها بستگی دارد. و اگر بتوان به جای یک ویژگی واحد از جاذبه ها مجموعه ای از جاذبه ها را به گردشگران ارائه داد ضریب ماندگاری افزایش و نتیجه توسعه توریسم را در پی خواهد داشت.
شهر میبد با توجه به فرهنگ بالا و اصیل مردم و سخت کوشی مردم شهر و قرار گرفتن در ترانزیت جنوب به شمال کشور و نزدیکی به مرکز استان و پتانسیل غنی و بالا و بی نظیر آثار تاریخی با ثبت ملی و معرفی شدن به عنوان منطقه ویژه گردشگری و توان برگزاری تورهای طبیعت گردی ، تاریخی، مذهبی ، بیابان گردی به طور همزمان می تواند با داشتن یک طرح جامع توسعه گردشگری به عنوان یک منطقه ویژه و مقصد مناسب برای گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد.
فصل اول: کلیات تحقیق
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
فصل سوم: ویژگی های جغرافیایی شهر میبد
فصل چهارم: توان ها و عناصر توریستی شهر میبد
فصل پنجم: آزمون فرضیه ها و پیشنهادات و نتیجه گیری
1-1- بیان مسئله و ضرورت تحقیق :
گردشگری که به درستی صنعت قرن 21 نام گرفته کسب و کاری بسیار متنوع و در عین حال پیچیده تلقی میشود ،مجموعه فعالیتها وروابطی که در چارچوب گردشگری شکل میگرند در مجموع برای مردم چندان شناخته شده نیستند مسافران ظاهری جذاب و پسندیده
از بخش هایی از فعالیت های این صنعت را در عمل ملاحظه می کنند بی آنکه بخش قابل ملاحظه ای از برنامه ریزی ها ،اقدامات و فعالیتهای پشت صحنه را بشناسند ،وبی آن که از ظرفیت و حساسیت های بسیار جدی و البته دقیق این صنعت آگاهی یابند گردشگری لحظه به لحظه همراه با پیشرفت فناوری و تحول در علایق شیوه زندگی و شرایط اجتماعی اقتصادی سیاسی جوامع مبداء و مقصد دیگرگون میشود بنابر این این صنعت نیز میباید بطور سنتی خود را همراه با این تحولات تازه نگه دارد و هر دم نو و تازه شود .(زاهدی ،1386 ،ص 7)
گردشگری آثار و پیامدهای مثبت بسیاری بر وضیعیت اقتصادی طبیعی, اجتماعی, فرهنگی جهانی دارد و توانسته است توجه بخش عمومی و خصوصی را به خود جلب نماید . گردشگری زمینه افزایش فرصتهای شغلی و درآمدهای ارزی درآمدهای مالیاتی را فراهم می نماید.کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته توجه خاصی برای توسعه کشور از طریق امور مرتبط با توریسم دارند. یکی از کشورهای در حال توسعه جمهوری اسلامی ایران می باشد که سیاست گذاران کشور توجه و تلاش بسیاری برای توسعه بخش گردشگری بعنوان عاملی برای معرفی تمدن,میراث فرهنگی, تاریخی و طبیعی به جهانیان و وسیله ای برای دستیابی به توسعه اقتصادی نیز می باشد.منابع و جاذبه های غنی فرهنگی و طبیعی ایران که بسیاری از آنها منحصرد بفرد می باشد باعث شده است که ایران به عنوان یکی از مقصدهای مهم گردشگری محسوب شود.از هنگامی‌که کورش و داریوش هخامنشی، جاده ی 2500 کیلومتری راه شاهی را با ملزمات مورد نیاز ( از جمله میله‌های راهنمایی مسافران، کاروانسرا و چاپارخانه‌های متعدد ، گماردن مأموران مخصوص برای نگهداری جاده و …) احداث کردند، ایرانیان نشان دادند که توجهی خاص به مهمانداری و جهانگردی دارند. احداث جاده‌های متعدد در تاریخ ایران، از جمله جاده ی ابریشم در دوران اشکانیان و جاده ی مشهد
_ کربلا در دوران صفویه ، با امکانات مورد نیاز، مؤید این سخن است . در تاریخ ، ایران یکی از بهترین کشورها برای جهانگردان بوده و این مسأله در سفر نامه ی آنان بخوبی مشهود است . به عنوان مثال شاردن، سیاح مشهور فرانسوی در دوران صفویه ، در قسمتی از کتاب خود می‌نویسد : « در تمام جهان، کشوری مانند ایران برای سیاحت و جهانگردی وجود ندارد، خواه از لحاظ مخاطرات کم و امنیت جاده که مواظبت دقیقی ازآن میشود و خواه از جهت هزینه‌های پایین مخارج که معلول کثرت تعداد عمارات عمومی‌مخصوص مسافران در سرتاسر امپراتوری ، سکونت رایگان در آنها و وجود جاده‌های مسطح و پل‌ها در نقاط صعب العبور برای کاروانها و مسافران کشور است. »
صنعت توریسم امروزه به قدری در توسعه اقتصادی، اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاد دانان آن را « صادرات نامرئی » نام نهاده اند.
ضرورت اصلی این تحقیق بررسی جاذبه های گردشگری و ارائه استراژیهای توسعه گردشگری شهر میبد می باشدکه یکی شهرهای باستانی ایران است که جاذبه هایمتنوعی در خود جا داده است ومتاسفانه گردشگران فراوانی برای بازدید ازآانها به این استان سفر نمی کنند.شهرمیبد دارای ویژگیهای مهم گردشگری , جغرافیایی, اقتصادی و مذهبی می باشد. شهر میبد دارای گنجینه ای گرانبها از آثار تاریخی انسان ساخت و آیین های مذهبی ارزشمندوبافت اجتماعی بکر و دست نخورده میباشد.طی یک دهه گذشته گردشگری میبد یکی از محورهای اصلی مباحث بحث و برنامه ریزی استان یزد قرار گرفته است که این امر بنا به درخواست و همکاری مردم کوشا و فرهنگ دوست میبد که دربسیاری از موارد بصورت داوطلبانه و خود جوش به حفظ و نگهداری میراث فرهنگی شهرشان مساعدت نمودند صورت گرفته است .
این تحقیق در صدد است تا به بررسی ابعاد مختلف توسعه مقوله گردشگری در میبد با تاکید بر آثار تاریخی و مذهبی بپردازد و گامی‌هر چند کوچک در این زمینه بر دارد.
امروزه با توجه به تغییر رویه کشورها از رویکرد نظامی به رویکرد اقتصادی در رقابت های جهانی برای نیل به اهداف سیاسی و کسب قدرت، گسترش تجارت خارجی، ایجاد اتحادیه های اقتصادی منطقه ای و فرا منطقه ای، جذب بازارهای بیشتر در صحنه ی سیاسی در صدر برنامه های کشور ها قرار گرفته است. دراین راستا بنادر بعنوان مولفه ای تاثیرگذار، همیشه در توسعه ژئواکونومیک کشورها و مناطق مطرح بوده اند نقش پررنگتری بخود گرفته اند. در ایران نیز بنادر استان گیلان بعنوان بازوی اقتصادی در شمال کشور عهده دار این نقش می باشند.
در این تحقیق با این سوال که ، نقش بنادر استان گیلان در توسه استراتژی ملی کدامند؟ سعی برآن شده که به بررسی توسعه روابط ایران با کشورهای همسایه و همچنین توسعه ژئواکونومی کشور از طریق بنادر استان گیلان پرداخته و با بررسی و اثبات فرضیه هایی چون ، بنادر استان گیلان از پتانسیل هایی بالایی برای نقش آفرینی در عرصه مبادلات تجاری ایران برخوردار می باشند و با توجه به ارزش ژئواکونومیک کشورهای حوزه کاسپین نقش فعال بنادر استان گیلان موجب پیوند راهبردی میان ایران و کشورهای حوزه کاسپین است، نقش ژئوپلیتیک بنادر استان گیلان در نیل به اهداف توسعه پایدار ملی و منطقه ای مورد بررسی قرارداده و در جهت بالفعل نمودن فرصت ها و کنترل تهدیدهای احتمالی پیشنهاداتی را برای رفع مشکلات و تنگناهای توسعه بنادر این استان ارائه شده است.
واژگان کلیدی: ژئوپولیتیک بنادر ،گیلان، ژئواکونومیک
- بیان مساله
در گذشته بنادر بیشتر درگیر فعالیت هایی سنتی از قبیل بارگیری و تخیله ی کشتی های باربری بودند اما امروزه بندر دیگر یک نهاد مستقل نبوده بلکه مشتمل بر بسیاری صنایع فرعی و بنگاه های اقتصادی است. این نهادها از متصدیان بارگیری، تخیله و عاملان حمل ونقل بار جاده ای و ریلی گرفته تا فروشندگان محصولات مربوط به کشتی، بانکداران و وکلا را شامل می شوند. بیشتر بندرها چند منظوره بوده و به عنوان ترکیبی از دروازه ها برای اشکال مختلف حمل و نقل از جمله دریایی، جاده ایی، ریلی و اغلب ترکیبی از حمل و نقل دریایی فله و کانتینری کالاها مورد استفاده قرار می گیرند. بنادر کارآمد علاوه بر دارا بودن نقش اصلی بعنوان نقاط واصل، ذخیره و توزیع کننده، بعنوان قطب های توسعه دهنده ای که صنایع جدید را جذب و موجب افزایش سطح تجارت می شوند نیز مورد استفاده قرار می گیرند. اقتصادهای در حال توسعه نیز مانند اقتصادهای توسعه یافته، با آگاهی از این که تأثیر مستقیم بنادر بر رشد میزان تولید ناخالص ملی و تأثیرات غیرمستقیم بنادر در اهمیت بخشیدن به رقابتی بودن صنایع صادرات و وادرات کشورها، سرمایه گذاری در قسمت بندر برروی بدنه کلی اقتصاد ملی چندین برابر است، از مبحث قطب رشد به منظور تراز کردن زیرساخت های اصلی بندر استفاده می کنند.
از سویی دیگر نقش ژئوپلیتیک در روابط و تعاملات کشورها با یکدیگر غیرقابل انکار است و اهمیت این جایگاه در میان کشورهای همسایه ملموس تر به نظر می رسد و مهمترین پدیده ایی که در نیم قرن اخیر موجب تحول در نقشه سیاسی جهان گردیده، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی است که از تبعات آن می توان به همسایگی ایران با کشورهای آسیای مرکزی اشاره کرد. این همجواری چشم انداز نوینی در عرصه سیاست خارجی دوجانبه ایجاد نمود. از این رو با بازشدن اقتصاد بسته کشورهای آسیای مرکزی نقش بنادر گیلان چشم گیرتر شده است. در این تحقیق سعی برآن شده که به بررسی نقش بنادر استان گیلان در نیل به اهداف توسعه پایدار ملی و منطقه ای پرداخته و در جهت بالفعل نمودن فرصت ها و کنترل تهدیدهای احتمالی این بنادر در راهبرد توسعه کشور پیشنهاداتی را ارائه دهیم.
حمد و سپاس خداوندی را که جان آفرید و فکرت آموخت. درود و سلام خدا بر فرستادگان او خصوصاً پیامبر گرامی اسلام (صلوات الله علیه) که ما را به سوی حق و حقیقت جویی و صراط مستقیم رهنمون گشتند.
پژوهش حاضر با عنوان «تقسیم اموال مشترک» که برگرفته از منابع معتبر فقهی و حقوقی است، حاوی مطالب مفیدی است که در ذیل به معرفی آن می‌پردازیم:
اگر چند نفر مالکیت خویش را با هم در آمیزند و هدف از آن، رسیدن به یگانگی باشد، عقد شرکت به وجود می‌آید. اما گاهی اتحاد مالکیت‌ها به کمال نمی‌رسد و به حالت اجتماعی در می‌آید، بدون آنکه اصالت هر کدام از بین برود.[1] در این نوع، تجمع مالکیت‌ها یا سرمایه‌ها به گونه‌ای با هم می‌آمیزند که امکان تفکیک آنها از یکدیگر میسر نمی‌گردد؛ مانند امتزاج دو روغن با یکدیگر یا مالکیت واحدی که در اثر واقعه حقوقی به اجزای آمیخته با هم تجزیه شده و به کثرت می‌رسد مانند خانه‌ای که از پدر به دو فرزند ارث می‌رسد یا مالکان به اختیار می‌پذیرند که مالکیت خصوصی و مستقل خود را به مالکیت اشتراکی تبدیل نمایند. این حالت را اشاعه گویند که متضمن مقررات خاص میباشد.[2]
در حالت اشاعه که یک مرحله خاص تلقی میشود، مالکیت‌ها بدون آنکه اصالت خود را از دست بدهند با حق دیگران آمیخته می‌شوند، به گونه‌ای که شرکا در این حالت، مالک ذره ذره اجزای مال مشاع هستند و هیچکدام از آن دو نمی‌توانند بدون اذن شریک، تصرفی در مال مشاع بنمایند. در این خصوص ماده 581 قانون مدنی مقرر می کند: «تصرفات هر یک از شرکا در صورتی که بدون اذن یا خارج از حدود اذن باشد فضولی بوده و تابع مقررات معاملات فضولی خواهد بود.» همچنین ماده 582 قانون مدنی مقرر می کند: «شریکی که بدون اذن یا در خارج از حدود اذن تصرف در اموال شرکت نماید ضامن است». علت این امر آن است که این نوع تصرفات، تصرف در مال غیر محسوب می‌گردد و تصرف در مال غیر مستوجب ضمان است.
لازم به ذکراست، تعلق به غیر یکی از وجوه اشتراک همه جرایم علیه اموال است. بنابراین فرض اولیه در جرایم علیه اموال این است که رفتار مجرمانه ای که موجب استیلاء فردی بر مال دیگری شود جرم و چنانچه فردی برای تحصیل مال خود مرتکب رفتاری شود که به ظاهر به رفتار سارق یا کلاهبردار شبیه است، به علت این که موضوع مال غیر نبوده است، فاقد جنبه مجرمانه است. بنابراین چنانچه کسی به صورت مخفیانه مال خود را که در تصرف دیگری است از تصرف او خارج کند، متهم به سرقت نخواهد شد و یا اگر کسی با توسل به عملیات متقلبانه و فریب دیگری مال خود را از چنگ او در آورد، کلاهبردار محسوب نخواهد شد. از سوی دیگر، حمایت کیفری قانون گذار از اموال در صورتی است که نسبت به حقوق مالک یا متصرف قانونی آن ها تعدی و تجاوز شده باشد. براین اساس، ربودن مال از سارق و غاصب، حتی در فرضی که رباینده مالک مال نباشد، سرقت محسوب نخواهد شد و کلاهبرداری نسبت به کلاهبردار دارای ضمانت اجرای کیفری نخواهد بود. [3]
نتیجتاً در چنین حالتی ممکن است هر یک از شرکای مشاعی تمایل داشته باشند با تقسیم مال مشترک، استقلال خود را نسبت به هر گونه تصرف حفظ نمایند. حق تقسیم که از نتایج اصل مالکیت است، به شریکان اجازه می‌دهد در صورت تراضی، اقدام به تقسیم اموال مشترک نموده و در صورت عدم تراضی، برابر مقررات به مراجع مربوطه مراجعه نمایند ضمن اینکه، تقسیم از حقوق اولیه هر مالکی است و هیچ مالکی را نمی‌توان اجبار بر بقا در اشاعه نمود. ماده 815 قانون مدنی فرانسه بر این مسئله تأکید داشته و بقا بر اشاعه را تنها در صورت تجویز دادگاه یا قرارداد مجاز می‌داند. در حقوق ایران نیز علیرغم سکوت مقررات، به نظر می‌رسد اسقاط این حق از شرکا برای مدت محدود می‌تواند دارای اعتبار باشد، لکن هیچ کس نمی‌تواند این حق را برای مدت نامحدود از خود سلب نماید.
اهمیت آب در حیات موجودات زنده و بوجود آمدن تمدنها ی بشری بر کسی پوشیده نیست. آب به عنوان یکی از فراوانترین ودر عین حال یکی از گرانبهاترین عناصر آب و هوایی همیشه مطرح بوده است. بارندگی نیز از تغییرپذیرترین پارامترهای اقلیمی در هر منطقه آب و هوایی می باشد که کمبود درازمدت آن می تواند خشکسالی و ریزش شدید و یا طولانی مدت آن می تواند سیل را بوجود آورد. از طرف دیگر نه تنها خصوصیات بارندگی می تواند بر خصوصیات سیل و یا آبدهی یک رودخانه موثر باشد بلکه سایر عوامل اقلیمی نیز می توانند در خصوصیات سیل و آبدهی یک رودخانه موثر باشند. بنابراین بررسی تغییرات آبدهی یک رودخانه در طول زمان و یا بررسی تغییرات زمانی وقوع سیل می تواند اثرات وجود تغییر و یا عدم تغییر در شرایط اقلیمی یک منطقه و بخصوص بارندگی را مشخص نماید.
در طی تاریخ، دره های رودخانه ها مملو از جمعیت شده اند، ولی انسانها همچنان با بلایایی نظیر سیل و فرسایش رودخانه، روبرو هستند. انسانها از زمین های حاصل خیز جلگه ای سیلابی رودخانه ها که محلهایی مناسب برای کشاورزی هستند استفاده می کنند. رودخانه ها، آب آشامیدنی کافی و فراوانی برای مصرف انسان، جانوران اهلی وحتی وحشی، آبیاری زمین ها و دیگر استفاده های انسان درصنعت فراهم میکند. بیشتر سیل ها بلایی با منشا طبیعی محسوب می شوند، ولی تغییرهایی که انسان در کانال رودخانهها و شهر نشینی در کف دره ها ایجاد کرده، به نوسان وشدت بسیاری از سیل ها افزوده است، به عبارت دیگر این بلایا با عامل انسانی نیز مطرح اند. در کنار رود خانه های بزرگ، آب کافی برای مصارف شهری و روستایی، صنعتی و آبیاری مزارع وجود دارد. از این رو سهم زیادی از پیشرفت مراکز توسعه یافته شهری، صنعتی و کشاورزی واقع در امتداد رودخانه ها ناشی از جریان آب رودخانه ها می باشد. وقوع سیلابهای مهیب در رودخانه، تهدیدی برای تاسیسات احداث شده در مجاور آن محسوب می گردد. گرچه امروزه بخش مهمی از سیلاب رودخانه های مهم مهار شده اند اما هنوز، سیل خسارات جانبی و مالی فراوانی را به جوامع بشری و سرمایه های آنها وارد می سازد (خالدی، 1383، ص 195).
تغییر اقلیم یکی از معضلات کنونی جامعه بشری می باشد و تهدید و بلایی برای سیاره زمین به شمار میرود (براتیان و رحیم زاده، 1377). این پدیده دارای دامنه زمانی و مکانی وسیعی نیز می باشد. (عشقی، 1378). علاوه بر نقش عوامل طبیعی در تغییرات اقلیمی، بشر نیز در شدت و وسعت تغییرات آب و هوایی نقش موثری دارد به گونه ای که امروزه وقتی مباحث تغییر اقلیم مطرح می شوند بیشتر نظرها به نقش انسان و انجام فعالیتهایی که سبب این تغییرات شده و یا دامنه زمانی و مکانی آنرا وسیعتر می نماید معطوف میشود. این امر به طور عمده به علت افزایش مصرف سوختهای فسیلی، شهرنشینی، جنگل زدایی، بیابانزایی و غیره می باشد.
رخداد سیلاب یکی از مهمترین عوامل تهدید کننده منابع آب و خاک کشور محسوب می شود. حفظ آب، خاک ومنابع طبیعی از استراتژی ها و اهداف مهم و عمده آب خیزداری است. حفاظت از خاک و جلوگیری از فرسایش لازمه حفظ و احیاء منابع طبیعی تجدید شونده و توسعه همه جانبه آب خیزهاست. خسارات و خطرات ناشی از فرسایش جابجایی توده های خاک در حوضه های آبخیزاز مهم ترین مسائل و مشکلاتی است که به طور همه جانبه احیاء آبخیزها را تحت تاثیر قرار داده است. شدت فرسایش و جابجایی تودههای خاک تابعی از عوامل محیطی، طبیعی و زمین شناسی است و به اشکال مختلف موجب جدایی ذرات و جابجایی آنها به سوی مناطق پست و کم ارتفاع می گردد (شریعت جعفری، 1376، ص124).
ویژگیهای وقوع این پدیده در ایران نیز شناخته شده است. به عبارتی طی نیم قرن اخیر از نظر تعداد، حجم و خسارت، روند رو به افزایش داشته است و در طی چهل سال گذشته بیش از 3700 واقعه مهم سیل در کشور ثبت شده است که 52 درصد آن مربوط به 10 سال اخیر
می باشد. تعداد سیل در دهه 80-1370 حدود 5 برابر دهه 40-1330 بوده است (شریفی و نوروزی، 1381).
گیلان از جمله بخشهایی از کشور است که در سالیان اخیر، اثرات خشکسالیها و سیلابهای ناگهانی را تجربه کرده است پدیده های فوق به تخریب منابع طبیعی که مسبب اصلی آنها، فعالیتهای بشری و بهره برداریهای نادرست می باشد، نسبت داده می شود.
در نقاط مرطوب پوشش گیاهی از فرسایش و جابجایی های شدید ذرات بخصوص خاک جلوگیری می کند و همین امر اهمیت حفظ پوشش گیاهی را در سطح های شیب دار نشان می دهد.
بدیهی است قدرت مقاومت در مقابل فرسایش، شرایط طبیعی از جمله میزان بارندگی و مقدار نفوذ آن، شیب وپوشش گیاهی، نوع سنگها، آب وهوا و فصل و… . ونیز فعالیت انسان بستگی دارد و غالباً بیشترین مقدار رسوب از بارندگی اولیه بعد از فصل کم بارانی حاصل شده و بخصوص بارندگیهای شدید و تند و ناگهانی در افزایش و دبی جامد نقش عمده دارد. در هیدرولوژی تعیین حجم و زمان بزرگترین سیل اهمیت دارد و این موضوع از نظر ژئومورفولوژی نیز اهمیت دارد، زیرا با وقوع سیل، خصوصیات آبراهه دستخوش تغییر و تحولات می شود (معتمد، 1379، ص 184).
عوامل گوناگونی در جاری شدن سیل دخالت دارند که از جملۀ آن: شدت بارندگی، شیب حوضه، نفوذ پذیری زمین، شرایط توپوگرافی، ویژگی های پوشش گیاهی و درجه اشباع شدن خاک را می توان به عنوان عوامل مؤثر در جاری شدن سیلاب نام برد. البته امروزه به دلیل دخالت های انسانی، ضریب سیل خیزی حوضهها تغییر نموده و عمدتا موجب کاهش دوره بازگشت آن شده است. فعالیت بشر به شکل های گوناگونی احتمال وقوع سیل را افزایش داده که از جمله ساختمان سازی در بستر سیلابی رود و تجاوز به حریم رود خانه موجب کاهش ظرفیت طبیعی رود شده است. به این ترتیب محدوده ای از دشت سیلابی که در زمان طغیان زیر آب می رود، گسترد ه تر می گردد. (توماس 11968، ص 45)
شهر سازی و حذف گیاهان باعث کاهش نفوذ پذیری و افزایش رواناب سطحی می شود. حجم زیاد رواناب از یک طرف بر بزرگی طغیان می افزاید و از طرف دیگر موجب افزایش نقل و انتقال رسوباتی می شود که با برجای گذاشته شدن آنها ظرفیت بستر اصلی رودخانه کاهش می یابد.
بدیهی است می توان با آگاهی از زمان طغیان حوضه های آبریز و تعیین حجم رواناب ناشی از بارندگی و سطوح طغیان در محلهای مشخصی در مسیر آبراه های حوضه آبریز به پیش بینی سیلاب و مشخص بودن عوامل تاثیر گذار در رخداد سیلاب های محدوده مورد مطالعه به پیش بینی سیلاب کمک کرده و به کاهش اثرات مخرب سیلاب و استفاده بهینه از آن تا حد زیادی از این خسارتها کاست و از این ظاهر خشم آلود طبیعت به نفع بشر استفاده کرده و با هدایت سیلابها از رسوب آن استفاده و هم ذخائر آبی منطقه ای را تقویت کرد.
بهره گیری از اطلاعات کمی برآمده از شناخت و چگونگی پدیده ها و تحلیل آنها در برنامه ریزی های خرد و کلان جغرافیایی که به منظور توسعه شکل می گیرد در حال حاضر امری اجتناب ناپذیر و ضروری است. علوم جغرافیایی در دهه های اخیر با تحولی بنیادی، زمینه های مختلف کاربردی را که با نام جغرافیای کاربردی در مباحث توسعه، عمران و محیط زیست پایدار مطرح می شود فراهم آورده است. آگاهی و اطلاع کمی از پدیده ها، ساماندهی و تجزیه و تحلیل آنها می باشد که این مهم به وسیله علم آمار پردازش می شود و نتایج آن در مطالعات گسترده جغرافیایی و بالاخص در نظام برنامه ریزی حائز کمال اهمیت می باشد. با این اندیشه پیتر هاگت در اثر معروف خود در تحلیل مکانی در جغرافیای انسانی کاربر روش های کمی و مدل های ریاضی را که از زمان تونن، کریستالر و لوش در مطالعات جغرافیایی شروع شده بود مهر تایید میزند (شکوئی، 1384، ص28).
