وبلاگ

با ورود به اقتصاد دانشی،دانش در مقایسه با سایر عوامل تولید مانند زمین و سرمایه و ماشین آلات و… . از ارجحیت بیشتری برخوردار شده استبه طوریكه در این اقتصاد،دانش به عنوان مهمترین عامل تولید محسوب می شود و از آن به عنوان مهمترین مزیت رقابتی سازمانها یاد برده می شود (Seetharaman et al.,2002).یكی از ویژگیهای این دانش این است كه نامشهود است یعنی غیر قابل لمس و غیر قابل محسوس  است و ارزشگذاری و اندازه گیری آن خیلی سخت و مشكل است در صورتی كه در گذشته سازمانها با بهره گرفتن از روش های حسابداری قادر بودند تا ارزش و اندازه عوامل تولید خودرا بطور كامل محاسبه كنند. امروزه این روش های حسابداری دیگر دارای كارایی لازم نیستند (Sullivan et al.,2000).دانش به عنوان یكی از مهمترین اجزای داراییهای نامشهود محسوب می شود.اگر در گذشته بیشتر داراییهایسازمانها مشهود بودهاند ولی امروزه قسمت اعظم داراییهای سازمانها نامشهود هستند (Sullivan et al.,2000).در این اقتصاد دانشی،موفقیت سازمانها به توانایی مدیریت این داراییهای نامشهود بستگی دارد و برای اینكه بتوانیم این داراییها را مدیریت كنیم ابتدا می بایستی  آنها را شناسایی واندازه گیری كرده  و در نهایت می توانیم آنها را مدیریت كنیم (San`chez et al.,2000).

 

با ورود به اقتصاد دانشی ،ما به مدل جدیدی از داراییهای سازمانی نیاز داریم.بطور كلی داراییهای سازمانی را می توان به 2 دسته كلی تقسیم كرد :

 

1-داراییهای مشهود:این داراییها شامل داراییهای فیزیكی و مالی هستند كه بطور تقریبا كامل در تراز نامه شركتها منعكس می شود. این داراییها تحت اصول اقتصاد كمیابی عمل می كنند یعنی با استفاده بیشتر از آنها، از ارزش آنها كاستهمی شود.

 

2-داراییهای نامشهود: این داراییها هم به دو دسته كلی تقسیم می شوند :

 

2-1:داراییهای نامشهودی كه به وسیله قانون حمایت شده اند و به آنها عنوان مالكیت معنوی را داده اند و شامل حق امتیازها وكپی رایتها و فرانشیز وعلایم وماركها تجاری است. برخی از موارد آن در ترازنامه منعكس می شوند.

 

2-2:سایر داراییهای نامشهود كه شامل سرمایه های  فکری است كه تحت اصول اقتصاد فراوانی عمل می كنند یعنی با استفاده بیشتر از آنها، از ارزش آنها كاسته نمی شود و معمولا در ترازنامه منعكس نمی شوند (Tayles et al .,2002).

 

در این فصل ازتحقیق، محقق به طور خلاصه و با توجه به موضوع تحقیق، به بیان مساله اصلی پژوهش و تشریح و بیان موضوع، ضرورت انجام تحقیق، فرضیه های تحقیق، اهداف اساسی از انجام تحقیق، روش تحقیق، روش های گردآوری اطلاعات، نمونه و جامعه آماری، روش نمونه گیری و روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته، و در پایان اصطلاحات و واژه های تخصصی مطرح می گردند.

 

• مسأله اصلی تحقیق

این امر مسلمی است که پژوهش های کاربردی، مساله مدار هستند. بدین معنی که تمام فرایند پژوهش، از اولین گام های مشاهده تا آخرین مراحل استنتاج، می باید حول یک یا چند مسالها مشکل دور بزند. بنابر این، روشن کردن مشکل یا مساله در یک تحقیق علمی و کاربردی، یکی از ضروری ترین و اولین گام های پژوهش است. اگر مساله خوب روشن یا تبیین نشود، تمام مراحل بعدی فرایند تحقیق از قبیل: جمع آوری اطلاعات و استنتاجات یا نتیجه گیری، دچار مشکلات و نواقصی خواهد شد که ناشی از خود آن مراحل نیست، بلکه ناشی از روشن نبودن و بیان نادرست مساله است. بنابر این شاید اغراق نباشد که بعضی از محققان معتقدند که خوب و درست روشن کردن مساله، معادل نیمی از فعالیت های پژوهشی است.

 

ابتدا لازم است تا مدل مفهومی تحقیق نمایش داده شود، تا سئوالات تحقیق از روی مسیر مربوطه مشخص گردند.

 

شکل 1-1) مدل مفهومی تحقیق

 

 

 

در این تحقیق با توجه به مدل مفهومی تحقیق سوالات زیر مطرح می گردند:

 

1. آیا میان اجزای سرمایه های معنوی،ارتباط معنادار ومثبتی وجود دارد ؟

 

• آیا بین سرمایه انسانی و سرمایه مشتری ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد ؟

 

• آیا بین سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد ؟

 

• آیا بین سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد ؟

2.آیا  اجزای سرمایه های فکری موجب بهبودعملكرد سازمانی  میشود؟

 

• آیا سرمایه مشتری موجب بهبود عملكرد سازمانی می شود ؟

 

• آیا سرمایه ساختاری موجب بهبود عملكرد سازمانی می شود؟

 

• آیا سرمایه انسانی موجب بهبود عملكرد سازمانی می شود؟

  • تشریح و بیان موضوع

در یک تعریف ساده، سرمایه فکری،عبارتست از تفاوت بین ارزش بازاری و ارزش دفتری داراییهای یک شركت(Seetharaman et al.,2009). در تعریف دیگر، از سرمایه فکری به عنوان همه فرایندهاو داراییهایی نام برده می شود كه معمولا در تراز نامه منعكس نمی شوند (Bontis et al.,2000). متاسفانه هیچ تعریف جهانشمولی از سرمایه های فکری وجود ندارد.خود این سرمایه های فکری هم دارای یكسری اجزایی هستند كه در یک طبقه بندی ساده شامل سه نوع سرمایه انسانی،سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری می باشد (Bontis et al.,2000).

 

سرمایه انسانی:شامل ذخیره دانش اعضای یک سازمان است كه شامل شایستگها و طرزفكرهای كاركنان است.

 

سرمایه ساختاری:شامل همه مخازن دانش غیر انسانی در یک سازمان است كه شامل پایگاه داده ها ،چارتهای سازمانی و فرایندها و استراتژیها و … .است كه به سازمان ارزشی فراتر از مواد آن می دهد.

 

سرمایه مشتری:عبارتست از دانش گرفته شده در كانالهای بازاریابی و روابط مشتری یک سازمان است (Bontis et al.,2000).

 

طبقه بندیهای مختلفی از سرمایه های فکری ارائه شده است.(Seetharaman et al.,2002andPetty et al.,2000 and Chen et al.,2004).

 

بطور كلی باید گفت كه مهمترین جز اصلی و اساسی سرمایه فکری،سرمایه انسانی است و دو سرمایه دیگر تابعی از سرمایه انسانی است (Chen et al., 2004).

 

متاسفانه سازمانها به این سرمایه های فکری توجهی ندارند و از نقش آنها در تحقق اهداف خود،غافل هستند زیرا این سرمایه های فكری را نمی شناسند و قادر به انداره گیری آنها نیستند.

 

تحقیق حاضر در پی آن است كه ببیند:

 

1- آیا سرمایه های فکری موجب بهبود عملکرد سازمانی می شود یا نه؟

 

2- آیا این اجزا سرمایه های فکری با همدیگر ارتباطی دارند یا نه؟

 

 

 

• ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

همانطوری كه قبلا اشاره شد امروزه قسمت اعظم داراییهای سازمانهارا داراییهای نامشهود تشكیل میدهند و روش های حسابداری قادر به اندازه گیری آنها نیستند (Sullivan et al., 2000). از طرفی در این اقتصاد دانشی،موفقیت سازمانها به توانایی مدیریت این داراییها نامشهود بستگی دارد. مروهمكارانش دلایلی را برای توجه و اندازه گیری سرمایه های فکری برشمرده اند كه عبارتند از:

 

1-كمك به سازمانها برای تنظیم استراتژیهای آنها.

 

2-ارزیابی اجرای استراتژیها.

 

3-كمك به تصمیمات گسترش و تنوع.

 

4-استفاده از نتایج اندازه گیری سرمایه هایفكری به عنوان مبنایی برای جبران خدمات.

 

5-ابلاغ این داراییها به ذینفعان خارجی سازمانها (Marr,et al.2003).

 

 

 

6-ودلیل دیگر برای انجام اینكار این است كه اندازه گیری سرمایه فكری بطور كامل و دقیق، می تواند ارزش و عملكرد شركتها را اندازه گیری كند چونكه در یک جامعه مبتنی بر دانش،دانش بخش مهمی از ارزش یک كالا و نیز بخش مهمی از ثروت یک شركت را تشكیل می دهد (Kannan et al.,2004 and Chen et al.,2011).

 

اگر چه ما قادر به اندازه گیری دقیق این داراییها نیستیم ولی حداقل با توجه به آنها و اطلاع از نقش آنها در عملكرد سازمانی سازمانها،به اهمیتسرمایه گذاری بر روی این داراییها پی میبریم (San`chez et al.,2010).

 

• فرضیه‌های تحقیق

فرضیه‌های این تحقیق عبارتنداز:

 

1. سرمایه انسانی با سرمایه مشتری ارتباط معنادار و مثبتی دارد.

 

1. سرمایه انسانی با سرمایه ساختاری ارتباط معنادار و مثبتی دارد.

 

1. سرمایه ساختاری با سرمایه مشتری ارتباط معنادار و مثبتی دارد.

 

1. سرمایه مشتری موجب بهبود عملكرد سازمانی می شود.

2. 

3.  

 

1. سرمایه ساختاری موجب بهبود عملكرد سازمانی می شود.

 

1. سرمایه انسانی موجب بهبود عملكرد سازمانی می شود.

 

1. ضمناً سهم هریک از سرمایه های مشتری و ساختاری و انسانی در بهبود عملکرد سازمانی چه میزانی می باشد؟

   • اهداف انجام تحقیق

مهمترین اهداف انجام این تحقیق را می توان به صورت زیرخلاصه كرد:

 

1. شناخت انواع داراییهاینامشهود، طبقه بندیهای آنهاوروش های اندازه گیری آنها.

 

1. بررسی ارتباط سرمایه های فکری با عملكرد سازمانی.

 

1. اطلاع از وضعیت( نسبی) این سرمایه های فکری.

 

1. ارائه راهكارها و پیشنهادات لازم برای بهبود سطح این سرمایه های فکری.

   • روش انجام تحقیق

نوع تحقیق بر اساس هدف، كاربردی توصیفی است و  روش آن بر اساس نحوه گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی است

 

• روش های گردآوری اطلاعات

ابزار اصلی پرسشنامه است که جهت سنجش سرمایه های فکری بکار می رود و همچنین از اسناد و مدارك سازمانی و مالی نیز برای سنجش عملکرد سازمانی که به روش تحلیل پوششی داده ها محاسبه شده است، استفاده می شود.

 

• قلمرو تحقیق

1-8-1)قلمرو موضوعی تحقیق

 

حوزه نگرش این تحقیقتشریح داراییهای نامشهود و سرمایه های فکری و انواع طبقه بندیها وروش های اندازه گیری سرمایه فکری وعملكرد سازمانی است.

 

1-8-2)قلمرو مكانی تحقیق

 

قلمرو مکانی این تحقیق کلیة شعب بانک رفاه کارگراندر استان فارس می‌باشند

 

1-8-3)قلمرو زمانی تحقیق

 

قلمرو زمانی این تحقیق از بهمن ماه 1392 تا اواخر مرداد ماه 1393 می باشد.

 

 

 

• جامعه و نمونه آماری

  • جامعه آماری

جامعه آماری شامل  کلیه مدیران شعب بانک رفاه کارگراناستان فارس می باشد.

 

• نمونه آماری

در این تحقیق از آن جایی که جامعه مورد نظر که همان شعب بانک رفاه کارگراناستان فارس به همراه مدیران شعب بانک رفاه کارگران است محدود در نظر گرفته شده است، بنابراین جهت محاسبة حجم نمونة مورد نیاز برای پژوهش از رابطه زیر استفاده گردیده است.دراین تحقیق برای تعیین حجم نمونه ازفرمول زیراستفاده شده است.

 

 

 

 

 

كه درآن

 

P: برآورد نسبت صفت متغیر؛ 5/0= P

 

Z: متغیر نرمال واحد متناظر باسطح اطمینان95 درصد؛ 96/1

 

: مقدار اشتباه مجاز؛ 05/0=

 

n = 227

 

• روش یا روش های نمونه گیری

در این تحقیق، به دلیل این كه تعداد جامعه آماری مشخص می باشد و هیچ گونه تفاوتی در انتخاب شعب بانک وجود ندارد و همگی بانکها در هنگام نمونه گیری از شانس یکسانی برای انتخاب برخوردار هستند لذا از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده می شود.

 

 

 

• روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها

برای تجزیه تحلیل داده ها از روش های مختلف توصیفی واستنباطی استفاده می شود و از نرم افزارSpss و خصوصا نرم افزار Lisrel برای برقراری روابط علی متغیر های مستقل با متغیرهای وابسته استفاده می شود. یكی از قوی ترین ومناسبترین روش های تجزیه و تحلیل در تحقیقات علوم رفتاری و اجتماعی، تجزیه و تحلیل چند متغیره است، زیرا ماهیت این گونه موضوعات،چند متغیره بوده و نمی توان آنها را با شیوه دو متغیری حل نمود.تجزیه وتحلیل چند متغیره بهیكسریروش های تجزیه و تحلیل اطلاق می شود كه ویژگیهای اصلی آن، تجزیه و تحلیل همزمان k متغیر مستقل و  n متغیر وابسته است. این روش یا متدولوژی، تركیب ریاضی و آماری پیچیده ای از تجزیه و تحلیل عاملی و رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر است كه در یک سیستم پیچیده گرد هم آمده تا پدیده پیچیده ای را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. همچنین برای بررسی نقاط قوت و ضعف سرمایه های فکری از آزمون دو جمله ای و فریدمن نیز استفاده می شود.

 

 

 

• تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی تحقیق

 

• سرمایه فكری

در یک تعریف ساده ، سرمایه فكری ،عبارتست از تفاوت بین ارزش بازاری و ارزش دفتری داراییها یک شركت.در تعریف دیگر، از سرمایه فكری به عنوان همه فرایند هاو داراییهایی نام برده می شود كه معمولا در تراز نامه منعكس نمی شوند.

 

• سرمایه انسانی

شامل ذخیره دانش اعضای یک سازمان است كه شامل شایستگها و طرزفكرهای كاركنان است.

 

• سرمایه ساختاری

شامل همه مخازن دانش غیر انسانی در یک سازمان است كه شامل پایگاه داده ها،چارتهای سازمانی و فرایندها و استراتژیها و… .است كه به سازمان ارزشی فراتر از مواد آن می دهد.

 

• سرمایه مشتری

عبارتست از دانش گرفته شده در كانالهای بازار یابی و روابط مشتری یک سازمان است.(Bontis et al .,2000).

 

• عملكردسازمانی شعب بانک

در این تحقیق منظور از عملکرد سازمانی شعب بانک، کارآیی است. در واقع اندازه گیری عملکرد در سطح عملیاتی شعب بانک، همان کارآیی است. منظور از کارایی نسبت خروجی ها به ورودیها است. خروجی ها شامل حجم منابع جمع آوری شده ( حسابهای قرض الحسنه ، پس انداز، سرمایه گذاری کوتاه مدت و بلند مدت ) و تسهیلات پرداختی و سود دریافتی و کارمزد دریافنی است و ورودیها شامل تعداد پرسنل ، سمت ، تحصیلات و سابقه کار و مطالبات معوقه و سود پرداختی به سپرده ها است.

 

[1]- Marr