وبلاگ

ازدواج یکی از مهمترین تصمیم گیری های هر فرد در زندگیش می باشد. زیرا افراد بر اساس نحوه نگرش و طرح واره های ذهنی خود تصمیم به زندگی مشترک می گیرند. یکی از این نگرشها در کنار هم بودن و لذت بردن از یکدیگر است. کیفیت زندگی از جمله شاخصه هایی که زندگی ها را لذت بخش و معنادار می سازد؛. زیرا همانگونه که کیفیت زندگی را ” دریافت های شخصی فرد از جایگاه زندگیش با توجه به فرهنگ و نظام ارزشی که در آن زندگی می کند که متاثر از اهداف، انتظارات و استانداردهای مورد نظر فرد است”  تعریف می کنند؛ ( باسخا، عاقلی کهنه شهری و مسائلی، 1387) می توان چنین استنباط کرد هر زوجی یک تصوری را از زندگیش دارد که سبب می شود آنان مطابق با اهداف، انتظارات و استانداردهای مورد نظر خود دوام زندگیشان را تضمین نمایند.

 از سویی سطح کیفیت زندگی نیز با توجه به ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوامع مختلف متفاوت می باشد بگونه ای که شرایط ساختاری مذکور ممکن است در یک جامعه سبب دوام و در جامعه ای دیگر سبب از هم پاشیدگی زندگی مشترک بین زوجین شود. زیرا عوامل مختلفی متناسب با بوم اجتماعی و فرهنگی جوامع مختلف اثر گذار بر کیفیت زندگی خانواده ها می باشند. در نظر گرفتن همه عوامل مختلف در تحقیقات کاربردی و بنیادی کاری بس سنگین و تا حد زیادی ممکن است به نتیجه گیری هم نینجامد. از این حیث در تحقیق حاضر متناسب با بررسی های قبلی که در این زمینه صورت گرفته است؛ از بین عوامل اثرگذار بر کیفیت زندگی زوجین ناسازگار، سبکهای عشق ورزی و ویژگیهای شخصیت به عنوان عواملی که می توانند پویایی و کیفیت زندگی افراد را تعیین نمایند مد نظر قرار داده شده اند. از این حیث شناخت سبکهای عشق ورزی و ویژگیهای شخصیتی افراد و اثر گذاری این دو شاخص در کیفیت زندگی افراد، این امکان را فراهم می آورد تا افراد با شناخت و آگاهی، مسایل را با علایق و صلاحیت های خود تطبیق داده و از نظر روحی و روانی محیط زندگی خود را ایمن سازند و در آن محیط، توانایی ها و مهارتهای خویش را بکار گیرند و استعدادهای واقعی خود را به منصه ظهور برسانند (نصری و خورشید، 1391). بنابراین توجه به ویژگی های شخصیتی افراد و سبکهای عشق ورزی که سبب احساس نزدیکی دو نفر به یکدیگر می شوند؛ از اهمیت بسزایی در بررسی کیفیت زندگی برخوردار هستند. زیرا روی هم رفته، شواهد موجود نشان می دهد ویژگی های شخصیت و سبکهای عشق ورزی، پیش بینی کننده های تجربی موثری برای تعیین کیفیت زندگی هستند و وجود رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و سبکهای عشق ورزی با کیفیت زندگی در تحقیقات مقطعی مورد تایید قرار گرفته است  (یوسفی و همکاران، 1390 و حمید و زمستانی، 1392). بر اساس تجربه های روزمره و با استناد به منابع مکتوب مشخص شده که ویژگیها و صفات خاص شخصیتی و سبکهای عشق ورزی نقش برجسته و مسلطی در منظومه روانی و بهداشتی و بهزیستی ما داشته و همچنین بدین لحاظ که سبکهای عشق ورزی و ویژگیهای شخصیتی می توانند به درستی پیش بینی کننده کیفیت زندگی ما باشند چرا که غالب اوقات تعیین کننده و هدایت کننده رفتارهای ما محسوب می شوند. فلذا با توجه به تاثیر ویژگیهای شخصیتی و سبکهای عشق ورزی در پیش بینی کیفیت زندگی از یک سو و از سویی با عنایت به اینکه، تاکنون تحقیقی در خصوص موضوع تحقیق حاضر صورت نگرفته است؛ تحقیق حاضر بررسی رابطه بین سبکهای عشق روزی و ویژگیهای شخصیت با کیفیت زندگی زوجین ناسازگار را هدف تحقیق خود قرار داده است.

2-1- بیان مسأله

تعمق درباره چگونگی کسب یک زندگی مطلوب یا یک زندگی با کیفیت خوب به اندازه ای قدمت بشر است. به قول سقراط: ” انسان باید بیشترین ارزش را برای خوب زندگی کردن قائل باشد نه فقط برای زندگی کردن ” (احمدی رکن آبادی، 1393). مقوله کیفیت زندگی به این دلیل اهمیت دارد که در صورت نادیده گرفتن می تواند منجر به ناامیدی، بی انگیزه شدن و کاهش فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و بهداشتی شده و در ابعاد عمیق تر بر توسعه اجتماعی اقتصادی کشور تاثیر بگذارد همچنین کیفیت پائین زندگی سبب افسردگی، انزوای اجتماعی، کاهش انجام فعالیتهای روزمره زندگی، وابستگی و افزایش بار اقتصادی و … می شود (احمدی رکن آبادی، 1393).

         عوامل متعددی از جمله عوامل جسمانی، روانی، اجتماعی، خانوادگی، اقتصادی، تفریحی و معنوی بر کیفیت زندگی تاثیر گذار هستند زیرا کیفیت زندگی ساختاری ذهنی و پویا است که به مقایسه وضعیت زندگی گذشته یا حوادث اخیر در همه جوانب مثبت و منفی می پردازد ( گرنت و ریورا، 1998 به نقل از موحد و حسین زاده، 1390). از دید گرنت و ریورا (1998) ماهیت ذهنی بودن کیفیت زندگی به

 ادراک افراد درباره وضعیت زندگیشان به جای گزارشات دیگران می پردازد و بر اساس تعریف فرانس و پوورس از کیفیت زندگی، خشنودی و یا عدم خشنودی از حیطه های از زندگی که برای فرد اهمیت دارد، نشأت می گیرد (موحد و حسین زاده، 1390). بنابراین، زوجین ناسازگار با توجه به مشکلات مشابهی که دارند، ممکن است نحوه ادراک و نظراتشان در خصوص زندگی زناشویی شان متفاوت باشد و آن را بصورت های مختلف گزارش دهند. بگونه ای اگر زوجین ناسازگار جدا از اختلافات و ناسازگاریهایی که دارند؛ برداشت شان از سطح کیفیت زندگی شان رضایت بخش باشد، سعی خواهند کرد زندگی خود را حفظ نمایند در غیر اینصورت ممکن است تمایلی به ادامه زندگی نداشته باشند زیرا با توجه به اینکه زندگی زناشویی زوجین با یک تعهد اجتماعی بین دو طرف شروع می شود؛ احساس رضایت زوجین از کیفیت زندگی شان آنان را به همگرایی و عدم رضایت سبب بروز اختلاف، منازعه و حتی متارکه در بین آنان خواهد شد (یوسفی و همکاران، 1390). تحقیقات نشان داده سطح کیفیت زندگی مردم ایران در بین 194 رتبه 150 را داراست. این نتیجه نشان دهند سطح پائین کیفیت زندگی مردم ایران است (جواهری و حسین زاده، 1391). از این منظر می توان برآورد کرد زوجینی که دارای مشکلات زناشویی و خانوادگی هستند، نسبتاً سطح کیفیت زندگیشان پائین تر از دیگر اقشار جامعه است.

سامارکو (2001) کیفیت زندگی را یک احساس خوب بودن ناشی از رضایت یا عدم رضایت از جنبه های مختلف زندگی که برای شخص مهم هستند، می داند. کیفیت زندگی بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی دارای چهار بعد جسمی، روان، اجتماعی و محیطی است (نجات، منتظری، هلاکوئی، محمد و مجد زاده، 1386). فلذا مطالعه کیفیت زندگی و عوامل تاثیر گذار بر آن  می تواند اطلاعات اساسی را در اختیار ما قرار دهد که در هنگام ارزیابی مداخلات حوزه سلامت و اجتماع مورد استناد قرار گیرند. در این بین سبکهای عشق ورزی جایگاه برجسته ای را در مطالعه عوامل موثر بر کیفیت زندگی به خود اختصاص داده است (یوسفی و همکاران، 1390). زیرا افراد با داشتن سبکهای عشقی متفاوت، ممکن است دست به انتخابهایی بزنند که سطح کیفیت زندگیشان منحصر بفرد باشد. با توجه به اینکه برخی یافته های تحقیقی نشان داده که عشق پیامدهایی برای سلامت و بهزیستی دارد (ایش و استفانو، 2005 به نقل از رفیعی نیا و اصغری، 1386) و هنگامی هم که از نهاد خانواده صحبت به میان می آید بلافاصله در ذهن صمیمیت، عشق و علاقه تداعی می شود وجود ثبات، استحکام و برقراری نظم در این نهاد منوط به داشتن روابط گرم اعضای خانواده با یکدیگر است. اما آنچه از بین برنده این فضاست تضاد، کشمکش و درگیری است که تصویر آرام خانه و امنیت را در هم می شکند (نادری، حیدری و حسین زاده، 1388). بنابراین سبکهای عشق ورزی سبب بهزیستی بهتر خانواده ها است.

استرانبرگ (1998) سه مولفه را برای عشق در نظر می گیرد: صمیمیت، هوس و تعهد. از نظر هندریک و هندریک (1986) سبک های عشق ورزی اشاره به این امر دارد که چگونه افراد عشق را تعریف می کنند یا عشق ورزی می کنند. افراد برای عشق ورزیدن نسبت به همسر خود از یک سبک و روش خاصی استفاده می کنند و این سبک متاثر از ارتباط متقابل و مداوم بین زن و شوهر و تعبیری است که از محیط زندگی خود دارند (صادقی، احمدی، بهرامی، اعتمادی و پورسید، 1392). از سویی ویژگیهای شخصیتی نیز از عوامل موثر بر کیفیت زندگی است (حمید و زمستانی، 1392). آلپورت ( 1936) شخصیت را سازمان پویای درون شخص می داند که از نظام های روانی جسمانی تشکیل یافته است، این نظام ها، الگوهای شاخص رفتار، افکار و احساسات شخص را ایجاد می کند (عبدی، باباپور و صادری، 1387). در واقع شخصیت مجموعه ای از الگوهای پایدار فرد در ادراک، شناخت و روابط بین فردی است. از منظر روان شناسی واژه شخصیت، تمامیت فرد و تمامیت عادت ها و کنش های روانی او را نشان می دهد و مجموعه ای از ویژگیها و صفات آدمی است که الگوهای نسبتاً پایدار پاسخ وی به موقعیت ها را تبیین می کند (فرهودی و حریری، 1391). مک کارا و کاستا (1992) ویژگیهای شخصیت را بر اساس الگوی پنج عاملی شخصیت تبیین می کنند. از این رو بر اساس الگوی شخصیت، انسان به وسیله پنج عامل بزرگ تفسیر می شود که عبارتند از: روانژندی، برونگرایی، انعطاف پذیری، دلپذیر بودن و مسئولیت پذیری (کوپر، 1998). باید دانست نقش ویژگیهای شخصیتی و سبکهای عشق ورزی بر رفتار و شناخت، گاه مستقیم و بی واسطه است و گاه با اثرگذاری بر عوامل واسطه ای موجب بروز پیامدهای رفتاری و شناختی می شود بگونه ای که با بررسی سبکهای عشق ورزی و ویژگیهای شخصیتی می تواند دست به طبقه بندی زد. از این رو، توجه به ویژگیهای شخصیتی و سبکهای عشق ورزی در تحقیقات ضروری و با اهمیت می باشد. فلذا در مطالعه حاضر سعی می شود عوامل مذکور در خصوص اثرگذاری بر کیفیت زندگی مورد بررسی قرار داده شوند زیرا بدیهی است عدم شناساندن و تشریح عوامل موثر بر کیفیت زندگی زوجین، باعت می شود آن جنبه هایی که سبب بهزیستی و بهداشت روانی زندگی و خانواده ها می شوند، مورد غفلت واقع شده و پیامدهای منفی متوجه نظام خانواده که رکن اساسی یک جامعه است، بشود.

در مورد نقش سبکهای عشق ورزی و ویژگیهای شخصیت در پیش بینی کیفیت زندگی بصورت متمرکز، تصویر روشنی وجود ندارد زیر تابحال تحقیقی که رابطه سبکهای عشق ورزی و ویژگیهای شخصیت را با کیفیت زندگی مورد بررسی قرار داده باشد انجام نشده است. در عین حال بر اساس اطلاعاتی که در سطح عمومی تر وجود دارد، می توان در مورد شرایط آنها به ارزیابی تقریبی پرداخت. از این رو تحقیق حاضر با عنایت به اینکه سبکهای عشق ورزی و ویژگیهای شخصیت می توانند بر کیفیت زندگی افراد اثر بگذارند، این سئوال اساسی را در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار خواهد داد، چه نوع رابطه ای بین سبکهای عشق ورزی و ویژگیهای شخصیت با کیفیت زندگی زوجین ناسازگار شهر رفسنجان وجود دارد؟  بعبارتی این سئوال در ذهن پژوهشگر ایجاد گردیده که ویژگیهای شخصیتی و سبکهای عشق ورزی قادر به پیش بینی کیفیت زندگی زوجین ناسازگار می باشند؟ فلذا تحقیق حاضر در نهایت سعی دارد با شفاف سازی و تبیین میزان اثرگذاری این متغیرها در کیفیت زندگی، زمینه هایی را که سبب بهزیستی بیشتر زندگی ها می شوند را روشن سازد زیرا توجه به سلامت روانی و بهزیستی خانواده می تواند نور امید، شادابی و سرزندگی را دل خانواده ها زنده کند و تاثیر بسزایی را در نحوه کارکرد و فعالیت خانواده ها داشته و به نوبه خود موجبات سلامتی نسل ها را فراهم نماید.

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

ضرورت این تحقیق و جوانه های فکری نخستین آن در اتاق های مشاوره ای زده شد، زیرا بسیاری از خانواده ها خواسته یا ناخواسته درگیر نزاع و ناسازگاری بین خود می شوند که رهایی از دلخوریها و ناسازگاریها برای آنها به آسانی میسر نیست و در بسیاری از اوقات آسیب های سنگینی را به خود و خانواده شان وارد می نمایند. چه بسیار زوجینی که درگیر ناسازگاری شده و از ادامه زندگی مشترکشان ناامید و تصمیم به جدایی می گیرند. لذا اگر این افراد متوجه شوند که زندگی زناشویی دارای فراز و نشیب های مختلفی است و زندگی آنان از عوامل مختلفی متاثر است برای خلاص شدن از آن یا از بین بردن آثار تخریبی شکست های ناشی از آن به مراکز مشاوره مراجعه می کنند و طالب درمان خواهند بود.

این اطلاعات در آموزش بهداشت روان، آموزش مهارتهای ارتباطی و مهارتهای مقابله ای نیز می تواند مفید باشد. اگر افراد طالب یکدیگر در بدو تصمیم برای ازدواج، از حیث شخصیتی و سبکهای عشق ورزی طبقه بندی و افرادی که زمینه عشقی و شخصیتی متعارضی داشته شناسایی شوند، سپس آموزش های لازم برای ارتباط بین فردی موثر و صحیح به آنها داده شود و مشکلات احتمالی آنها در این دوره های آموزشی گوشزد گردد، بسیاری از مشکلات این گروه های هدف مرتفع خواهد شد. البته در نظر گرفتن زمینه های عشقی و شخصیتی در مشاوره توام با سطح کیفیت زندگی افراد، می تواند زمینه های روشنی را برای تصمیم گیری افراد در خصوص انتخابهایشان باشد.  بنابراین روشن گردید که بررسی موضوع حاضر چقدر دارای اهمیت و ضرورت بررسی است زیرا نجات خانواده های ناسازگار و آگاهی بخشی به این قشر از جامعه می تواند از بروز بسیاری آسیب های اجتماعی بعدی همچون طلاق، اعتیاد، فرار از خانه، بزهکاریهای معمول و … جلوگیری نماید. نتایج حاصل از پاسخ به این سئوال می تواند نتایج روشنی را در اختیار برنامه ریزان فرهنگی جامعه، مشاوران خانواده، قضات دادگستری، وکلا و … قرار دهد. همچنین با توجه به اهمیتی که جوامع امروزی برای تداوم و بقاء خانواده و سلامت و بهداشت روانی اعضاء آن قائل هستند بررسی و تحقیق عواملی که سلامت روان اعضاء خانواده ها را تامین می کنند کاملاً ضروری و با اهمیت می باشد.