وبلاگ

نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در طیف وسیعی از مواد غذایی وجود دارند. سبزیجات به عنوان منبع مهم جذب نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در رژیم غذایی هستند. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر فرایند سرخ کردن و آب پزی بر میزان نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک سبزیجات پر مصرف است.در این تحقیق 6 نمونه سبزی از شهر سنندج بطور تصادفی انتخاب شد. این نمونه ها پس از این که به صورت آب پز و یا سرخ شده فرایند شدند تحت شرایط نگهداری در یخچال مورد بررسی قرار گرفتند. میزان نیترات و نیتریت با بهره گرفتن از روش دی آزو، و میزان اسید آسکوربیک نمونه ها با بهره گرفتن از روش D.pinot  اندازه گیری شد. تجزیه، تحلیل نتایج با بهره گرفتن از تجزیه تحلیل واریانس سه طرفه و آزمون دانکن به کمک نرم افزار  SPSS انجام شد. در طول زمان نتایج نشان داد که میزان اسید آسکوربیک به طور معنی داری کاهش یافته(p<0.05)  و تا حدودی نیترات و نیتریت افزایش پیدا کردند.میانگین اسید آسکوربیک در نمونه های سرخ شده کنمتر از نمونه های آب پز شده بود در حالی که  میانگین میزان نیترات و نیتریت در نمونه های آب پز شده بیشتر از سرخ شده بوده است. طی زمان نگهداری میزان نیترات و نیتریت افزایش و میزان اسید آسکوربیک کاهش یافته است. در مجموع بین دو روش بخار پزی و سرخ کردن برای حفظ اسید آسکوربیک بهتر است از روش آب پزی استفاده نمود ولی در صورتی که محتوای اولیه نیترات و نیتریت سبزیجات بالا باشد، بهتر است با سرخ کردن غلظت آنها را کاهش داد

1-1- پیش زمینه
با توجه به رشد روز افزون جمعیت در ایران، تقاضا برای مواد غذایی روز به روز افزایش می یابد . به همین دلیل در بسیاری از نقاط برای تولید بیشتر در واحد سطح استفاده بی رویه از كودهای شیمیایی و آلی بسیار رایج است .ازت پر مصرف ترین عنصر مورد نیاز گیاه است كه در كشاورزی از آن به مقدار زیاد استفاده می شود . استفاده بی رویه از كودهای ازته ممكن است باعث آلودگی آبهای زیرزمینی و جذب

 زیاد نیترات به وسیله گیاه شود(اردکانی و همکاران، 1384). مصرف این آبها و گیاهان باعث ورود مقادیر زیاد نیترات به بدن شده و مسبب بروز بیماری های متعددی در انسان می شود.

1-2- بیان مسأله
نیترات ونیتریت در دامنه ی گسترده ای از مواد غذایی وجود دارند. این ترکیبات به صورت طبیعی در گیاهان ونباتات سبز یافت می شوند. اما مقدار آنها می تواند در گیاهان به علت افزودن کودهای شیمیایی و حتی در مواد آلی که به گیاهان کاشته شده افزوده می شود، تا حد زیادی بالا برود. بعضی از گیاهان مانند اسفناج بزرگترین پاسخ به کودهای نیتروژنی داشته و می توانند مقادیر زیادی نیترات را به علت فاکتورهایی مانند روش کشت و زمان برداشت در خود تجمع نمایند (مروسی[1]، 2010). میزان نیترات و نیتریت در رژیم غذایی از یک منطقه تا منطقه دیگر به شدت متفاوت بوده و این موضوع تابع عواملی مانند تکرر کشت، وضعیت آب و هوایی،کیفیت خاک، فرایندهای تولید مواد غذایی، نوع و مقدار کود شیمیایی مصرفی و وضعیت قوانین آن منطقه است (سو[2] و همکاران، 2009). نیتریت و نیترات به صورت روتین به گوشت و محصولات گوشتی جهت نگهداری آنها در برابر میکروارگانیسم هایی مانند کلستریدیوم بوتولینوم که می توانند عامل مسمومیت غذایی باشند اضافه می شوند (سوان[3]، 1977). امروزه مشکلات آلودگی نیترات یکی از مهمترین مسائل کیفیت آب و مواد غذایی در بسیاری از مناطق دنیا به شمار می آید. واقعه وجود نیتریت و نیترات در مواد غذایی و اثرات سؤ آنها بر روی سلامتی موضوعی است که امروزه همچنان بر روی آن جدال و مباحثه وجود دارد (کاماک[4] و همکاران، 1999). سرطانهای دستگاه گوارش از سرطانهای شایع دنیا بوده و مسئول بسیاری از موارد مرگ و میر در سال می باشند. در این بین سرطان مری با میزان مرگ و میر بالا و سرطان معده به علت شیوع بسیار زیاد در دنیا از اهمیت خاصی برخوردارند. عوامل زمینه ساز متعددی از قبیل تغذیه، ژنتیک، عوامل محیطی و غیره در اتیولوژی این بیماریها مطرح می باشند. عوامل خطر متعددی در ایجاد سرطانهای مری و معده نقش دارند.مصرف تنباکو، نوشیدن مشروبات الکلی،کمبود ویتامینها و عناصر کمیاب، نوشیدن نوشیدنیهای داغ و بویژه آلودگی های خوراکی با مواد سرطان زا از قبیل نیتروزآمین ها وسموم قارچی در ایجاد سرطان مری بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در سرطان معده نیز عواملی مانند رژیم غذایی، مواد شیمیایی برونزاد، عوامل سرطان زای تولید شده در دستگاه گوارش و عوامل ژنتیکی و عفونی دخیل شناخته شده اند (سان و روستگی[5]، 2003؛ سمنانی و همکاران، 2006). یکی از عوامل محیطی دخیل در ایجاد سرطانهای دستگاه گوارش فوقانی ، میزان نیتریت و نیترات موجود در آب آشامیدنی و مواد غذایی می باشد. دخالت انسان در چرخه نیتروژن طبیعت باعث شده که به تدریج بر میزان تجمع این ماده در محیط افزوده شود (وارد[6] و همکاران، 2006). بر اساس مطالعات کلینیکی و اپیدمیولوژیکی بالا بودن نیتریت و نیترات در رژیم غذایی عامل سرطان معده شناخته شده است (جوسن[7] و همکاران، 1996). نیترات می تواند در حفره دهانی و معده به نیتریت احیاء شود. این ترکیب در معده می تواند با آمین ها وآمیدها واکنش داده  مواد آلی حاوی نیتروژن   و ایجاد گروه های سرطانزا که ترکیبات N- نیتروزآمین نامیده می شوند، دهد (والتر[8]، 1980؛ دنیس[9] و همکاران، 1990).  قرار گرفتن در معرض ترکیبات N- نیتروزآمین شکل گرفته در داخل معده را با افزایش خطر سرطان معده، مری و کیسه صفرا مرتبط دانسته اند (بارتچ[10] و همکاران، 1990). مقدار بالای نیترات در رژیم غذایی را با سرطان معده در کشورهای انگلستان، کلمبیا، شیلی، ژاپن، دانمارک، مجارستان و ایتالیا مرتبط می دانند. نیتریت ممکن است در معده با ترکیبات قابل نیتروزه شده(از قبیل آمینهای ثانویه یا ثالثیه یا آمیدها در غذا) به شکل ترکیبات N- نیتروز واکنش دهد.-N نیتروز دی آلکیل آمینها در حیوانات آزمایشگاهی مورد آزمایش قرار گرفته اند و مشخص گردیده است که 85٪ از 209 نیتروزآمین و 92٪ از 86 نیتروزآمید شناخته شده دارای اثر سرطانزایی هستند (فورمان و شاکر[11]، 1997). بیشتر نیتروزآمین ها باعث سرطان کبد شده، اما تعدادی از آنها باعث ایجاد سرطان در عضو خاصی (مثانه، ریه، مری، حفره های بینی وغیره)می شوند(صادقی، 1379). تماس انسان با ترکیبات نیتروزآمین با خطر افزایش سرطان مری، معده و مثانه ارتباط داده شده است (ماتیو[12]، 1998). مطالعه مورد- شاهدی که در کانادا در رابطه با تماس انسان با نیتریت و نیترات مصرف شده جهت نگهداری فرآوردهای گوشتی انجام گرفت، به طور قابل توجهی خطرافزایش سرطان معده را نشان داد(اسپیجرز[13]، 1998).