مخلوطهای دوتایی
محلول به ترکیب همگن دو یا چند ماده گفته میشود منظور از ترکیب همگن این است که اجزای تشکیل دهنده مخلوط در یک فاز باشند و اجزاء آن قابل تفکیک از یکدیگر نیستند.. به طور معمول مادهای که به مقدار بیشتری در مخلوط موجود باشد، حلال نامیده می شود. حلال می تواند گاز، مایع و یا جامد باشد. به مواد دیگری که در محلول موجود هستند (به غیر از حلال) حل شونده میگویند. حلال در هر فاز فیزیکی باشد، محلول هم در همان فاز خواهد بود. محلولها نقش بسیار مهمی در مطالعات علمی و تحقیقاتی دارند زیرا اکثر پدیدههای شیمیایی و بیوشیمیایی در فاز محلول انجام میگیرد. سیستم های دوتایی از نقطه نظرهای متعددی حائز اهمیت میباشند خواص شیمی فیزیکی مخلوط دوتایی از دو نقطه نظر نظری و عملی برای درک نظریه مایع اهمیت دارد ]1[. خواص ترمودینامیکی محلولهای مایع دوتایی اغلب براساس توابع اضافی همانند حجم مولار اضافی، آنتالپی اضافی و انرژی گیبس اضافی، مطرح میشوند، مطالعه این خواص ترمودینامیکی و درجه انحراف آن از حالت ایده آل در درک طبیعت بر همکنشهای بین مولکولی میان دو محلول و همچنین به عنوان یک روش کمی و کیفی برای استنباط اطلاعات مربوط به ساختار مولکولی و نیروهای بین مولکولی بسیار مفید است [3,2].
از میان این خواص ترمودینامیکی، خواصی مانند چگالی، گرانروی، ضریب شکست، وخواص حجمی مرتبط با آن بیشتر مورد بررسی قرار میگیرند زیرا این اطلاعات منعکس کننده رفتار واقعی حل شونده و میزان برهمکنش آن با حلال میباشد که از این دانش میتوان در عملیاتهای مهندسی مانند طراحی، کنترل و بهینهسازی فرایندهای شیمیایی استفاده نمود [4].
اطلاعات چگالی، گرانروی مایعات خالص و مخلوطها به منظور اهداف نظری و عملی حائز اهمیت میباشند و از نظر کمی و کیفی در مطالعه جنبه های ترمودینامیک – انتقال مرتبط با جریان مایع و گرما مفید میباشد [5].
سولفولان یک حلال آبگریز دو قطبی، با فرمول مولکولی C4H8SO2 دارای جرم مولکولی 17/120 گرم بر مول میباشد که به شکل مایع خالص بیرنگ است اما در صنعت اغلب در رنگ زرد روشن به علت برهمکنش با هوا می باشد که که بطور وسیع در صنعت نفت برای
بازیافت ترکیبات آروماتیک و دیگر ترکیبات آلی با روش استخراج مایع[1] بکار میرود و همچنین در استخراج گاز برای خالصسازی و تصفیه بخار گاز طبیعی استفاده می شود و برای جزء جزء کردن اسید چرب به اجزای اشباع و غیر اشباع، به عنوان حلال واکنش برای تهیه پیریدین، ایزوسیانات، تهیه دارو و همچنین فرایند پلیمریزاسیون کاربرد و اهمیت ویژهای دارد [7,6].
کلروبنزن، یک مولکول قطبی است و به عنوان یک ترکیب مهم در سینتیک شیمیایی، در فرایند دارویی و بیولوژیکی”ضد قارچ”، به عنوان ضدعفونی کننده و به طور گستردهای در تهیه حلالهای صنعتی بهکار میرود [9,8].
برومو بنزن مایعی زرد رنگ با بویی معطر که یک هالو بنزن است و به عنوان یک ماده اولیه در ساخت فن سیکلیدین استفاده می شود و همچنین به عنوان حلال صنعتی و یک افزودنی در روغنهای موتور بهکار میرود و همچنین در تولید دارو کاربرد دارد [10].
نیترو بنزن، یک حلال دو قطبی چند منظوره است که برای تحقیقات سینیتیکی و الکتروشیمیایی بهکار میرود که 95% آن در تهیه آنیلین مصرف می شود و همچنین در تهیه لاستیک ، آفتکشها، مواد منفجره، دارو و همچنین به عنوان یک عطر ارزان قیمت در تهیه صابون و موارد بسیار دیگر کاربرد دارد ]13,11[
مروری بر پژوهشهای انجام شده
کریشنا و همکارانش[2] در سال 2009 چگالی، گرانروی، مخلوط های دوتایی از سولفولان با آمین آلیفاتیک را در دمای15/308 درجه کلوین و در فشار اتمسفر اندازه گیری کردند و توابع اضافی مربوطه را محاسبه و علامت و بزرگی این کمیتها را در عبارتی از پیوند هیدروژنی و برهمکنشهای دو قطبی دو قطبی بین ترکیبات به بحث گذاشته و مشاهده کردند که حجم مولار اضافی، محلول دو تایی منفی میباشد که ناشی از برهمکنشهای دوقطبی دوقطبی قوی بین ترکیبات میباشد [6].
مطالعات انجام شده توسط پات واری[3] و همکارانش بر روی خواص ترمودینامیکی مخلوطهای دوتایی شامل اندازه گیری چگالی، گرانروی و سرعت صوت مخلوطهای دوتایی سولفولان با ایزومرهای استات (اتیل استات، n پروپیل استات و n بوتیل استات) در دماهای مختلف است در این تحقیق توابع اضافی مربوطه محاسبه و دادههای تجربی با معادله ردلیچ کیستر ارتباط داده شده و اثرات ساختاری از جمله تغییرات طول زنجیر در میزان برهمکنش بین مولکولی به بحث گذاشته شد ]14[.
بعلاوه مطالعات صورت گرفته شده توسط شوکلا[4] و همکارانش بر روی خواص ترمودینامیکی مخلوطهای دوتایی شامل اندازه گیری چگالی، گرانروی مخلوطهای دوتایی از متانول باکلروبنزن، برومو بنزن در دماهای مختلف که در آن توابع اضافی مربوطه محاسبه و برهمکنشهای بین مولکولی و اثرات ساختاری تشریح گردیدکه بر اساس آن این نتیجه حاصل شد مقادیر منفی حجم مولار اضافی مشاهده شده نشان دهنده برهمکنش دوقطبی دوقطبی قوی بین ترکیبات میباشد [15].
در پژوهشی دیگر چگالی، گرانروی مخلوطهای دوتایی 2- اکتانول با برومو بنزن و کلرو بنزن در دماهای مختلف توسط باهاتیا[5] و همکارانش اندازه گیری شده است و توابع اضافی مربوطه تعیین و این نتیجه حاصل شد که مقادیر مثبت حجم مولار اضافی ناشی از برهمکنش بین مولکولی ضعیف بین 2 -اکتانول و ترکیبات آروماتیک میباشد [16].
فرم در حال بارگذاری ...