وبلاگ

مذاکرات آمریکا و چین بر سر کاهش گازهای گلخانه ای[1] به شکست انجامید، نسل پانداهای چینی[2] و یوزپلنگ ایرانی[3] در خطر انقراض قرار دارد، لایه اوزون پاره شده است و سرعت گرمایش زمین و ذوب شدن یخ های قطب در حال افزایش است. این اخبار و رویداد ها را بارها شنیده ایم. همۀ این وقایع بیانگر یک چیز است و آن این است که، محیط زیست و منابع طبیعی ما در خطر جدی قرار دارند. بشر تا چند سال پیش نسبت به این وقایع و حوادث بی تفاوت بود ولی با هشدار هایی که سازمان ملل و دیگر نهاد ها و مجامع وابسته به آن و یا مستقل داده اند، نسبت به خطراتی که محیط زیست را تهدید می کند و همچنین لزوم حفظ منابع طبیعی آگاهی یافته و در این راه تلاش هایی را آغاز نموده است. شدَت این تلاش ها در جوامع توسعه یافته بسیار بالا بوده و همچنان رو به افزایش است، با این حال خود این جوامع و صنایع و تولیدات آنها، نسبت به کشورهای در حال توسعه، تهدید کنندل اصلی منابع طبیعی و محیط زیست هستند. اما نمی توان از نقش منفی کشور های در حال توسعه چشم پوشی کرد. یکی از بارزترین این کشور ها ایران می باشد. دیگر آلودگی هوای شهر تهران و دیگر شهرهای مهم آن مانند اصفهان، مشهد، خوزستان به امری عادی و روزمره تبدیل شده است، که از وجود کارخانجات و محصولات غیراستاندارد و ناسازگار با محیط زیست خبر می دهد. وجود چنین شرایطی در کشور ما، لزوم توجه بیش از پیش به محصولات سازگار با محیط زیست را نشان می دهد که متاسفانه علارقم وجود چنین وضعیتی، از سوی دولت مردان و مجامع پژهشی و دانشگاهی چندان مورد توجه قرار نمی گیرد. امید این است که تحقیق حاضر و همچنین دیگر تحقیقات اندکی که همزمان با شروع این تحقیق انجام شده است، بابی باشد در پرداختن به این موضوع بسیار جدی و مهم. تحقیق حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر انتخاب محصولات ارگانیک (مرغ سبز) در استان گیلان می پردازد. لذا در این فصل بر آن است تا تعریف مناسبی از ﻣﺴﺌﻠﻪ اصلی تحقیق، اهداف، سوالات و فرضیات آن اراﺋﻪ گردد.

1-2) تشریح و بیان موضوع تحقیق

حفظ محیط زیست یکی از وظایف اساسی انسانها و جوامع بشری می باشد. وقتی سخن از حفظ محیط زیست به میان می آید، اغلب تلاش ها برروی خود محیط زیست و منابع طبیعی ﺁن معطوف می گردد، حال آنکه، بخش مهمتری از منابع طبیعی وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است و ﺁن  شامل هوا، ﺁب و غذا می باشد، که برای ادامه حیات و سلامتی انسانها لازم و ضروری هستند. مواد غذایی سازگار با محیط زیست بخشی از محصولات سبز هستند. محصولات سبز به دو دستۀ اساسی تقسیم می شوند. دستۀ اول محصولاتی هستند که در فرایند تولید ﺁنها از مواد سازگار با محیط زیست استفاده می شود و سعی می شود که محصول کمترین آسیب را به محیط زیست و مصرف کننده گان آن وارد کند، مانند محصولات لوازم ﺁرایشی و بهداشتی The Body Shop. دستۀ دوم محصولاتی هستند که به عنوان مواد غذایی سبز شناخته شده و فی نفسه سبز می باشند و تلاش بر آن است که در فرایند رشد و نمو ﺁنها از مواد شیمیایی و هرمون ها و سایر سموم کمترین استفاده به عمل آید، مانند برنج یا مرغ سبز که به عنوان محصولات ارگانیک شناخته می شوند (Johri & Sahasakmontri, 1998). در دسامبر 2000، انجمن استاندارد ملی ارگانیک ﺁمریکا وابسته به وزارت کشاورزی[4] استانداردی ملی برای واژۀ ارگانیک ایجاد کرد. مواد غذایی ارگانیک به جای چگونه می توانند تولید شوند، با چگونه نمی توانند تولید شوند تعریف می شوند. ﺁنها باید بدون استفاده از کود لجن فاضلاب ها، کودهای شیمیایی، ﺁفت کش ها، مهندسی ژنتیک، هورمون رشد، پرتو افکنی و ﺁنتی بیوتیک تولید شوند. انواع مختلفی از محصولات کشاورزی را می توان به صورت ارگانیک تولید کرد، ازجمله حبوبات، گوشت قرمز و سفید، لبنیات، تخم مرغ و محصولات غذایی فرآوری شده. اهمیت حفظ محیط زیست و توجه جهانی به این مسئله موجب شده است  تا در رشد و گسترش محصولات كشاورزی دگرگونی های اساسی ایجاد گردد که تولید محصولات ارگانیک و جلوگیری از گسترش محصولات غیر ارگانیک به همین منظور است. گسترش بازارهای محصولات سبز و ارگانیک نشان دهندۀ افزایش ﺁگاهی های زیست محیطی مصرف کنندگان است، که این افزایش

 آگاهی ﺗﺄثیر قابل ﺗﺄملی بر رفتار خرید آنها دارد، به طوریکه در دهه های گذشته شاهد افزایش تولید و مصرف محصولات ارگانیک بوده ایم، که تنها در سال 2008 علاقۀ مصرف کنندگان به غذاهای ارگانیك، باعث فروش جهانی 9/50 میلیارد دلاری این محصولات شده که دو برابر فروش ﺁن در سال 2003 است (Sahota, 2010 )، که این امر بازار مواد غذایی ارگانیک را یکی از سریعترین بازارهای در حال رشد در جهان تبدیل کرده است. کلید درک این رشد عظیم، در ﺁخرین گروه استفاده کنندگان نهفته است: مصرف کنندگان محصولات ارگانیک. رشد کشاورزی ارگانیک به عنوان بخشی از روند های بازاریابی در حال ظهور ارزیابی می شود، جایی که در ﺁن مشتری قبل از تصمیم گیری برای خرید خواهان ﺁن است که بداند یک ماده غذایی چه فوایدی می تواند برای او داشته باشد. با این وجود بیشتر تحقیقاتی که درباره مصرف کنندگان محصولات ارگانیک در جهان صورت پذیرفته، در کشورهای توسعه یافته و صنعتی است، که در ﺁنها دلیل گرایش مصرف کنندگان به این محصولات درﺁمد های بالای افراد و سطح زندگی مرفّه ﺁنها می باشد. حال ﺁن که، در کشور ما ایران، به دلیل شرایط نه چندان مطلوب اقتصادی افراد، دلایل دیگری می توان برای گرایش مردم به مصرف محصولات ارگانیک عنوان کرد. شیوع بیماری های قلبی و عروقی و همچنین گسترش بسیاری از انواع سرطان ها و نیز بالا رفتن سطح تحصیلات جامعه به عنوان مهمترین عوامل تمایل افراد به مصرف مواد غذایی ارگانیک در ایران نام برده می شوند. با این وجود به دلیل تحقیقات و پژوهش های بسیار اندکی که در زمینه بازاریابی سبز به طور عام و محصولات و مواد غذایی ارگانیک و مصرف کنندگان ارگانیک به طور خاص در ایران صورت پذیرفته، شکاف های اساسی در دانش ما ایرانیان نسبت به این محصولات هنوز هم وجود دارد.

دراین پژوهش به دلیل ﺁن که یکی از نخستین تحقیقات در زمینه محصولات و مواد غذایی ارگانیک و مصرف کنندگان ارگانیک در ایران می باشد، هدف بر ﺁن است تا مشخص گردد چه عواملی سبب انتخاب محصولات ارگانیک (مرغ سبز)، از سوی مصرف کنندگان می گردد. به عبارت دیگر هدف نهایی از این پژوهش، شناسایی بهتر عوامل و انگیزه های مصرف کنندگان برای انتخاب محصولات غذایی ارگانیک است، که بر اساس آن تولید کنندگان ارگانیک می توانند استراتژی های  ﺗﺄثیر گذار بهتری را برای برنامه های بازاریابی خود توسعه دهند.

1-3) ضرورت های خاص تحقیق

جهان امروز با چالش هایی از قبیل افزایش بیماریهای متعدد، نابودی اکوسیستم های طبیعی و عوارض فراوان زیست محیطی روبروست، که در نتیجه مصرف بی رویه مواد غذای غیر طبیعی و اصلاحات غیر ﻣﺴﺌولانه ژنتیکی در محصولات غذایی نتیجه آن است. امروزه اهمیت پرداختن به غذاهای سالم، با توجه به فواید این محصولات بیش از پیش بر دانشمندان، دولت مردان و مصرف کنندگان آشکار شده است. غذاهای سالم و ارگانیک علاوه بر سلامت غذایی، فواید فراوانی دارند، که از جمله آنها می توان به طعم بهتر آنها نسبت به انواع متداول، ارزش های بالاترغذایی، حفاظت از منابع آبی، حفاظت از منابع خاکی، بهبود تنوع زیستی، بهبود وضعیت اقتصادی جوامع روستایی و افزایش صادرات اشاره نمود. قدم اول در پرداختن و حرکت به سمت تولید و مصرف محصولات ارگانیك، شناسایی مصرف کنندگان است. چرا که عامل اصلی رشد هر سامانه اقتصادی، داشتن توانایی و دانش شناخت رفتار مصرف کننده، عوامل ﺗﺄثیر گذار بر آن و قدرت پیش بینی رفتار وی می باشد. لذا بررسی رفتار مصرف کنندگان که اولین و مهمترین حلقه یک سیستم اقتصادی هستند، می بایست یکی از مهمترین اولویت های سیاست گذاران، برنامه ریزان و مدیران کشور در جهت رشد، توسعه اقتصادی، رفاه و سلامتی جامعه باشد. همچنین گسترش تقاضا به این نوع محصولات غذایی بازار بلقوه خوبی را در سطح کشور ایجاد کرده است که می توان با توجه دقیق به این بخش علاوه بر رفع نیازهای مصرف کنندگان، اشتغال زایی مناسبی نیز ایجاد نمود. بنابراین از آنجایی که پژوهش های بسیار اندکی در سطح مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی در این حوزه صورت گرفته است، نیاز به بررسی پژوهش احساس شد تا شاید مورد توجه واحد های تولیدی و صنعتی قرار گیرد و از این طریق بتوانند سطح تولیدات خود را متناسب با خواسته های مصرف کنندگان ارتقاء دهند.

1-4) اهداف تحقیق:

• شناخت عواملی که منجر به انتخاب محصول ارگانیک توسط مصرف کنندگان می شود.

• بررسی تفاوت اهمیت عوامل مؤثر بر انتخاب محصولات ارگانیک در استان گیلان.

• کمک به فعالان و سیاستگذاران صنعت مرغ داری استان گیلان در شناسایی عوامل مؤثر برانتخاب و خرید مرغ سبز.

• افزایش آگاهی و تشویق مصرف کنندگان به استفاده از محصولات ارگانیك.

• کمک به تصمیم گیری تولیدکنندگان مرغ سبز در استان گیلان برای شناسایی بیشتر رفتار مصرف کنندگان.

  • سوالات تحقیق

در این تحقیق دو سوال اساسی مطرح است که در صدد پاسخ گویی به آنها می باشیم. این دو عبارتند از:

• عوامل مؤثر بر انتخاب محصولات ارگانیک کدامند؟

• آیا تفاوتی بین عوامل مؤثر بر انتخاب محصولات ارگانیک وجود دارد؟

1. Greenhouse Gases

1. Chinese Pandas

1. Iranian Cheetah

1. U.S. Department of Agriculture