بافت های تاریخی جزو سرمایه های ملی هر کشور به حساب می آیند و با فرهنگ و تمدن مردم آن سرزمین پیوندی قوی دارند، چرا که برپایه فرهنگ و آداب و رسوم، زندگی فردی و اجتماعی، اعتقادات ، جهان بینی ها و ایدئولوژی های مردم آن سرزمین طراحی و برنامه ریزی شده اند. عدم توجه به این گذشته ارزشمند، سبب شده که توسعه امروزین این شهرهای تاریخی به گونه ای نامتناسب با شكل و هنجارهای آنها صورت بگیرد و این بافت های ارزشمند در اکثر شهرهای کشورمان به دلیل فقدان حیات شهری رو به ویرانی نهند، حال آنکه این بافتها در روند رو به گسترش شهرها از گذشته تا حال، در بردارنده تاریخ مستند هر دوره هستند، لذا توجه به احیای آنها نتیجه ای جز پربارتر کردن فرهنگ حاضر و پاسخگویی به نیازهای امروز و فردای جامعه نخواهد داشت. در جهت احیاء و با زنده سازی این بافتها، راهكارهای متفاوتی ارائه شده است، در حالی که این بافت ها خود حاوی توان های بلقوه و بسیار بالا در توسعه و احیای خود می باشند و چنانچه این امکانات درست مورد ارزیابی و استفاده قرار گیرند، نه تنها نیازی به سرمایه گذاری های اضافی ندارند بلکه خود می توانند سهم اساسی را در جریان سرمایه گذاری های توسعه شهری بر عهده گیرند. از آن جمله می توان به عوامل و سرمایه های فرهنگی این بافت ها اشاره کرد. عوامل فرهنگی؛ شامل آداب اجتماعی و مراسم آیینی، همان گونه که در شکل گیری ساختار تاریخی شهرها نقش دارند در ماندگاری، حفظ و حیات آنها نیز از طرق مختلفی نظیر جلب حضور و مشارکت مردم نقش ارزنده ای را ایفا می کنند. همچنین عامل دیگری که تاثیر بسزایی در بازگرداندن حیات به چنین بافت هایی ( بافت های تاریخی) را دارد جلب جمعیت گردشگر و توریست به این مناطق است. بررسی های انجام شده بر روی بافت تاریخی عقدا حاکی از این موضوع است که ابنیه مذهبی به عنوان جزئی از استخوان بندی و ساخت اصلی بافت این شهر می باشند و موقعیت آنها به عنوان عناصر شاخص کالبدی، فرهنگی – مذهبی و تاریخی به عنوان عاملی جهت دهنده و تأثیرگذار بر احیا و باززنده سازی چهره تاریخی شهر و عنصری قوی در اتصال بافت قدیم و جدید شهر حائز اهمیت هستند. لذا توجه به نقش وتوانایی بلقوه این عناصر ارزشمند شهری ( ابنیه مذهبی) می تواند بار دیگر روح زندگی شهری و حیات مدنی را به بافت تاریخی فرسوده تزریق نموده و کیفیات از دست رفته آن را در جهتی مطلوب و مناسب سازمان داده و احیا نماید. همچنین با توجه به اینكه اکثر عواملی كه از نظر جذب گردشگر مهم شمرده می شوند، در بافت شهر عقدا و منطقه تاریخی که عقدا در آن واقع شده است موجود می باشند، می توان با فراهم آوردن برخی زیر ساخت ها، مانند ایجاد امکانات سکونتی و رفاهی مناسب، شرایط حضور مداوم و طولانی تر گردشگران در این شهر و با هدف ارتقاء سطح گردشگری در منطقه را فراهم آورد. توجه به این موضوع ضمن جلب سرمایه و بهبود اقتصاد
شهر در احیای حیات آن نیز موثر خواهد بود. در راستای اهدف ذکر شده ، طراحی یک مجموعه چند منظوره که علاوه بر جلب جمعیت گردشگر و با احترام والگو گیری از ساختار تاریخی در توسعه شهری هم الگوی مناسبی را ارائه کند و در اتصال هر چه بیشتر بافت قدیم و جدید گردد، می تواند ضمن تامین اهداف گردشگری و احیای و از زنده سازی شهر ،الگوی مناسبی نیز در توسعه و گسترش بافت شهر ارائه کند.
در این فصل ابتدا موضوع و مسألهی تحقیق تبیین و تشریح شده و پرسشهای مورد توجه در این پایاننامه بر اساس موارد مطرح شده مورد شناسایی قرار میگیرد. سپس به ضرورتها و اهداف مورد نظر در تحقیق پرداخته شده و فرضیات پژوهش بر اساس سوالات موردنظر ارائه میشود. در بخش روش تحقیق و گردآوری اطلاعات مختصری از چگونگی روش تحقیق مورد بحث قرار میگیرد.
1-2 تعیین مسأله و بیان اصلی تحقیق
بافت سنتی شهرهای قدیم ما که دارای فضاهای بسیار ارزشمندی در دل خود بوده و در طول تاریخ خود توانستهاند به درستی پاسخگوی نیازهای انسان قدیم باشند، متاسفانه امروزه به دلیل فقدان حس امنیت و تناسب فضاهای آن با نیازهای امروزی استفاده کنندگان آنها، فاقد مکانهای واجد ارزش فرهنگی میباشد و کارایی سابق خود را از دست داده اند.
«عقدا» شهری تاریخی در دل فلات باستانی یزد است که در 48 کیلومتری اردکان ودر مسیر اصفهان به یزد واقع شده است. قدمت این شهر به دوران ساسانی بازمیگردد )جعفری، 1389: 29 (، چنانچه آثار تاریخی و معماری این دوره نظیر ؛ غار اشکفت ، چهارطاقیها ، آتشکده و… در چهره شهر نمایان هستند. اکثر مورخین بنای این شهر تاریخی را با میبد و یزد همزمان دانسته اند(کاتب، 1386؛30، بافقی، 1385؛16، جعفری، 1389؛29). سبک و آثار معماری بر جای مانده در آن نیز حاکی از ادوار تاریخی مختلف از دوران ساسانی واستمرار آن در دوران ایلخانی و صفوی و… می باشد(سپهری اردکانی،1374). متأسفانه این شهر تاریخی با وجود همه پتانسیل های تاریخی و فرهنگی خود امروزه رو به ویرانی است و مهاجرت اکثریت اهالی آن را خالی از حیات شهری کرده است.
احیای بافت های تاریخی، روش ها و راهکارهای آن موضوع مهمی است که امروزه با دیدگاه های مختلفی در جهان مطرح است. در این میان می توان به رویکرد استفاده از سرمایههای فرهنگی به عنوان گزینهای موفق در عرصه مرمت و حفاظت شهری اشاره کرد که از دهه 1990مطرح می باشد (1993lo Kearns and Phi). در این رویکرد، فرهنگ به عنوان عامل تسهیلگر و نیروی محرکه بازآفرینی معرفی میشود. استفاده از رویدادهای فرهنگی، و ایجاد «شهر-فرهنگ» و «شهر-رویداد» (2000، Burgel) که در آن عوامل خاطرهساز و خاطرههای جمعی نقش مهمی مییابد و شهر مکان دائمی انواع نمایشها و فعالیتها میگردد و با ایدههای دیگر در ارتباط است. (1995، Landry) اساسیترین موضوعات این بحث است.
بهره گیری از رویکرد فرهنگی ذکر شده در توسعه و احیای شهر عقدا به جهت موقعیت و پتانسیلهای فرهنگی-اجتماعی آن و با بهره گیری از این پتانسیل حفظ «خاطره شهر قدیم» و منظر عینی-ذهنی آن می تواند موثر باشد.
1-3 سابقه و پیشینه تحقیق
سابقه موضوع این تحقیق را می توان در چهار گروه کلی بررسی نمود :
الف) بررسی نحوه همجواری” بافت مسکونی و ابنیه مذهبی (حسینیه ،تکیه ،…) ” در معماری و شهرسازی سنتی ایران، که میتوان موارد مشابه زیادی را در بافت تاریخی شهرهای ایران برشمرد.
از آن جمله می توان به بافت تاریخی شهر عقدا ، اردکان و روستای هفتادر اشاره نمود ،که با توجه به اینکه بستر طرح مورد نظر نیز محسوب می شود می تواند الگوی ها و ایده های مناسبی را در طراحی و توسعه بافت مذکور فراهم آورند .
ب) بررسی فعالیت های مشابهی که در جوار بافت های تاریخی و با هدف احیای آنها ، در قالب طراحی یا ساماندهی و… در ایران یا خارج از آن صورت گرفته است ( جدول شماره 22).
با بررسی این موضوعات می توان ضمن بهرهگیری از دستاوردهای مفید و قابل تکرار آنها، از کوشش و خطاها و تکرار اشتباهات مشابه ،که موجب اتلاف سرمایه و زمان نیز می شود اجتناب نمود.
ج) بررسی فعالیت هایی که در حوزه نظری به صورت پژوهشی ، مطالعاتی و… در خصوص شهر عقدا صورت گرفته است ( جدول شماره 22).
د) بررسی فعالیت هایی که در حوزه عملی به صورت پروژه های طراحی و ساماندهی در جوار بافت های تاریخی ویا مرمت این بافت ها صورت گرفته است( جدول شماره 22).
هم زمان با شروع قرن بیست ویکم دستیابی به موفقیت و بقاء سازمان ها دشوارتر می گردد و این واقعیتناشی از ظهور عصر تجاری جدیدی است كه تغییر و عدم اطمینان یكی از ویژگی های اصلی آناست. این موقعیت بحرانی سبب بازنگری اساسی در اولویتهای تجارت،دیدگاه های راهبردی، توانایی بقاءالگوها و روش های قراردادی و موقتی شده استكهتا به حالتوسعهیافتهاند. در جهان امروز بیشتر تاكید بر توانایی سازگاری همراه با تغییر در محیط تجاریاست.
یک روش پیشکنشی برای درک نیازهای مشتریان و بازار، شیوه های تازة همكاری مانند سازمان های مجازی[1]استکه با تکیه برمفهوم هایی نوین مانند دیدگاه تعاملی جهانی، سازمان چابک[2]، شاهراه های اطلاعاتی[3] و توانمندسازهایی[4] مانند سیستم های اطلاعاتی[5]؛ راهبرد ها و منابع انسانی چندمهارته امکان پذیر است.
از دیدگاه تام برنز و جی ام استاکر[6] دو تن از اندیشمندان مدیریت، محیط ها به این علت اهمیت می یابند که همه آن ها از نظر ماهیت و ویژگی های اصلی خود یکسان نیستند. محیط ها براساس آن چه که عدم اطمینان محیطی نامیده می شود، نسبت به یکدیگر به شدت متفاوت هستند[3].
برخی سازمان ها با محیط های نسبتا ایستا مواجه هستند. درمحیط چنین سازمان هایی نیروهای اندکی درحال تغییر است، رقبای جدیدی وجود ندارد، به طور پیوسته محدودیت های فناورانه جدید توسط رقبا ایجاد نمی شود و فعالیت های محدودی به وسیله گروه های عمومی فشار برای نفوذ بر سازمان صورت می گیرد. سایر سازمان ها با محیط های بسیار پویا مواجه هستند؛ در این سازمان ها قوانین دولتی موثر برکسب وکار به شدت درحال تغییر است، به طورپیوسته رقبای جدیدی ظهور می کند، درجذب مواد اولیه برای تولید کالا پیوسته مشکلاتی ایجاد می شود و همواره سلیقه های مصرف کنندگان نسبت به محصول آن ها تغییر می کند. به اعتقاد این دو اندیشمند محیط های ایستا نسبت به محیط های پویا عدم اطمینان کمتری برای مدیران ایجاد می کنند.
بنابراین از آن جا که عدم اطمینان محیطی مانعی برای اثربخشی سازمانی تلقی می شود؛ مدیریت تلاش دارد تا این عدم اطمینان را به حداقل برساند[3]. شیوه تفکری[7] که از مدت ها پیش توسط اندیشمندانی مانند تام برنز و جی ام استاکردر قالب مواردی مانند عدم اطمینان محیطی به آن اشاره شده است هم اکنون با ظهور عصر فراصنعتی[8] که پیروی از الگوهای نظریه پردازان فراصنعتی است؛ در سال های آغازین قرن بیست و یکم شکلی جدید و کاربردی به خود گرفته است. از ویژگی های بارز سازمان های موجود در این عصر، تلفیق بهینه عنصر چابکی[9] با پدیده پردازش[10] اطلاعات برای رویارویی با تغییرات پیش بینی نشده در بازارهای جهانی است.
منظور از چابکی دارا بودن مجموعه ای از شایستگی ها و توانمندی ها است که باعث بقاء و پیشرفت سازمان ها در محیط های کسب و کار می شود[3]. چابکی مفهومی چندوجهی است که هر یک از ابعاد آن دارای جنبه های کیفی متعددی است، به طوری که سنجش و ارزیابی آن ها با روش های رایج با چالش مواجه می شود. یکی از این ابعاد یا توانمندسازها سیستم های اطلاعاتی کارآمد و موثری است که در جلوه های مختلف منشور سازمانی در قالب موسسه مجازی[11]،تجارت الکترونیکی[12]، تبادل الکترونیکی داده ها[13] و تمرکز یا عدم تمرکز سازمانی تاثیرگذاری خود را نشان می دهد.
بنابراین می توان گفت که در سازمان های مورد نظر این پژوهش، توجه نکردن به معیارهایی که افزایش کارآیی سیستم های اطلاعاتی درنظام تولید چابک را به دنبال دارند، سبب بروز مشکلات و وقفه هایی در جریان تولید و عرضه محصول را می شوند. تازمانی که این سازمان ها نقاط ضعف و ریشه های بروز این مشکلات را شناسایی و رفع نکنند، نمی توانند نسبت به دستیابی به یک سیستم اطلاعاتی کارآمد امیدوار باشند.
مشکلات و پیامدهای متعددی که به دلیل نبود چنین پژوهشی و نادیده انگاشتن معیارهای پیشنهادی آن دامنگیر سازمان های مورد نظر خواهد شد، بسیار گوناگون است که در این پژوهش به آن ها پرداخته می شود و معیارهای مناسبی برای رفع آن ها نیز پیشنهادمی شود.
در این راستا می توان در زمینه سیستم های اطلاعاتی سازمان های مورد بررسی بیان داشت که درحال حاضر این سازمان ها با رعایت نکردن معیارهایی که به پدیده سرعت و دقت برای دریافت و پالایش اطلاعات محیطی اثر می گذارند، مواجه هستند. به دلیل ضعفی که سیستم های اطلاعات سازمان های مورد نظر از این بابت دارند؛ بیشتر اطلاعات دریافتی اطلاعاتی کهنه و قدیمی هستند و ازاین رو کارآیی خود را برای به کارگیری اطلاعات مناسب در جریان تصمیم گیری از دست می دهند.
نادیده گرفتن معیارهایی که استفاده بهینه از منابع بسیار مهم را به دنبال دارند و جریانی هماهنگ و یکپارچه از دارایی های فیزیکی و غیرفیزیکی را برقرار می سازند سبب از بین رفتن منابع بسیار مهم شرکت های مورد بررسی می شود.
نبود آموزش بموقع و مناسب افراد و کاربران درونی سیستم های اطلاعات سبب شده است تا کارکنان در استفاده بهینه از اطلاعات وتجزیه و تحلیل آن به شکلی صحیح باز بمانند و نتوانند از کل توان و ظرفیت سیستم برای پاسخگویی به تقاضای بازار بهره گیرند. بنابراین توسعه جامعه کاربران درونی می تواند به عنوان معیاری مهم برای کارآمدسازی سیستم های اطلاعاتی آن ها به شمار آید.
مشکلات و تاخیرهایی که از زمان سفارش دهی مواد خام تا لحظه دریافت پول دیده می شود به دلیل رکودها و تاخیرهایی است که بیشتر ناشی از جریان های بالادستی[14] یا پایین دستی[15] چرخه تولید هستند. بنابراین توجه به یکپارچه سازی و ایجاد هماهنگی میان این سه حلقه یعنی جریان های بالادستی ،جریان های پایین دستی و چرخه تولید و معیارهایی که این هدف را تامین می کند، می تواند در رفع تاخیرها و رکودهای ناگهانی که ممکن است درجریان تولید و عرضه کالا به مشتری نهایی بروز کنند، بسیار موثر واقع شود.
از دیگر مسائلی که به دلیل رعایت نکردن معیارهایی مانند توانایی سازگاری ،اصلاح و تغییر گریبانگیر این سازمان هاست، ناهم خوانی و ناسازگاری بین نرم افزارهای آن ها با یکدیگر و ضعف این سازمان ها در به هم مرتبط کردن نرم افزارها، بانک های اطلاعاتی وپایگاه های داده[16] قدیمی با یکدیگر یا با نرم افزارهای جدیدتر است. بنابراین نپرداختن به معیارهایی که این پژوهش پیشنهاد می کند پیامدهای نامناسب بالا را به دنبال خواهد داشت.
در حوزه ایمنی شهری ، مراکز آموزش آتش نشانی از موثرترین مکان هایی هستند که در سه بخش آموزش ، پیشگیری ومقابله ( اطفاء ، امداد ، پشتیبانی وفوریت های پزشکی ) به ارائه خدمات ایمنی مبادرت می ورزند. از این رو طراحی وساخت مراکز ایمنی ونجات یعنی تربیت نیروی انسانی ، وبکارگیری ماشین آلات وبهینه سازی کارکرد آنها به معنی کارکرد مطلوب وافزایش بهره وری ایستگاه های امداد ونجات می باشد.
تنوع حوادث در کشور ما بسیار گسترده است، به گونه ای که از میان 41 نوع حادثه طبیعی وغیر طبیعی شناخته شده در جهان 31 نوع آن در ایران به وقوع پیوسته است. این موضوع موید وجود خطرات بالقوه در پهنه جغرافیایی کشور می باشد، که لزوم ساخت مرکز آموزش ایمنی ونجات را برای پرسنل امداد ونجات کشور ومهندسان ساختمان جهت بررسی وتحلیل ضروری می نماید.
در سال های اخیر پس از بحران انرژی وایجاد نقطه نظرات جدید در معماری وتغییر رویکرد معماران به محیط وانرژی ، معماری پایدار نگاهی متفاوت به معماری ومنابع داشته است. لذا طراحی مرکز آموزش بارویکرد معماری پایدار نقش مهمی در تحقق اصولی ، از توسعه پایدار چون کاهش مصرف منابع تجدید ناپذیر وکاهش آلودگی هوا داشت وبه شناخت روش های پایدار در استفاده از منابع وکاهش هزینه های ساخت وساز ونگهداری ساختمان پرداخته است. هدف این پروژه شناخت و بررسی میزان شاخصهای آسایش حرارتی و برنامه ریزی ، توسعه پایدارطراحی اقلیمی معماری واستفاده از منابع تجدید پذیر در طراحی مرکز آموزش با داشتن داده های اقلیمی است.
واژه کلیدی: ایمنی، توسعه پایدار ، منابع تجدید ناپذیر وعناصر اقلیمی
فصل اول : کلیات طرح
با وقوع انقلاب صنعتی وظهور کارخانجات وروش های تولید صنعتی وانبوه سازی به جای روش های سنتی ، معضلات بسیاری در فراروی انسان مدرن قرار گرفت. همچنین شکل گیری رویکرد مدرن به زندگی وچرخش دیدگاه انسان به استفاده ازتکنولوژی که باعث افزایش گازهای گلخانه ای محبوس در جو زمین شده است، حیات برروی سطح این کره خاکی را به مخاطره انداخت و از طرف دیگری مسئله ایمنی و امنیت در زندگی انسان مدرن نقش قابل توجهی یافته و وسایل وتجهیزات مورد نیاز او گره خورده با ایمنی شده است.
داشتن ساختمان های ایمن با رعایت جوانب ایمنی در کنار مسائل زیست محیطی یکی از دغدغه های مهم سازمان ها وارگان های مسئول بوده است. کمااینکه ایجاد ایمنی با حضور گروه های امدادی ووضع قوانین همراه بوده ولی این امدادگران ومهندسین ایمنی خود را بدون آزمون وخطا وآزمایش تجهیزات نمی توانند همواره همگام با تکنولوژی به روزشده نگاه دارند ونیاز به مکانی جهت آموزش ، تمرین وآزمایش تجهیزات ایمنی باشند. از سوی دیگر بعد از بحران انرژی در سال 1973 که در اثر تحریم نفتی رخ داد ، توجه جهانیان به استفاده از انرژی های غیر فسیلی تجدید پذیر چون آب وباد ، انرژی خورشید ، انرژی زمین گرمایی ، زیست توده و… وطراحی ساختمان های اقلیمی افزایش یافت وتوجه به ایجاد شناخت کاملتری از انرژی های تجدید پذیر وروش های سرمایش وگرمایش ایستا ، بدون وابستگی به انرژی های فسیلی در ایجاد آسایش فیزیکی افراد موثرند یکی از اهداف جوامع پایدار گردید.
باشکل گیری نگرش های جدید به معماری ، محیط زیست وایمنی که با هدف ارتقای کیفیت زندگی ، به کمک راهکارهای پایدار وسبز وکاهش وابستگی به انرژی های فسیلی وبه حداقل رساندن مصرف انرژی ،شناخت روش های ایمنی واستانداردهای مورد نیاز سرمایشی وگرمایشی ایستا که در طول تاریخ جهت ایجاد شرایط آسایش بشر بکار می رفته ، بصورت دقیق تر وجامع تری مورد توجه قرار گرفته است.
برهمین اساس هدف این تحقیق شناخت ویژگی های اقلیمی و تلاش برای دستیابی به مرکز آموزش ایمنی ونجات برای امدادگران جهت تمرین های ویژه وتخصصی ومهندسین جهت آزمایش تجهیزات آسایشی با رویکرد معماری پایدار با نگاهی ماندگار به منابع ، تلاش در کاهش وابستگی بشر به انرژی های فسیلی و به مسائل مربوط به انرژی های تجدید پذیری چون باد، آب ، خورشید و… همچنین به شناخت سامانه های سرمایشی وگرمایشی ایستای با هر اقلیم می باشد.
1-1 بیان مسئله
طراحی مرکز آموزش آتش نشانی (امداد ونجات) جهت افسران آتش نشان ، آتش نشان داوطلب ، گروه های هلال احمر وفراگیران شرکتها وکارخانجات با رویکرد معماری پایدار (طراحی ساختمانها با حفاظت از محیط زیست ودوستدار طبیعت) زمینه حضور دیگر کشورها را امکان پذیر می نماید.
این مرکز دارای ورودی مستقل برای افراد با المان مرکز آموزش قسمت مراجعین بصورت تخصصی وپیشرفته دو زمین تمرین عملیاتی با
مکان بازید افراد از لحاظ ایمنی ورود به سایت با تجهیزات کامل عملیاتی( Full PPE)[1] وساختمانهای شبیه سازی شده بصورت مسکونی اداری وتجاری میباشد.طراحی خوابگاه برای فراگیران وفضای استراحت وسالن غذا خوری وساختمان اداری بصورتی که استادان بتوانند اشراف کامل به محیط عملیات داشته باشند. ویک ایستگاه آتش نشانی که وظیفه امداد رسانی در شرایط خاص را دارد.
اصل طراحی مرکز آموزش برای بازگشت به چرخه زندگی (Life Cycle Design) دومین اصل از معماری پایدار است و بر این فکر و یا نظریه استوار شده است که ماده از یک شکل قابل استفاده تبدیل به شکل دیگری میشود، بدون اینکه به مفید بودن آن آسیبی رسیده باشد.از سوی دیگر بهواسطه این اصل، یکی از وظایف طراح، جلوگیری از آلودگی محیط است.(با توجه به مواد اطفایی مورد استفاده در ساختمانها این مورد حائز اهمیت میباشد)این نظریه برای رسیدن به این منظور در سه مرحله، ساختمان را مورد بررسی قرار میدهد. این مراحل به ترتیب عبارتند از:
مرحله پیش از ساخت، مرحله در حال ساخت و مرحله پس از ساخت.
تخریب محیط زیست ازطریق افزایش مصرف انرژی در جهان ، نابودی جنگل ها ومراتع وانقراض گونه های جانوری در حالی اتفاق می افتد که بحث کنونی بسیاری از مجامع وآژانس های بین المللی وملی در سراسر دنیا با هدف بهره برداری اقتصادی بصورت شتابزده صورت پذیرفته وتوسعه صنعتی شکل گرفته بگونه ای که انسان وطبیعت هردو به نوعی قربانی حرکت شتابزده ی رشد صنعتی شدند. از اوایل نیمه دوم قرن بیستم پیدایش وگسترش اندیشه های زیست محیطی وبویژه پس از بحران انرژی در سال 1973 مسئله انرژی های پایدار وبی زیان بطور جدی در دستور کار اکثر کشور های جهان خصوصا کشورهای صنعتی قرار گرفت. از سوی دیگر ، بی توجهی وعدم پیشرفت داخلی در امر پژوهش واستفاده از انرژی های پایدار ، بطور عمده ناشی از وفور منابع غنی انرژی های فسیلی در داخل کشور وبهای بسیار نازل آن که از قیمت واقعی وتعادل طبیعی آن بسیار پایین تر است که باعث می گردد در مصرف ان اسراف شده سرمایه ملی نسل های آینده به تاراج رود ومحیط زیست در معرض خطر قرار گیرد. اگرچه بهای نازل انرژی های فسیلی ، استفاده از آنها را سود آورتر از انرژی های بی زیان می سازد، با این حال این امر به هیچ وجه به معنای اقتصادی نبودن استفاده از انرژی های بی زیان در دراز مدت خصوصا از دیدگاه اقتصادی کلان نیست.
مصرف انرژی در بناها وبخصوص ساختمان های مسکونی تنها به گرمایش وسرمایش ختم نمی گردد. بلکه تمامی مراحل طراحی ، ساخت وساز وبهره برداری از ساختمان را شامل می شود.
1-2 اهداف تحقیق
راه حل توسعه پایدار ، توجه دادن سیاستگذاران به گونه ای از برنامه ریزی توسعه است که از نظر استفاده از منابع طبیعی ، نیروی انسانی ، منابع مالی وسایر منابع بهینه ، تداوم توسعه را تضمین نماید. بطوریکه حقوق انسان های آینده نیز حفظ گردد. معماری می تواند در پایداری محیط واجتماع سهم داشته باشد چراکه تمامی اعمال روزمره آدمی کار وتفریح ، استراحت و… در فضاهایی شکل می گیرد که توسط معماران طراحی می شود که بالطبع گرمایش وسرمایش این فضاها وابسته به انرژی می باشد ودراین راستا وظیفه مهمی بر عهده معماران می باشد.
1-3 فرضیه ها وسوالات پژوهش
الف) سوالات پژوهشی
با توجه به جریاناتی که ذکر آن رفت ، این سوال مطرح می باشدآیا میتوان مرکزی طراحی نمود بعنوان یک مرکز آموزش ایمنی ونجات بین المللی توسعه ای را دنبال کرد که شامل تفکر زیست محیطی باشد وبتوان برخی از آمال وآرزوهای بشر امروز را در رابطه ای عادلانه وخردمندانه با طبیعت تحقق بخشید؟
همچنین سوالاتی از این قبیل:
روش های ملموس ساختن توسعه پایدار برای عموم چه می باشد؟
روش های شفاف سازی این الگوها (اصول معماری پایدار ) برای عموم چگونه می باشد؟
آیا مرکز آموزش میتواند علاوه برجنبه آموزش و عملیات مکانی برای فراغت مراجعین دوره هابا اصول والگوها وراهکارهای معماری پایدار باشد؟
طراحی خوابگاه ولند اسکیپی که مناسب برای پذیرای از مهمانان خارجی وداخلی وهمچنین علاوه بر طراحی معماری منحصر بفرد این نوع مرکز ساختمانها بتوانند اهداف معماری پایدار را اجرا بنمایند.
انرژی های تجدید پذیر چه ویژگی های دارند؟
روش های استفاده از انرژی تجدید پذیر وپایدار در طراحی ساختمان چه می باشد؟
و…
ب) فرضیه
به نظر می رسد که ایران میتواند با توجه به موقعیت منطقه ای خود یک مرکز ایمنی ونجات با رویکرد معماری پایدار دارای المانهای شهری با دیدگاه بین المللی با ظرفیت 250 نفر بصورت شبانه روزی در شهر تهران با توجه به نقش قابل ملاحظه ساختمان ها در مصرف انرژی از طریق طراحی معماری صحیح واجرای بنا مطابق با طبیعت که می توان در مصرف انرژی صرفه جویی نمود، داشته باشد.
فرهنگ هر ملت، شناسنامهی آن ملت و تمدن هر عصر هویتنامهی آن عصر به شمار میرود و دلیل اصلی ضرورت هم زیستی فرهنگها، لزوم زیست اجتماعی آحاد بشری است و گفتگو راهیست برای ترک مخاصمه و رسیدن به مفاهمه و همدلی. مضرات عدم این گفتگو و تعامل نیز تمامیت خواهی، برتریجویی و توسعهطلبی برخی تمدنها و فرهنگها که بزرگترین مانع زیست صلحآمیز جوامع بشری است، میباشد. مسائل امروز جهان، جنگهای موجود و حتی مسائل داخلی کشور خودمان ایران ناشی از همین عدم تعامل و گفتگو و همدلی بین ادیان، مذاهب، فرهنگها و تمدنهای مختلف است.
از دیگر سو، شهر قم شهریست مهاجر پذیر از اقوام مختلف ایرانی و همچنین دارای دانشجویان خارجی از سراسر دنیا با تفاوت های عمیق فکری-فرهنگی زیاد. این خصوصیت شهر نیاز فراوانی به گفتگو و رسیدن به همدلی یا حداقل نزدیکی نظرات دارد که تخلیه شدن افکار در حین گفتگو سبب تلطیف روحیه شهر، آرامش روانی بیشتر در شهر، ایجاد روحیه انعطاف پذیری و انتقاد پذیری بیشتر میشود.
در این رساله راهکار “گفتگو” جهت بهبود عملکرد مراکز گردهمایی فرهنگی، تحلیل میشود و با بهره گرفتن از تعریف مفاهیم گردهمایی و گفتگو و تعامل و فرهنگ، به درک روشنی از تاثیر این مقولات بر هم و بر معماری میرسیم و سپس با بررسی روابط بین انسان با محیط مصنوع به این پرسش پاسخ میدهد که فرهنگ و عناصر محیطی چگونه میتوانند در شکل گیری تعاملات اجتماعی و اشاعه فرهنگ موثر باشند. سپس معنای معمارانه تاثیر این عناصر بر ساخت فضایی منطبق بر ویژگیهای عمومی گفتگو را از این پژوهش استنباط کرده به آن تجسد می بخشیم. آنچه در این روند بیش از همه مورد توجه قرار گرفت، مبانی معماری ایرانی و شیوه های انتقال معانی از طریق تجسد بخشی به مفاهیم عالیه بصورت غیر مستقیم خصوصا از طریق هندسه مقدس بوده است که در طرح نیز پیاده شد. بنابراین روش تحقیق عبارتست از مطالعه اسنادی، توصیفی و میدانی.
فصل اول:
شناخت
شامل:
الف: مسئله
ب: تعاریف، ریشه ها، سوابق
ج: نتیجه گیری
مسئله
جامعه از تلاقی متلاطم آحاد انسانها پدید میآید و زادگاه فرهنگها نیز نقطهی تماس و تلاقی آدمیان است. در همان اوان خلقت آدمی، به محض آنكه برای نخستین بار انسانی با انسانی دیگر به گفتوگو پرداخت، «فرهنگ» نیز زاده شد.
فرهنگ را میتوان مجموعه ای پیچیده از دانشها ، باورها، هنر و آداب و رسوم یک جامعه دانست[1] که مبتنی بر ارزشهایی ست که گروهی بر ان پایبندی دارند و در ساختار اجتماعی از آن پیروی می کنند.[2]
بطور خلاصه فرهنگ هر ملت، شناسنامهی آن ملت و تمدن هر عصر هویتنامهی آن عصر به شمار میرود و دلیل اصلی ضرورت هم زیستی فرهنگها، لزوم زیست اجتماعی آحاد بشری است[3] و گفتگو راهیست برای ترک مخاصمه و رسیدن به مفاهمه و همدلی. مضرات عدم این گفتگو و تعامل نیز تمامیت خواهی، برتریجویی و توسعهطلبی برخی تمدنها و فرهنگها که بزرگترین مانع زیست صلحآمیز جوامع بشری است، انحصارگرایی، خود را حقّ مطلق انگاشتن و دیگران را باطل محض پنداشتن، فقدان شناخت اصحاب فرهنگها و تمدنها از یكدیگر و سوءتفاهمهای ویرانگری كه مایهی تیرگی فضای تفاهم بین ادیان و فرهنگها شده و فرصت نگاه شفاف را از واحدهای انسانی سلب كرده است و در نهایت برخورد تمدنها که از نظریان آقای هانگتینتون است همه و همه نشان میدهد که عدم تعامل و تساهل تا چه حد خطرناک و ویران کننده است. مسائل امروز جهان، جنگهای موجود و حتی مسائل داخلی کشور خودمان ایران ناشی از همین عدم تعامل و گفتگو و همدلی بین ادیان، مذاهب، فرهنگها و تمدنهای مختلف است.
شهر قم شهریست مهاجر پذیر از اقوام مختلف ایرانی و همچنین دارای دانشجویان خارجی از سراسر دنیا با تفاوت های عمیق فکری-فرهنگی و دینی زیاد. این خصوصیت شهر نیاز فراوانی به گفتگو و رسیدن به همدلی یا حداقل نزدیکی نظرات دارد که تخلیه شدن افکار در حین گفتگو سبب تلطیف روحیه شهر، آرامش روانی بیشتر در شهر، ایجاد روحیه انعطاف پذیری و انتقاد پذیری بیشتر میشود.
در دنیای امروز یکی از مکانهای شکل گیری فرهنگ، مراکز گردهمایی و تجمع شهر هستند اما با توجه به وضعیت کنونی جامعه متوجه میشویم که این مراکز درصورت تک صدایی و متکلم وحده بودن، نمیتوانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند. با سخنرانی و وعظ و خطابه به فرهنگسازی نمیتوان رسید بلکه فرهنگ باید ذره ذره در جان مردم رسوخ کند و در زندگی آنان جریان یابد. یکی از راهکارهای اشاعه فرهنگ، پرهیز از تک صدایی و گفتگو و تعامل مابین فرهنگها ست. مراکز گردهمایی فرهنگی تا هنگامی که محلهایی برای مباحثه و دیالوگ فرهنگی نشوند راه به جایی نخواهند برد و تنها با سخنرانی و مجالس وعظ و خطابه و یک سویه صحبت کردن نمیتوان فرهنگ را بارور کرد و نشر و گسترش داد.
بنابراین سعی میشود در این تحقیق راهکار “گفتگو” جهت بهبود عملکرد مراکز گردهمایی فرهنگی، تحلیل شود.
1- چگونه مراکز گردهمایی میتوانند نقش اشاعه فرهنگ را به نحو بهتری اجرا کنند؟
2- چگونه میتوان با بهره گرفتن از عناصر محیطی و طراحی معماری در یک مرکز گردهمایی به افزایش تعاملات فرهنگی کمک کرد؟
1-1-3-1- فرضیه ها:
· گفتگوی بین فرهنگها ، سبب کمترشدن مخاصمات و کمک به آرامش روانی میشود.
· با طراحی فضاهای درجه بندی شده از سطوح گوناگون گفتگو، میتوان به افزایش تعاملات اجتماعی و فرهنگی در یک مرکز گردهمایی، کمک کرد.
· تعامل فرهنگی هنگامی اتفاق می افتد که فقط فضاهایی متکلم وحده مانند سالن همایش طراحی نکینم و به فضاهای ارتباط جمعی و گفتگو اهمیت بیشتری دهیم در اینصورت عملکرد مراکز گردهمایی فرهنگی بالا میرود.
· استفاده از عناصر معماری ای که زبان مشترک فرهنگها هستند برای رسیدن به همدلی ، یکی از راه های گفتگوی ذهنی است که یکی از عناصر زبان مشترک مابین فرهنگها، “هندسه” است.
1-1-3-2- اهداف:
· بهره گیری از عناصر آشنای معماری و نمادهای فرهنگی برای ایجاد حس امنیت و قرابت جهت گفتگو و تعامل.
· کمک به کم رنگ کردن مخاصمه و درگیری با گفتگوی مسالمت آمیز و محترمانه.
· بهبود عملکرد مراکز فرهنگی در جهت اشاعه فرهنگ با بهره گرفتن از عناصر کالبدی معماری.
· استفاده از متغیرهای محیطی جهت ایجاد مکانهای گفتگو و همزیستی مسالمت آمیز.
علل و دلایل بسیاری در تعیین و تحقق عینی نسبت میان یك فرهنگ و تمدن با فرهنگ و تمدن دیگر دخیل است؛ امّا عمده دلایل امكان و ضرورت هم زیستی فرهنگها، همان علل و دلایل توجیه كنندهی لزوم زیست اجتماعی آحاد بشری است. به گونهای گذرا به برخی از این علل و دلایل با تأكید بر عناصر عصری آنها اشاره میشود:
امروزه مساله جهانگردی بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است. جهانگرد و صنعت جهانگردی جایگاه ویژه ای برای خود پیدا نموده است، تا جایی که در اکثر کشورها با مسائل مهم دولتی در رقابت می باشد.
در جهان امروز، مساله تبادل فرهنگی برداشته شدن مرزها و برطرف و برگردان اقتصادی بیشتر این صنعت به نسبت دیگر امور با توجه به رو به اتمام بودن ذخایر طبیعی کشورها از طرف دیگر، جایگاه مهم توریست و صنعت توریسم را بهتر معرفی می نماید.
از این رو مطالعات و برنامه ریزی گسترده ای بر روی این مهم در حال انجام است تا کشورها در هر لحظه موفقترین مسیرها را پیش روی این صنعت ترسیم نمایند.
ایران از نظر دارا بودن پتانسیل جذب توریست دارای امتیازات بالایی می باشد.
این سرزمین پهناور با مساحتی در حدود ۱۶۴۸ هزار کیلومتر مربع به علت پیشینه طولانی تاریخی و خصوصیات ویژه اقلیمی از مهمترین کشورهای توریستی به شمار می رود.(خسروی،۱۳۸۸،۵۸) قدمت طولانی تاریخی، فرهنگ و تمدن غنی، کشور ما را دارای دستاوردها و آثار کرده است و از طرفی، به علت وجود چهار فصل در یک زمان از ویژگیهای خاص اقلیمی برخوردار است.
این نوع آب و هوایی تبعات زیادی را در یک زمان از ویژگی های خاص اقلیمی برخوردار است. این تنوع آب و هوایی تبعات زیادی را در بر دارد و باعث به وجود آمدن پتانسیلهای متفاوت و جذابی هم از نظر طبیعی و هم مصنوعی بقرای جهانگردان می شود، اما بنا به مشکلات موجود جهت جذب توریست که در مباحث بعدی به آنها می پردازیم، نتوانسته ایم جایگاه واقعی خود را پیدا کنیم.
علم پزشکی در حال پیشرفتهای چشمگیری است و زمان در آن تاثیر بسزایی دارد. با توجه به حل بسیاری از دردها و امراض لاعلاج، به این نتیجه رسیده اند که داروها واین روش های پیشگیری خود مسبب عوارض جانبی بعدی میشود. و علت آن استفاده از داروهای شیمیایی و در کل ساخته شده بشر است.(کرد بچه،۱۳۸۸،۱۳۲) اما در تحقیقات و مطالعات، امزوزه به این نکته پی برده اند که درمان از راه طبیعی بهتر بوده و این روش عوارض جانبی بعدی را به دنبال نخواهد داشت.(صفائی،۱۳۷۳،۱۲۵)
برای همین منظور است که استفاده از داروهای گیاهی (طب گیاهی) و آبهای معدنی (آبدرمانی) و دیگر روش های طبیعی، بالخص در کشورهای توسعه یافته ای که خود صاحب بزرگترین پیشرفتهای پزشکی هستند نیز توصیه میشود. از این رو در حال حاضر کشورهایی که به نحوی دارای چشمه های طبیعی می نمایند.( الکسین سنوری.۱۳۵٫۱۳۸۵)
منطقه مشگین شهر واقع در استان اردبیل در دامنه زیبایی رشته کوه سبلان قرار گرفته است. این شهر با چشم اندازی طبیعی و زیبا از مناطق نسبتا بکر کشورمان است که ۱0 چشمه آبگرم معدنی را که هر کدام دارای خواص متفاوت و متنوع درمانی خاص خود می باشند در خود جای داده است. (محمدرضا غفوری ۱۳۵٫۱۳۷۸)تاریـخ میگویـد: تمدنهای بـزرگ جـهان در کنـار آبــها و رود خـانه ها بوجـود آمدنـد.(حسین زارعی. ۶۵٫۱۳۸۱)
جغرافیا می گوید: بیشترین سطح زمین را آب تشکیل داده که فعل و انفعالات آن چرخه حیات را می سازد، از این فعل و انفعالات دریاها و دریاچه ها شکل می گیرند، چشمه ها منشا می گیرند، و در همه جای این کره خاکی، آب های گوناگون شکل می گیرد و بشر نیز استفاده های مختلف از آن می کند.(خداداد لطفی.۱۴۵٫۱۳۷۸)
امروزه برخی از آبهای زیر زمینی که خروشان و جوشان از عمق و ژرفای زمین می جوشد، و بیرون می آید که آنها را آبهای معدنی می گویند.
جلوه های آب متنوع و پر جاذبه است و چشمه هایی آب و آبهای معدنی، علاوه بر شفای درد از دیدنیهای طبیعت، و نشان رمز و راز و شگفتی خلقت است، به همین دلیل است که آبهای معدنی در هر نقطه از دنیا وکشورها یقینا محل مراجعه مسافران است. آبهای معدنی کالایی است که مشتریان خود را از راه دور و نزدیک بسوی خود می کشاند.آب، بخصوص آب معدنی، نه تنها روح و روان را جلا می بخشد، در التیام دردهای جسمی نیز موثر هست و علاج را سرعت می بخشد.
پروژه پیشنهادی حاضر به گوشه ای از روش آب درمانی با آبهای معدنی، بر مبنای علم و تجربه بشری پرداخته است. گامی کوچک در راهی که مقصدی معین دارد، هرچند طولانی است، و صبر و مداومت طلب می کند. در واقع به تعبیر دیگر، تبدیل فضای ناپایدار وغیربهداشتی
سنتی، به فضاییپایدار و بهداشتی مدرن، در قالب یک مجموعه آبدرمانی که، صرفا به مقوله درمان با آبهای معدنی است می پردازد. با توجه به اشاره ای مختصر به سابقه تحقیقات انجام شده درباره مو ضوع، و نتایج بدست آمده در داخل و خارج از کشور و نظرات علمی موجود و با توجه به نمونه هاییدر داخل کشور، نیاز به تحقیق، در تاریخچه علم آبدرمانی و استانداردهای معماری در این زمینه می باشد، البه استفاده از نظر کارشناسان مربوطه خالی از لطف نمی باشد.
چكیده
با گسترش روزافزون شهر نشینی مشكلات مربوط به زندگی شهری نظیر مساله مالی، مشغلههای كاری، استرس، فاصله عاطفی افراد خانواده، كاهش میزان استفاده از اوقات فراغت و تفریحات گروهی را منجر شده است. در صورتی كه حق استراحت و استفاده از مرخصی با حقوق و ایجاد تسهیلات اداری لازم، برای استفاده بیشتر مردم از تعطیلات و اوقات فراغت در واقع دستاوری است که بشر پس از سالها کار و تولید انبوه فرهنگ مادی در قرن اخیر به دست آورده است. بنابراین نیاز به فضاهایی برای استراحت، تمدد اعصاب، تفریح ضروری به نظر میرسد.
با توجه به كم شدن تفریحات گروهی و خانوادگی و مشكلاتی چون مسافت های طولانی، هزینه های بالای سفر و كمبود برخی امكانات سبب شد كه توجه ویژهای به این مقوله صورت گیرد.
زندگی كردن در فضاهای شلوغ و پر سرو صدای شهرها ونیاز افراد به مكانی آرام و زیبا برای استراحت و تمدد اعصاب از ضروریات جامعه امروز میباشد.سفر به مكانی كه فاصله چندانی با شهر نداشته باشد و مستلزم برنامه ریزی خاصی نباشد از ویژگیهای مهم این پروژه محسوب میشود.
این پروژه با فراهم نمودن جایی كه صرفاً خود آن مكان هدف و مقصد باشد و به نوعی اوقات فراغت ساكنین شهرها، افرادی كه نمیدانند كجا بروند و تمایل به سفرهای كوتاه در محیطی به دور از هیاهوی شهرها دارند از اهمیت ویژهای برخوردار است..
چه بسا بی توجهی به امر اوقات فراغت و تفریح در دراز مدت آثار سوء اجتماعی در ابعاد خانواده و جامعه خواهد داشت. در صورتی كه وجود فضاهای تفریحی مناسب سبب پیوند قویتر افراد خانواده و افزایش بازده افراد در محیط كار میشود. لذا پرداختن به موضوع تفریح و برنامهریزی برای پر كردن اوقات استراحت شهروندان ضروری است.
هدف از انجام این پژوهشطراحی مكانی مناسب برای تفریح و استراحت به منظور پر كردن اوقات فراغت آخر هفته شهروندان است. در نظر گرفتن سایتی كه به لحاظ موقعیت دارای طبیعت زیبا و جذاب برای استفاده كنندهگان باشد و همچنین طراحی مكانی همگون با طبیعت سایت كه پاسخگوی نیازها وكمبودهای افراد میباشد، از اهداف این پژوهش است.
سایت مورد نظر این پروژه در استان اردبیل واقع در شهرستان مشگین شهر است. این سایت به دلیل طبیعت مناسب، آب و هوای مطلوب و ییلاقی، نزدیكی به کوه سبلان انتخاب شده است.
مجموعه اقامتی- تفریحی-آبدرمانی مورد نظر این پروژه شامل:
فضاهای عمومی (سالن های چند منظوره، رستوران، كافیشاپ)
فضاهای اقامتی (اتاقها و سوئیتهای خانوادگی)
فضاهای تفریحی(استخر، اتاق ماساژ، محوطه آفتابگیری)
فضاهای اداری (اتاقهای مدیریت، اتاق پرسنل، اتاق مربیان)
فضاهای خدماتی (پاركینگ، بخشهای تأسیساتی)
میباشد.
روشهای تحقیق در این پژوهش شامل گردآوری اطلاعات، روشهای تجزیه وتحلیل(توصیفی) وروش های قیاسی میباشد. گردآوری اطلاعات خود شامل: مطالعات كتابخانهای، سایتهای اینترنتی، مجلات معماری و مطالعات پیشین انجام شده در این زمینه میباشد.
این پژوهش مشتمل بر پنج فصل به شرح زیر میباشد:
فصل اول- کلیات
فصل دوم- نمونه ها(ادبیات تحقیق)
فصل سوم – مبانی نظری طرح
– فضاهای عمومی
– فضاهای اقامتی
– فضاهای تفریحی
– فضاهای اداری
– فضاهای خدماتی
-آبدرمانی
فصل چهارم- تجزیه وتحلیل(برنامه فیزیکی، ایده وکانسپت)
فصل پنجم- نقشه های معماری