انگلیسی

249

 

فصل اول :

 

کلیات طرح تحقیق

 

1-1- بیان مساله تحقیق :

 

در دهه اخیر، نحوه تأمین مواد اولیه و انتخاب تأمین کنندگان در زنجیره تأمین، چالشی برای بیشتر سازمان ها بوده است. از آنجا که عملکرد تأمین کنندگان، اثر اساسی بر موفقیت یا شکست زنجیرة تأمین دارد، انتخاب تأمین کننده، یک وظیفه راهبردی شناخته می شود . از طرفی امروزه شناسایی نیاز مشتریان و تلاش در جهت رفع نیازها از اولویتهای شرکتها جهت بقاء در محیط های رقابتی محسوب می گردد. بطوریکه شرکتهای موفق و پیشرو این نیازها رادر حد برنامه های استراتژیک خود تدوین و با اجرای آن، تمامی منابع و نیروهای خود را در جهت تامین آن سوق
می دهند.

 

یکی از عواملی مهم تامین نیاز و رضایت مشتریان کیفیت مواد ، قطعات و خدماتی است که توسط یک شرکت یا سازمان خریداری شده و از آنها در محصولات تولیدی / خدماتی یک شرکت استفاده می نمایند. لذا علاوه بر هزینه های تامین مواد اولیه ، سطح کیفیت مواد و قطعات خریداری شده نیز یکی از عوامل موثر و با اهمیت به شمار می رود .

 

 

تعیین سطح کیفیت تامین کنندگان و ارزیابی آنان برای همه شرکتهایی که خواستاررقابت در سطح جهانی هستند یک ضرورت می باشد و در این راستا ایجاد تعهد و ارتباط موثر و مداوم  تامین کننده با خریدار یک اصل در جهت ایجاد و حفظ سطح کیفیت قابل قبول است . زیرا در هر حال در عرصه تولید محصولات ، کیفیت از همان مراحل ابتدایی تامین کالا و خدمات شروع و با تولید مناسب ، بوسیله فن آوریهای مناسب و سپس عرضه در زمان و مکان مناسب رمز بقاء شرکتهای موفق می باشد. امروزه، همزمان با افزایش روش های مختلف خرید، تصمیم گیری و انتخاب تأمین كنند گان مناسب برای خرید نیز مهمتر و در نتیجه مشكل تر شده است . هر چه وابستگی سازمانها به تأمین كنندگان بیشتر شود، نتایج مستقیم و غیرمستقیم تصمیم گیری نادرست و غلط نیز زیانبارتر می شود . از سوی دیگر، جهانی شدن تجارت و گسترش روز افزون اینترنت روشها و حالتهای مختلف انتخاب یک تأمین كننده را بیشتر كرده است . كسب رضایت مشتری، تأمین نیازها و اولویتهای مشتری مستلزم انتخاب سریع و مناسب تأمین كنندگان است . ساختارهای جدید سازمانی موجب شده است كه برای انتخاب تأمین كنندگان، افراد بیشتری در تصمیم گیری دخیل باشند و لذا اهمیت و جایگاه تصمیم گیری افزایش یافته است .

 

لذا همانگونه که می دانیم شرط ارائه محصولات با کیفیت و تولید مطمئن، خرید و تهیه مواد و قطعات یدکی با کیفیت مناسب و مورد نظر می باشد ؛ بطوریکه تامین مواد یا قطعات نامناسب موجب تولید محصولات نامرغوب خواهد بود و هزینه های ناشی از تامین کالای نامناسب بسیار بیشتر و حتی در مواردی باعث از دست دادن بازارها و مشتریان وفادار خواهد بود .

 

لذا همانگونه که می دانیم مساله تولید سوخت و توزیع پایدار آن از جمله مسائل مهم و رهبرادی هر کشوری محسوب می گردد و کشور ما با داشتن منابع متعدد و عظیم هیدروکربنی و فسیلی جزء کشورهای غنی در این زمینه به شمار می رود ؛ به طوریکه چهارمین کشور دارنده منابع نفت خام و دومین کشور دارنده گاز طبیعی و به طورکلی اولین دارنده منابع هیروکربنی و فسیلی در جهان است . در این راستا تامین سوخت پایدار کشور نیز از جمله وظایف بسیار مهم شرکتهای فرعی شرکت ملی پالایش و پخش است .

 

شرکت پالایش نفت لاوان به عنوان یکی از شرکتهای پالایشی در راستای انجام این وظیفه خطیر با پالایش 000ر60 بشکه نفت خام جایگاه مهمی در تولید فرآورده های نفتی و تامین سوخت کشور ایفاد می نماید .

 

در این بین واحد مدیریت کالا در بین شرکتهای پالایشی وطیفه مهم شناسایی ، تهیه و تدارک ، تامین و لجستیک ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز جهت تولید فراورده را برعهده دارد . از مشکلات و مسائل مطرح موجود در اداره مربوطه می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

 

• عدم وجود رویه و دستورالعمل مناسب در جهت شناسایی و انتخاب تامین کنندگان مناسب

 

• تحریم کشورهای صاحب تکنولوژی و عدم ارائه تکنولوژی های برتر

 

• عدم وجود ثبات ارز در کشور تغییرات مربوط به آن

 

• عدم تعامل با صنایع نفت وگاز دیگر کشورها

 

• عدم تعامل مناسب با شرکتهای تامین کننده

 

• دوری از مرکز و واقع شدن در آبهای خلیج فارس

 

• مشکلات مربوط به تامین منابع مالی و سرمایه بر بودن قطعات پالایشگاهی

 

• طولانی بودن فرایند خرید و تدارک کالای موردنیاز شرکت

 

• عدم استفاده از روش های علمی در ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان

 

• عدم وجود دانش فنی لازم در تولید وتدارک تجهیزات پالایشگاهی

 

• عدم وجود شرایط اقلیمی نامناسب جزیره لاوان که باعث فرسایش، خوردگی و کاهش عمر مفید تجهیزات و ماشین آلات می گردد .

دنیایی که در آن به سر می بریم بسیار پیچیده و واجد دو ویژگی عمده ،منابع محدود و نیازهای نامحدود می باشد. همین عامل موجب توجه روز افزون به کیفیت و بهره وری گردیده است. بهبود در عملکرد سازمان ها، می تواند پشتیبان برنامه رشد و توسعه و ایجاد فرصت های تعالی سازمانی چالش های پیش روی سازمان و کسب و بازخور و اطلاع از میزان اجرای سیاست های تدوین شده و شناسایی مواردی که به بهبود جدی نیاز دارند شود. ارزیابی عملکرد و میزان دسترسی به اهداف از جمله نیازهای محسوس در هر سازمان می باشد در همین راستا مدل تعالی سازمانی بعنوان ابزار قوی در پاسخگویی به این نیاز سازمان ها از موفقیت چشمگیری برخودار بوده و توانسته تا حدود زیاد، در آسیب شناسی سازمانی تعیین مسیر حرکت جهت دسترسی به تعالی منابع انسانی مورد استفاده قرار گیرند.(بزاز

 جزایری،1386،ص57)

 

با به کارگیری این مدل ها ضمن اینکه سازمان می تواند میزان موفقیت خود را در اجرای برنامه های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قرار دهد می تواند، عملکرد خود را با سایر سازمان ها بویژه بهترین آن ها مقایسه کند.

 

در این پژوهش قصد داریم صنعت بیمه را با بهره گرفتن از مدل EFQM مورد ارزیابی قرار دهیم و همچنین از موفقیت این سازمان در اجرای برنامه ها و رسیدن به اهداف خود در معیارهای مختلف مدل آگاهی یابیم.

 

تحولات جدید باعث شده تا بخش خدمات با سرعت زیادی گسترش پیدا کند. یکی از زیر بخش های خدمات بیمه است که جایگاه ویژه ای دارد چرا که این بخش با قشر وسیعی از جامعه ارتباط دارد در این راستا به نظر می رسد که با مطرح کردن اصول کیفیت در این بخش بتوان فرایند ارائه خدمات را بهبود داد و رضایت مراجعان را تامین کرد.(عرب وحید، 1389).

 

چارکر علل ارزیابی عملکرد را به شکل زیر بیان می کند:

 

1. ارزیابی عملکرد، مشخص می کند که مشکل کجاها وجود دارد و کجاها نیاز به بهبود دارد.

 

1. ارزیابی عملکرد، سازمان کمک می کند تا فرایند هایش را بخوبی بشناسد و به این شناخت برسد. که چه چیزی را می توانند و چه چیزی را نمی دانند(PARKER,2002,P7)

مدل های تعالی سازمانی بعنوان ابزاری قوی در پاسخگویی به این نیاز سازمان ها از موفقیت چشمگیری برخودار بوده اند مدل های تعالی سازمانی به گونه ای طراحی شده اند که به عنوان ابزار مناسبی برای رقابت و هم برای آسیب شناسی ، طراحی برنامه های توسعه سازمانی کاربرد دارد.

 

مدل EFQM ، مدلی نوین جهت ارزیابی عملکرد می باشد که سازمان را نسبت به روش های سنتی به صورت جامع تری مورد ارزیابی قرار می دهد. یکی از برتری های این مدل استفاده از ابزاری قوی جهت امتیاز دهی سازمان ها به نام منطق RADAR می باشد. (محبی مقدم،1387)

در یک دهه گذشته تغییرات بسیار وسیع و پرشتابی را در صحنه تجارت شاهد بوده ایم. با افزایش سرعت این تغییرات که ناشی از تغییر در فن آوری ها , فعالیت آزادانه و نزدیکی بازارهای جهانی , افزایش فن آوری ها کاهش مستمر چرخه زندگی محصولات , کمرنگ شدن فاصله مکانی و زمانی در فضای فن آوری اطلاعات بوده است. سازمان ها با بازارهایی روبه رو شده اند که وجود رقابت شدید و نیازهای جدید و رو به رشد مشتریان از ویژگی های منحصر به فرد آن محسوب می شود.  بنابراین سازمان ها به این نتیجه رسیده اند که برای حفظ بقا و ماندگاری  خود در این بازار لازم است هرچه سریع تر خود را با تغییرات مستمر هماهنگ سازند و به بیان دیگر باید با آینده نگری مبتنی بر بازار بر اساس دانش روز به فعالیت های خود ادامه دهند. ( اسحاق سعیدی  1389)

 

برای نیل به چنین اهدافی تنها برخورداری از اطلاعات مهم و اساسی در مورد این بازار کافی نیست. بلکه استفاده بهینه از انبوه اطلاعات موجود در گرداگرد سازمان از دغدغه های اصلی مدیران به شمار می رود. استفاده از سیستم های اطلاعاتی کارا و یکپارچه که بتواند همه فعالیت ها و وظایف موجود در یک سازمان را تحت پوشش قرار داده و اطلاعات لازم و ضروری را به موقع در اختیار استفاده کنندگان آن قرار دهد یکی از ابزارهای مفیدی است که سازمان ها برای افزایش قابلیت های خود با بهبود عملکرد تصمیم گیری بهتر و دستیابی به مزیت رقابتی از آن استفاده می کنند.(وجودی  1380)

 

در این تحقیق در خصوص نحوه عملکرد شرکت هواپیمایی هما به عنوان یکی از شرکت های هواپیمایی در ایران با بهره گرفتن از رویکرد کارت امتیازی متوازن و با تمرکز بر چهار بعد (منظرمالی ,  منظر داخلی , منظر مشتری و رشد و یادگیری) از ابعاد سازمانی و محیطی این شرکت و با به کارگیری شاخص های ارزیابی در هریک از ابعاد سازمان نتایج دقیقی از عملکرد سازمان استخراج گردیده است.

 

1-1 بیان مساله تحقیق

 

برنامه ریزی منابع سازمان یا[1] ERP ، مجموعه ای نرم افزاری ، متشكل از چند برنامه كاربردی شركتی می باشد كه برای نظارت و كنترل وظایف كلیدی در یک سازمان ،  شركت و یا بنگاه استفاده می گردد. به عبارتی ، ERP  اتصالی است بین بسته های نرم افزاری مالی نظیر دفتر كل ، خرید ، حقوق و دستمزد و غیره با جنبه های عملیاتی نظیر مهندسی ، تولید ، تحقیق و توسعه و نیروی انسانی كه عملیات را پشتیبانی می كنند. ( Richardson )

 

با توجه به روند رو به گسترش جهانی شدن و افزایش رقابت در بازارهای جهانی ، شركتها در سالهای آینده ناگزیر به پیوستن به بازارهای جهانی خواهند بود و برای انجام این كار وجود آمادگی لازم از جهات مختلف امری ضروری به نظر می رسد. از مهمترین ابزارهای مورد استفاده جهت كسب این آمادگی می توان به عامل [2]فناوری اطلاعات و ارتباطات اشاره كرد كه با بهره گرفتن از آن قادر خواهیم بود هر چه سریع تر این مسیر را طی كنیم. یكی از ابزارهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات كه نقش مهمی در یكپارچگی اطلاعات و عملیات موجود در موسسات

 داشته و نهایتاً با بهره گرفتن از امكانات خاص زمینه را برای پیوستن به بازارهای جهانی فراهم می سازد ، سیستمهای برنامه ریزی منابع سازمان یا ERP  می باشد كه در حال حاضر بعنوان یكی از آخرین ابزارهای برنامه ریزی و مدیریت در جهان مطرح می باشد. این سیستمها قادرند با بهره گیری از [3]فناوری اطلاعات ، سیستم ها و عملیات موجود در سازمانها را یكپارچه كرده و در قالب یک پایگاه اطلاعاتی واحد در دسترس قرار دهند.

 

پیچیدگی محیط عرصه رقابت کسب و کار و افزایش انتظارات مشتریان ، ضرورت آگاهی از نقاط قوت و ضعف سازمان و بهبود مستمر بهره وری را پیش از پیش آشکار نموده است. از این رو مدیران امروز در جستجوی دستیابی یک راه حل جامع ،  قابل اعتماد و انعطاف پذیر جهت ارزیابی عملکرد سازمان خود بوده تا ضمن حصول اطمینان از اجرای استراتژی های خود بتوانند اطلاعات دقیق و کافی از جایگاه امروز خویش را به دست آورده و با نگاه به آینده موجبات ارتقا و بهبود سازمان خود را فراهم نمایند.یک متد ارزیابی بایستی قادر باشد که وضعیت کلی سازمان را نسبت به اهداف سازمانی ( به لحاظ فاصله تا هدف ) در هر لحظه ارائه نماید. همچنین جایگاه سازمان را در ارتباط با محیط پیرامون ( بازار ، رقبا و سازمان های دیگر ) مشخص کند. علاوه بر این ها نشانگر میزان اثر بخشی کلیه فعالیتهای صورت گرفته در سازمان نیز باشد. ( ابن رسول ، طرهانی ، لطفی-2007  ) در رقابت جهانی موجود در عصر حاضر، باید محصولات متنوع را باتوجه به در خواست مشتری بر کیفیت بالا و خدمت رسانی سریع ، در بازار رقابتی موجود ، بنگاه های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی ، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته اند.علت این امر در واقع دستیابی به مزیت رقابتی با هدف کسب سهم بیشتری از بازار است.

 

لذا این مطالعه درپی آن است با بررسی عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی سیستم های یکپارچه مدیریت در شرکت هواپیمایی هما  گامی در جهت بهبود وضعیت و ارتقا آن در سطح ملی و جهانی گردد.

 

به منظور ارزیابی عملکرد سازمان باید به چند سوال اساسی زیر پاسخ داد :

 

1. عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی سیستم های یکپارچه مدیریت در شرکت هواپیمایی هما با رویکرد کارت امتیازی متوازن چیست ؟

 

1. چه خدمات و یا محصولاتی نیاز و انتظارات مشتریانمان را برآورده می کند ؟(منظر مشتری )

 

1. برای کسب ارزش افزوده و رضایت مشتریانمان ، پس از آنالیز روندهای جاری  ،  کدام شغل و فرایند کاریمان را باید بهبود و الویت دهیم ؟ ( منظر فرایند داخلی )

 

1. برای دستیابی به اهدافمان چگونه سازمانمان را آموزش و بهبود دهیم؟ (منظر یادگیری و رشد)

 

1. چگونه می توانیم سطوح خدمات جاری خود را در سطح بودجه مان ، نگهداری کرده و از فرصت های موجود برای بالا بردن سود و منافع سازمان استفاده کنیم؟ ( منظر مالی )

1-2 اهداف تحقیق

 

با توجه به اهمیت سیستم های یکپارچه کامپیوتری در کنترل منابع سازمان نیاز به رویکردی برای ارزیابی شاخص های کلیدی موفقیت CSF [4] ,ERP  امری ضروری و بدیهی به نظر می رسد این تحقیق با رویکردی نوآورانه به دنبال شناسایی شاخص های کلیدی موفقیت در شرکت هواپیمایی هما است و با بهره گرفتن از رویکرد کارت امتیازی متوازن که اولین بار توسط نورتون و کاپلان در چهار محور ( مالی[5] , مشتری [6], رشد و یادگیری[7]  و فرایندداخلی[8]) مطرح شد می پردازد. بنابراین مساله تحقیق حاضر به بررسی عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی سیستم های یکپارچه مدیریت در قالب 4  محور اصلی در حوزه کارت امتیازی متوازن در شرکت هواپیمایی هما می پردازد .

 

1. شناسایی و الویت بندی عوامل کلیدی موفقیت ERP از منظر مالی در شرکت هواپیمایی هما

 

1. شناسایی و الویت بندی عوامل کلیدی موفقیت ERP از منظر مشتری در شرکت هواپیمایی هما

 

1. شناسایی و الویت بندی عوامل کلیدی موفقیت ERP از منظر رشد و یادگیری در شرکت هواپیمایی هما

 

1. شناسایی و الویت بندی عوامل کلیدی موفقیت ERP از منظر فرایند داخلی در شرکت هواپیمایی هما

به کارگیری مدلی با رویکرد ANP جهت ارزیابی گزینه‌های اجرای موفق ERP در شرکت هواپیمایی هما.

 

[1] Enterprise resource planning

 

[2] ICT

 

[3] IT

 

[4] Critical success Factors

 

[5] Finance

 

[6] customer

 

[7] Education

 

[8] internal

بورس اوراق بهادار باعث ایجاد محیطی مناسب به منظور بازرگانی آسان سهام فراهم وبه این ترتیب بازرگانان با سهام ودیگر اوراق بهادار به تجارت می پردازند. یکی از مسائل مهم در سرمایه گذاری، چگونگی سرمایه گذاری دربورس اوراق بهادار است وبازدهی شرکت مورد نظر نیز فاکتوری است که به سرمایه گذار در فرایند سرمایه گذاری کمک می کند. به طور معمول مهمترین هدف در ارزیابی بازده به بهره وری در زمان گذشته شرکت ها برمی گردد. به عبارت دیگر، ازدیدگاه مدرن، فلسفه ارزیابی برتوسعه وبهبود شرکت مورد ارزیابی متمرکز است. بنابراین ارزیابی نه تنها به سرمایه گذار کمک می کند بلکه به شرکت ها و تشکیلات مورد ارزیابی آنها نیزکمک کرده وراهنمایشان می کند. اگرهدف شرکت ها افزایش سرمایه سهامداران باشد، باید معیارهای بهره وری که مطابق با ارزش افزوده دربلند مدت است وجو داشته باشند. رتبه بندی شرکت ها نقاط ضعف وقدرت شرکت ها وهمچنین فرصت ها وخطرات سرمایه گذاری درآنها رابه خوبی مشخص می کند.روش های نوین در براورده کردن کارایی مارا متوجه روشی نو با رویکردی جامع بهنام تحلیل پوششی داده ها(DEA  ) معطوف  می دارد.تحلیل پوششی داده ها تکنیکی است که از کلیه مشاهدات گرد آوری شده برای اندازه گیری کارایی استفاده می کند در واقع این روش با استفاده همزمان از چند ورودی و چندین خروجی برخلاف روش های سنتی هرکدام از مشاهدات را در مقایسه مرز کارا بهینه می کند (مهرگان،1383).

 

 

 

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

سیستم ارزیابی کارایی سازمان ها،یک مکانیزم مهم کنترل در  راستای خط مشی ها و سیاست های کلی سازمان بوده و اطلاعات مهم و حیاتی را در خصوص میزان تناسب و سازگاری کارایی واحد ها بابرنامه ها،دراختیار مدیران قرار می دهند.البته وقوع این امر در گرو آن است که

 

نظام ارزیابی کارایی از جامعیت کافی برخوردار باشد تانتایج آن قابل استفاده بوده و تمام جوانب فعالیت ها رامدنظر قرار دهد(اداره تحقیقات و برنامه ریزی،1384،ص 7).

 

 

 

1-3-بیان مساله

 

مسئله یعنی تفاوت بین وضع موجود و مطلوب ،بعبارت دیگر،مسئله یعنی فاصله بین جایی که هستیم و جایی که می خواهیم باشیم.مسئله وقتی حل می شود که توانسته باشیم وضع موجود خود را به وضعیت مطلوب تبدیل کرده باشیم.(Huber,1980 ).

 

چالش اصلی این تحقیق تعیین نقاط قوت و ضعف شرکت های مورد نظر با بهره گرفتن از پارامتر های موجود در ترازنامه وتعیین منابعی که موجودی ناکارامدی شرکتهای ناکارا می گردد و همچنین اتخاد تصمیمات و ارائه راهکار ها برای قرار گرفتن شرکتهای ناکارا در مرز کارایی و یا افزایش رتبه انها در رتبه بندی، چالش و مسئله تحقیق حاضر میباشد.

 

1-4-مدل مفهومی تحقیق

 

هر مدل مفهومی بعنوان نقطه شروع و مبنایی جهت انجام مطالعات و تحقیقات است بگونه ای که

 

متغیرهای مورد نظر تحقیق و روابط میان انها را مشخص می کند(Edwards et al,2000  )

 

بعبارت دیگر میتوان گفت که بصورتی ایده ال ،مدل مفهومی یا همان نقشه ذهنی.

 

 

 

به منظور آزمون قابلیت اجرایی بودن یک مدل،درحالت کلی میتوان ازسه روش استفاده کرد:

 

که عبارتند از:

 

1.اجرای مدل در دنیای واقعی(Koontz et al ,1980,p 500 ) (الوانی،1380،ص54).

 

2.استفاده از روش دلفی یا نظرسنجی ازخبرگان(Mulford & kloglan,1982 )

 

 

 

3.استفاده از فنون ریاضی وشبیه سازی (Barjis et al,2000 ).

 

در تحقیق حاضر فنون ریاضی و شبیه سازی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

 

 

 

O                                                                                    N=30

 

(شکل 1-1)

 

ورودی ها شامل: نرخ بازگشت حقوق صاحبان سهام، کل دارایی و

 

 خروجی ها شامل: EPS، رشد فروش، سود خالص، نسبت جاری، نسبت آنی می باشند.

 

 

 

1-5-اهداف

 

1-5-1-هدف اصلی

 

ارزیابی کارایی رتبه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران

 

1-5-2-اهداف فرعی

 

1.تعیین کارایی نسبی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران

 

2.رتبه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران

 

3.ارائه تصمیمات یا راهکارهایی برای شرکت های ناکارا

 

1-6-سوال/فرضیه

 

1-6-1-سوال اصلی

 

 

 

عملکرد نسبی شرکت های بورس اوراق بهادار با بهره گرفتن از روش های ناپامتریک(تحلیل پوششی داده ها) چگونه است؟

 

1-6-2-سوالات فرعی

 

1.کارایی نسبی هرکدام ازشرکتهای بورسی چیست؟

 

2.رتبه هرکدام از واحدهای دارای کارایینسبیچیست؟

 

3.منابع ناکارآمدی هرکدام از شرکت های ناکارامد چیست؟

 

4.چه تصمیماتی برای قرار گرفتن شرکت های ناکارا درمرز کارابایدارائه شود؟

 

1-7-قلمرو تحقیق

 

1-7-1-قلمرو موضوعی

 

این تحقیق به ارزیابی کارایی شرکت های انتخاب شده از سه صنعت در بورس اوراق بهادار ایران بااستفاده از تحلیل پوششی داده ها میپردازد.

 

1-7-2-قلمرو زمانی

 

با توجه به مقطعی بودن این تحقیق و هدف آن که ارزیابی کارایی شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادارایران می باشداطلاعات مورد نیاز از عملکردشرکت ها از طریق صورت ترازنامه و صورت سود و زیان برای دوسالمالی 1388 و 1389 انتخاب گردیده است.

 

 

 

1-7-3-قلمرو مکانی

 

مکان تحقیق شامل30 شرکت موجوددر بورس اوراق بهادار ایران که در سه صنعت غیر همگن

 

مواد و محصولات شیمیایی،صنعت خودروسازی وصنعت ماشین آلات و دستگاه های برقی مشغول به فعالت هستندو اطلاعات مربوط به این شرکتهادر دفاتر حسابرسی یادر دفترکارگذاری بورس اوراق بهادار ایران موجود می باشد.

 

 

 

1-8-تعریف واژهها و اصلاحات

 

-تحلیل پوششی داده ها:تحلیل پوششی داده یک مدل برنامه ریزی بکار گرفته شده برای داده های قابل مشاهده شده است که روش جدیدی برای تخمین تجربی مرزکارایی راهمچون تابع

 

تولید فراهم میسازد که پایه اقتصاد مدرن می باشد(قربانی،1383).تحلیل پوششی داده ها

 

یک روش علمی وناپارامتری است و به مقایسه نسبت ستاده ها و به داده ها می پردازد.

 

1-8-1 -کارایی:بیانگر این مفهوم است که یک سازمان به چه خوبی از منابع خود در راستای تولید نسبت به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان استفاده کرده است.کارایی عبارتست از نسبت بازده واقعی به بازده مورد انتظار (استاندارد تعیین شده ).به عبارت دیگر،نسبت مقدار کاری که انجام شده به مقدار کاری که باید انجام شود،کارایی گفته می شود.

 

کارایی =ستاده/ستاده مورد انتظار

 

(فرمول 1-1)

 

1-8-1-1-کارایی فنی:کارایی فنی توانایی یک واحد تولیدی برای رسیدن به حداکثر تولید،با بهره گرفتن از مجموعه ثابتی ازمنابع موجود می باشد(فارل،1957).به عبارت دیگر،کارایی فنی اختلاف بین نسبت خروجی به ورودی مشاهده شده با نسبت خروجی به ورودی دربهترین شرایط تولید است.

 

1-8-1-2-کارایی تخصصی:این نوع کارایی ،مفهومی است که به تشخیص بهینه عوامل تولید با توجه به قیمت این عوامل اطلاق می شود.فارل این نوع کارایی را کارایی هزینه می نامد. دراین کارایی مقادیر ورودی خروجی با توجه به قیمت ،طوری انتخاب میگردد که هزینه های تولید حداقل گردد.

و کلیات

امروزه بانک­ها در اقصی نقاط جهان با عملیات وسیع بانکی می­توانند شرایط مناسبی را برای رشد و پیشرفت در بخش های مختلف اقتصادی فراهم آورند. به دلیل عدم توسعه کافی بازار سرمایه در اقتصاد ایران، سیستم بانکی از اهمیت خاصی در بازارهای مالی کشور برخوردار است. چرا که در عمل بانک ها عهده دار تأمین مالی بلند مدت می باشند. ساختار بانکی کشور بدین صورت است که با افتتاح حساب های مختلف و قبول پس اندازها و سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت ضمن نگهداری وجوهات به عنوان یک  خدمت برای مشتریان خود، با بهره گیری از نیروی کار و سرمایه فیزیکی اقدام به پرداخت تسهیلات، سرمایه گذاری مستقیم و سایر خدمات بانکی می­نماید. از مهم ترین وظایف بانک ها تأمین نقدینگی اشخاص حقیقی و حقوقی برای سرمایه گذاری در زمینه های مختلف و خریدهای مصرفی  آنهاست. از طرفی در فرایند آزادسازی بازارهای مالی  و پیوند با بازارهای جهانی، کارایی شرطی لازم است. لذا به همان نسبت که بانک های کارا و سالم می تواند در جهت رشد اقتصادی کمک نمایند، عملکرد نادرست و ناسالم آنها نیز میتواند بحران های اقتصادی ایجاد نماید. اندازه گیری کارایی و بهره وری اساسی ترین گام در جهت ارتقای کارایی و بهره وری است. بدین معنی که دقیقاً مشخص شود چه منابعی و به چه میزان صرف شده و در مقابل آن چه چیز یا چیزهایی بدست آمده است (عباسیان و همکار،1386،153).

 

تا کنون نیز مطالعات داخلی وخارجی زیادی در جهت ارزیابی عملکرد بانک ها انجام پذیرفته است.از این رو در این پژوهش میزان کارایی شعب بانک رفاه استان گیلان با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل پوششی داده ها (DEA) طی دوره زمانی سه سال گذشته 1391-1389 مورد ارزیابی قرار گرفته و بانک هایی که با ترکیب نهاده های معین به میزان بهتری از ستانده ها دست یافته اند بانک های کارا و ناکارا مشخص گردیده اند و منشا ناکارایی آنها نیز مشخص گردیده است.

 

 

 

1-2- بیان مساله

 

در عصر ارتباطات نیر جوامعی موفق تر خواهند بود كه این عنصر اساسی قرن حاضر را شناخته و در آن به كمال برسد، ارتباطات نقش اساسی در زمینه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد و به دلیل اهمیت نقش راهبردی آن در اكثر كشورها، دولتها به توسعه نهادهای اجرایی آن می پردازند كه یكی از مهمترین آنها بانک است.  با گذشت زمان و دگرگونی و تنوع نیازهای جوامع بشری این نهاد نیز خود را با نیازهای جدید هماهنگ كرده و سیستم های جدید راه اندازی نموده است كه یكی از مهمترین آنها بانك می باشد، بانك با ارائه خدماتی نظیر ارسال وجه نقد به هر نقطه از كشور ، ارسال و وصول چك، پرداخت تسهیلات، پرداخت حقوق، بیمه همگانی، كارتهای اعتباری و… می پردازد.(حسینی و همکاران، 1388)؛ لذا با توجه به اهمیت این موضوع، در این پژوهش میزان كارایی این نهاد مالی مورد بررسی قرار خواهد گرفت .

 

 

به بیان فارل، كارایی یک بنگاه شامل كارایی فن ، كارایی تخصیصی  و كارایی اقتصادی (هزینه‎ای) است. كارایی فنی، توانایی یک بنگاه در بدست آوردن حداكثر محصول با بهره گرفتن از مقدار معینی نهاده و سطح مشخصی از فناوری را نشان میدهد. كارایی تخصیصی، توانایی یک بنگاه در استفاده از نسبتهای بهینه نهاده ها با توجه به قیمتهای آنها را معین می سازد و كارایی اقتصادی (هزینه ای) نیز از حاصل مشترك كارایی فنی وكارایی تخصیصی است(حسینی و همکاران، 1388).

 

اندازه گیری کارایی دارای سابقه تاریخی در تحلیلهای اقتصادی می باشد ، بخصوص در دنیای رقابت آمیز امروز ، به عنوان یک فلسفه و یک دیدگاه مبتنی بر استراتژی بهبود ، نه تنها حرف اول را می زند بلکه همچون زنجیری آحاد جامعه را به هم مرتبط نموده و منافع آنها را به هم گره می زند . همچنین انجام تحلیلهای مقایسه ای در مورد کارایی واحدهای مختلف یکی از مهمترین راه های شناخت نقاط قوت و ضعف واحدهای مورد نظر می باشد که حاصل آن می تواند اتخاذ یک استراتژی مناسب جهت تحولات بنیادی و همه جانبه در ساختار واحد مورد نظر بوده که نهایتا نفع همگان را در بر داشته باشد.( محمودی خوشرو وهمکار،1389).

 

در واقع سنجش کارایی از آنجا ضرورت می یابد که در شرایط کنونی با کمبود منابع و امکانات مواجه هستیم و این منابع را باید به گونه ای تخصیص داد که سازمان یا نهاد مورد نظر بتواند حداکثر تولید کالا یا خدمات را از طریق آنها عرضه نماید.(محمودی خوشرو وهمکار،1389).

 

بدون شک بشر در تمامی دوران حیات خود همواره با محدودبودن عوامل تولید و به تبع آن کالاها و خدمات مواجه بوده و هست. بشر به منظور به دست آوردن شرایط زندگی بهتر چاره ای جز استفاده بهینه از امکانات موجود و دسترسی به تولید بیشتر و با کیفیت بالاتر ندارد. در حال حاضر آنچه که به روشنی پاسخگوی این نیاز می باشد به دست آوردن حداکثر نتیجه از امکانات و عوامل محدود تولید ودر یک کلمه ” کارایی” می باشد.(موحدی و همکار 1389).

 

به طور کلی بحث ارزیابی عملکرد چه در سطح واحد وچه در سطح کارکنان و مدیران و کیفیت خدمات یکی از مباحث عمده در مدیریت می باشد. هر مدیر مسئول سازمانی یا ذی نفع می خواهد که اطلاعاتی در ارتباط با نحوه عملکرد ها وکیفیت سازمان مطبوع خود در مقایسه با سایر واحدهای مشابه وبا سایر رقبا در آن صنعت به دست آورد استفاده از این اطلاعات می تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمان یا واحد کمک نماید.

 

عموما روش های مختلفی جهت سنجش کارایی بانکها مورد استفاده قرار می گیرد. بانك سپرده را با نیروی كار و سرمایه خود تركیب می كند تا بتواند به خلق وام و سرمایه گذاری بپردازد. از این رو متغیرهای مورد استفاده جهت محاسبه کارایی نیز با توجه به مطالعه وب (2003)، دریک (2003) و رجبی (1389) روش واسطه گری مالی خواهد بود. که از طریق تحلیل پوششی داده ها که یکی از شاخصهای ارزیابی کارایی سیستمهاست مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. تکنیک تحلیل پوششی داده ها یکی از رویکردهای علمی است که با بکارگیری مبنای ریاضی قوی به محاسبه کارایی می پردازد (صارمی و شهریاری، 1382).  مزیت عمده این روش در سنجش کارایی آن است که پس از اندازه گیری کارایی نواحی مختلف می تواند مدیران را در تصمیم گیری و برنامه ریزی برای استفاده از منابع به منظور حصول حداکثر خروجی یاری کند (موحدی و همکار 1389). بر اساس تکنیک تحلیل پوششی داده ها ورودی ها (نهاده ها) در این پژوهش شامل تعداد پرسنل، هزینه های اداری، هزینه پرسنل بوده و خرو جی ها (ستاده ها) شامل انواع سپرده  ها،  تسهیلات و مطالبات می باشند.

 

 

متغیرهای ورودی

 

 

متغیرهای خروجی

 

 

ü     تعداد پرسنل     ü     هزینه های اداری   ü     هزینه های پرسنل

 

 

ü     سپرده ها     ü     تسهیلات و مطالبات

 

 

مدل مفهومی پژوهش

 

 

 

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش

 

بانک کشورهای جهان در نظام اقتصادی آنها نقش بسیار پر اهمیتی را ایفا می کنند، بانک­ها علاوه بر واسطه‎گری وجوه در بازار پول، به دلیل عدم توسعه کافی بازار سرمایه، فعالیتهای مؤثری را برای تأمین مالی بنگاه ها و برنامه های توسعه اقتصادی کشور نیز انجام می دهد بنابراین فعالیتها و عملکرد آن هم مانند سایر بانک ها و مؤسسات مالی و پولی کشور نیازمند ارزیابی و پژوهش های اقتصادی می باشد، براین اساس و با توجه به ضرورت بالا بردن استانداردهای مالی و اهمیت واحدهای مستقل استانی در شعب بانک رفاه استان گیلان به کارگیری معیارهای دقیق تر برای ارزیابی این بانک الزامی به نظر می رسد. یکی از این معیارها، «کارایی» می باشد که توانمندی شعب بانک هر شهرستان را در تبدیل عوامل و نهاده های تولید به خدمات بانکی در مقایسه با استانداردهای مشخص تعیین می کند.