وبلاگ

:

یکی از مهمترین چالش های پیش روی مدیران و دست اندركاران تأمین منابع پایدار آب آن هم در شرایط حاد وهیدرولوژیكی نظیر بحران های خشكسالی است كه میتواند كم وكیف شرایط زیستی را تحت تأثیرقراردهد.نارسایی در آبرسانی به محصولات كشاورزی از یكسو وضعف سیستم های آبرسانی در صنایع وشیلات از سوی دیگر به یكی از عوامل چالش برانگیز تبدیل شده است.حفظ وصیانت این منابع حیاتی تجدید شونده وبهره وری بهینه اقتصادی وعادلانه ازآب به عنوان یكی از چالش های بشری بوده وكلید توسعه پایدار تلقی میگردد.بدلیل ثابت بودن عرضه این منابع تجدید پذیرودرمقابل،تقاضای فزاینده آن در جهان طی صد سال اخیربیش از شش برابر شده است ونسبت به افزایش جمعیت سه برابری، اهمیت تنظیم نمودن این معادله را بیش از پیش برجسته می نماید.تداوم این روند چالش زا بالاخص در مقرضی كه حجم عرضه نیز بدلیل ورود بخش عمده ای از آلاینده ها شامل پساب های صنعتی،زه آب های كشاورزی ، فاضلاب های شهری و روستایی ،منابع محدود آب را از حیض انتفاع خارج ساخته است[1].
مطالعه پهنه جغرافیایی و اکولوژیکی برخی ازمناطق كشورنشانگر وجود استعداد ذاتی برای تحقق اهداف توسعه در بخش تولیدات كشاورزی ودامپروری می باشد یكی از راهبردهای عملی درهمین زمینه توسعه این مناطق از طریق بكارگیری شیوه انتقال آب از سرشاخه های رودخانه سیمره به سد سیمره در شهرستان دره شهر می باشد كه پایش وارزیابی اولیه این طرح میتواند به ارتقاء جایگاه اقتصادی این طرح بسیارارزشمند منجر گردد.
دراین پژوهش محقق قصد داشته به بررسی و زمینه یابی مطالعات اولیه آن اقدام نموده و با در نظر گرفتن مسیر انتقال آب از یکی از سرچشمه ها، با بازدهی و دبی آب بسیار بالا در منطقه ای در شهرستان کوهدشت در استان لرستان، به ارزیابی شیوه ها و مسیر بهینه انتقال آب پرداخته است.مسیر معمول حرکت جریان آب در طول رودخانه از منبع تا حوزه آبریز سد سیمره به طول 650 کیلومتر بوده که با گذر از مناطق مختلف، میزان پرت آب ویا هدر رفت آب بسیار زیاد می باشد. در مسیر معرفی شده، طول جریان حرکت آب به 220 کیلومتر کاهش یافته و میزان پرت آب با توجه به حرکت آب در لوله های بتنی و فولادی در نظر گرفته شده بسیار ناچیز است. بنآبر این بازدهی مصرف آب بالا رفته و از سویی با توجه به بالا بودن دبی محل آبگیری، میزان کاهش جریان عبوری آب تا حدودی کم خواهد بود.
این شیوه انتقال بخصوص در سالهای خشکسالی و یا کاهش جریان آب در مسیر رودخانه میتواند بسیار سودمند و مقرون به صرفه باشد.

 حوزه آبخور زمین های کشاورزی در منطقه دره شهر از جمله مستعد ترین زمین های کشاورزی بوده که با طرح انتقال آب، میزان بازدهی آنها بسیار بالا خواهد رفت. به هر روی، بنا بر اهمیت موضوع انتقال آب در محدوده مورد مطالعه، هدف از

این پژوهش به دنبال مطالعه چگونگی انتقال آب به روش پمپاژ از سرشاخه های رودخانه با بهره گرفتن از نرم افزار متلب می باشد.
1-2- بیان مسأله اساسی تحقیق :
منابع آب تجدید شونده یکی از مؤلفه های مهم در توسعه پایدار کشاورزی وصنعتی در مناطق خشك ونیمه خشك می باشد.روند فزاینده جمعیت ورشد اقتصادی بخش عمده ای از اقشار کشورهای در حال توسعه مانند چین وهند که لكوموتیو حركت مصرف گرایی در دهه های اخیر را تشكیل داده اند باعث اعمال فشار روی عرضه وتقاضای منابع آب تجدید شونده  شده اند.رقابت پذیری در بخش های مهم مصرف مانند کشاورزی با مصرف بیش از 90درصد از آب تجدید شونده در کنار مصارف شرب شهری،صنعتی،شیلات ونیازهای زیست محیطی بهمراه نیازهای بخش تفرجی، مدیریت وبهره برداری بهینه از این امکانات محدود وحیاتی را بیش از پیش در اولویت برنامه ریزی کلان کشورهای در حال توسعه و پیشرفته قرار داده است.درصورتی که تدابیر مدیریتی منظمی همسو با روندروبه رشد مصرف آب اندیشیده نگردد، شرایط را برای بروز بحرانهای حادتر فراهم خواهد نمود.به لحاظ اهمیت این منابع طبیعی تجدید شونده، مطالعات نظام مند در جهت رسیدن به یک مدل كارآمد مدیریتی اجتناب ناپذیر شده است.یکی از ابزارهای کارآمد برای تأمین نیازآب بخش های شرب ،کشاورزی و صنعتی  استحصال آب از سرچشمه ها و انتقال آن به بخش های متقاضی است.بنابر این ایجاد سازوکار های مؤثر برای  مدیریت عرضه وتقاضامیتواند دراین راستا مشكل گشا باشد.[2]
سیستم های انتقال آب معمولاً یابه روش ثقلی ویا پمپاژ بوده که می تواند در کانال های انتقال  وتوزیع از طریق سامانه های لوله کشی به مصارف متفاوت برسد.  عوامل متعددی برمیزان کارایی این سیستم ها ازجمله، شرایط توپوگرافی مسیر انتقال از مبداء تا مکان مصرف، شیب اراضی، كیفیت خاک و موارد دیگر دخالت دارد.
احداث سد سیمره در منطقه دره شهر و وجود استعداد های بالقوه اراضی آبخور آن وانتقال بخشی ازآب این رودخانه به حوزه بالادستی سد سیمره از جمله راهبردهایی است كه در ایجاد توسعه پایدار منطقه می تواند تأثیر گذار باشد. به این منظوربررسی روش های ارتقاء راندمان انتقال یكی از مهمترین مواردی است كه به توسعه پایدار كمك شایانی میتواند داشته باشد.
لازمه انتقال آب در یک محدوده  وسیع(فاصله 220 کیلومتر از انتهای مسیر رودخانه سیمره در شهرستان كوهدشت-عباس خان و ابتدای آبگیری سد سیمره ) و با ترازهایی متفاوت ازسطح دریا( سرچشمه رودخانه سیمره با 1030 متر و دره شهر با2247 متری از سطح دریا) نیازمند بهره گیری از کانال های انتقال آب توسط سامانه تحت فشار برای پمپاژ آب می باشد.این سامانه شرایط را برای آبگیری توسط سیستم های مكش میسر می كند .با توجه به  لزوم افزایش سطح آب سد سیمره  برای تأمین  نیازمصرف كنندگان، چگونگی انتقال آب  به روش پمپاژاز سرشاخه های رودخانه سیمره با بهره گرفتن از نرم افزار بررسی میگردد. در این راستا سوالی که میتواند مطرح باشد این است که ادوات و سیستم های مورد نیاز برای انتقال این حجم از آب شامل چه مواردی بوده و درصد کارایی و راندمان این طرح به چه میزان است.
[1] Hedayat ,2005
[2] Hedayat, 2005