الف- بیان وتعریف مسأله
در دنیای امروز و در بستر جهانی شدن اقتصاد، كه تقسیم كار و تخصصی شدن تولید كالاها در مناطق مختلف جهان از نتایج آن است،تجارت بین الملل به یكی از راهكارهای اساسی دولت ها برای برآورده ساختن نیازهای كشورشان تبدیل شده است.
برای نیل به این مهم، در سال های واپسین هزاره دوم، در امتداد مذاكرات ادواری گات، سازمانی تشكیل شد،تحت عنوان سازمان جهانی تجارت، كه هدف آن :آزاد سازی تجارت در روابط كشورهای مختلف بود.
در راستای برآورده ساختن این هدف، سازوكارهای مختلفی به كار گرفته شده واصولی بر این سازمان حاكم گردیده است. اصول حاكم بر این سازمان یعنی : اصل عدم تبعیض ، اصل آزاد سازی تجاری، اصل شفافیت، اصل تجارت عادلانه یا منصفانه واصل حفظ رفتار متفاوت و ویژه با كشورهای در حال توسعه، از اصول پایه ای این سازمان می باشند.
كشورهای عضو این سازمان ، باید از تعرفه های گمركی به عنوان تنها عامل كنترل تجارت خارجی استفاده كنند. از این رو، موانع غیر تعرفه ای غیرضروری به صورت گام به گام حذف می شوند و موانع ضروری ،حتی الامكان به تعرفه تبدیل می گردند. در ادامه نیز تعرفه ها كاهش یافته و در نهایت تثبیت می گردند، با این هدف كه دولت ها نتوانند با اقتضاء شرایط، آن ها را افزایش دهند. این امر منجر به اجرای تمامی اصول پیشگفت و نیل به اهداف سازمان می گردد.
گمرك به عنوان یكی از كهن ترین سازمان ها و نهادهای اجتماعی، از ابتدای شكل گیری گات و در طول تمامی مذاكرات ادواری آن نقش كلیدی به عهده داشته است. این نقش كلیدی، ماحصل تغییر نگرش به نقش در آمد زدایی گمرك برای دولتهاست. تعرفه ها، در حقیقت ابزاری با مأخذ حكومتی، دردست دولتها هستند،كه سازمان جهانی تجارت برای اولین بار،از آن ها به عنوان ابزاری تسهیل كننده در تجارت بین الملل استفاده نمود.
با بررسی اصول، اهداف و كاركردهای سازمان جهانی تجارت، می توان این سازمان را به عنوان اصلی ترین اداره كننده تجارت بین الملل در سطح جهان برشمرد. این كاركرد، در حقیقت محصول اراده جمعی ای است،كه خالق این سازمان و اعطا كننده قدرت به آن بوده اند. ابعاد قدرت اعطایی توسط این اراده جمعی تا حدی وسیعی است، كه امروزه می توان عضویت در این سازمان را، به معیاری جهت بررسی میزان توسعه یافتگی اقتصادی و تجاری كشورها،تعبیر نمود.
نظام گمركی در مسیر تجارت جهانی می تواند نقش دو گانه ای داشته باشد، این نظام از یک طرف با اعمال محدودیت های متعدد، با تصور
در امد زدایی و حمایت از تولیدات داخلی، می تواند محدود كننده تجارت جهانی باشد و از طرف دیگر، با پیاده كردن نظام تعرفه ای قاعده مند به جای محدودیت های مقداری، محدودیت های سرزمینی ،نظام متزلزل و دلبخواهانه تعرفه ای نقش گسترش دهنده و تسریع كننده در تجارت جهانی داشته باشد.
درعرصه بین المللی و در شرایطی كه پیشرفت های بدون وقفه در زمینه های مختلف علمی و صنعتی دائماً در ایجاد تغییر در روابط اقتصادی، سیاسی، علمی و……… است، گمرك به عنوان یک سازمان دو بعدی از یک سو مسئول اجرای قوانین و مقررات پیچیده حاكم بر تجارت خارجی است و از سوی دیگر با توجه به الزامات موجود در تجارت بین الملل و استانداردهای جهانی در رابطه با ساده سازی رویه ها و تشریفات گمركی باید تلاش خود را در جهت ایجاد تسهیلات تجاری به منظور افزایش كارایی نظام گمركی، حفاظت از بهداشت و سلامت جامعه،رعایت حقوق مالكیت فكری، مبارزه موثر با قاچاق مواد مخدر، كالا وتخلفات گمركی و توسعه همكاری در سطح بین المللی با سازمان هایی مانند تجارت جهانی بنماید.
ایفای نقش گمرك در حمایت از صنایع داخلی (اعم از كشاورزی و تولید ماشین آلات صنعتی و قطعات و لوازم یدكی و مواد اولیه و صنایع پتروشیمی) با برنامه‌ریزیهائی كه دولت در این زمینه به كمك آمار و اطلاعات دقیق و هماهنگ شده از كلیه امكانات می کند، با وضع مقررات و ضوابط ناظر بر واردات و صادرات كشور، اعمال می‌گردد. حقوق گمركی، از طریق مجلس و یا رأساً به عنوان سود بازرگانی توسط دولت، تجدید واردات بعضی كالاها و همچنین ممنوعیت صدور بعضی از انواع مواد اولیه یا محصولات كشاورزی و یا صنعتی، از جمله ابزار مناسب ساخت و پرداخت بنیه اقتصاد كشور بشمار می‌رود، كه در همه این احوال به عنوان «مقررات عمومی صادرات و واردات» جهت اجرا و اقدام در اختیار سازمان گمرك گذاشته می‌شود.
تشویق صادرات و تولید جهت اشتغال در داخل كشور و تحصیل ارز ، از جمله جهات دیگر، در معرض نقش اقتصادی گمرك است كه ممكن است مستقیم و یا غیرمستقیم با اعطاء امتیازات ویژه و كمكهای مادی دولت به صادركنندگان و یا اعمال سیاستهای گمركی به صورت حمایت از صنایع تولیدات داخلی در خصوص آنان و به منظور نیل به هدف اقتصادی آن از طریق گمرك اعمال و اجرا شود.
افزایش حجم تجارت جهانی در طول چند دهه گذشته تأثیر به سزایی بر حجم عملیات گمرک در زمینه ترخیص کالا داشته است.باید در نظر داشت افزایش حجم کالاها سبب شده که محدوده کالاهایی که گمرکات به کنترل آن ها عادت کرده بودند نیز به شدت تغییر کند به‌طوری که ساخت یک کالا با توجه به ترکیب آن و نیز تعیین تعرفه آن، کارشناسان را با مشکلات و مسائل عدیده‌ای مواجه می‌سازد.در این ارتباط تأثیر در ترخیص کالاها،بنادر،فرودگاه‌ها و انبارها را با حجم انبوهی از کالاهای ترخیص نشده، متروکه یا رسوبی مواجه خواهد ساخت که باعث افزایش زیان خواب سرمایه می‌شود. به‌علاوه حجم جابجایی کالاها به‌وسیله هواپیما هم اثرات خاص خود را بر گمرکات داشته است.بازرگانان می‌توانند کالاهایشان را از دورترین نقاط در مدت کوتاهی به نقطه دیگر منتقل کند.
تحقیق حاضر پیرامون بررسی تعامل سازمان گمرك جهانی و سازمان تجارت جهانی است. در این رابطه عوامل مرتبط با تسهیل تجارت از طریق گمرك را بررسی خواهیم كرد. همچنین تأثیراتی كه سازمان گمرك جهانی بر تجارت خواهد گذاشت .
فرم در حال بارگذاری ...