وبلاگ

یكی از ابزار نیرومند برای دفاع از آموزه‌های اسلامی و اثبات حقانیت آنها، مناظره است. از آنجایی كه مهمترین اعجاز پیامبر اكرم6 یعنی قرآن كریم از سنخ كلام است، اهمیت گفت­وگو از نظر اسلام مشخص می‌شود. خدای متعال امر دعوت را بر حكمت، وعظ نیكو، و جدال احسن استوار ساخته است و می‌فرماید: «ادْعُ إِلَىٰ سَبِیلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ…»[1] سنت و سیره عملی پیامبر اسلام 6 و پیشوایان دینی هم بر این منوال بوده است. پیامبر اكرم 6 سالها تبلیغ آیین تازه را بر پایه اخلاق نیكو، وعظ حسن و مجادله احسن پیش برد.

 

قرآن كریم به برخی مناظره‌ها یا گفت وگوی پیامبران با مشركان و یا سران ادیان اشاره كرده است و بسیاری از انسانهایی كه به دین الهی گرویده‌اند، تسلیم گفت وگو و منطق صحیح انبیاء الهی بوده‌اند.

 

امامان نیز به تأسی به سیره پیامبر اكرم 6 بدین روش عمل می‌كردند. احتجاجات امیرالمؤمنین علی 7 در شرایط مختلف، امام صادق 7 و شاگردان وی، امام رضا 7، و سایر ائمه كه در كتب دینی ثبت شده است،[2] نشان می‌دهد كه مناظره به عنوان یک سنت و فرهنگ، از جایگاه ممتازی در شیوه دعوت به اسلام برخوردار است.

 

علماء اسلام نیز در طول تاریخ از این روش دعوت، بسیار بهره برده‌اند. افرادی مانند شیخ صدوق، شیخ مفید، علامه حلی مناظرهای متعددی با دیگراندیشان داشته‌اند.[3]

 

به این ترتیب مناظره به یک سنت تبدیل شد، و در فرهنگ مسلمانان از جایگاه ممتازی برخوردار گردید. در نتیجه دانش و فن مناظره و جدل به دست عالمان مسلمان گسترش یافت، و رفته رفته به كمال رسید.

 

این تحقیق كه با موضوع بررسی تحلیلی مناظره‌های پیامبر اكرم 6 نگارش خواهد یافت به بررسی مبانی، اصول، شیوه‌ها و ابعاد گفت‌وگوها و مناظره‌های حضرت در 5 فصل به قرار ذیل خواهد پرداخت.

 

فصل اول، كلیات: دراین فصل چگونگی و نحوه انتخاب موضوع، بیان مسئله، سؤالات اصلی و فرعی، فرضیه تحقیق، مفاهیم تحقیق، پیشینه موضوع تحقیق و بیان نوع و روش تحقیق بیان خواهد شد.

 

فصل دوم: در این فصل تحت نام سیمای مناظره به مفهوم‌شناسی مناظره، مجادله و محاجّه و منازعه، پیشینه، جایگاه و اهمیت مناظره مبانی

 مناظره از دیدگاه منطق، شرایط و لوازم مناظره از دیدگاه قرآن كریم، آداب و اخلاق مناظره از منظر قرآن كریم، پرداخته خواهد شد.

 

فصل سوم: در این فصل اصول مناظره از دیدگاه منطق، اصول مناظره از دیدگاه قرآن كریم و اصول مناظره‌های رسول اكرم 6 بررسی می گردد.

 

فصل چهارم: در این فصل روش‌ها و شیوه‌های مناظره‌های رسول اكرم6 ، ابعاد و موضوع‌های مناظره‌های رسول اكرم6 مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.

 

فصل پنجم: در این فصل به نتیجه‌گیری فصول و نتیجه‌گیری نهایی و ارائه راهكارها و پیشنهادهای علمی و كاربردی پرداخته خواهد شد.

 

لازم به ذكر است ترجمه آیات قرآن در این تحقیق برگرفته از قرآن چاپ انتشارات اسوه به طراحی شورای تحقیق مركز طبع و نشر قرآن و با تحقیق محمد فقیهی رضایی و جمعی از محققان و كارشناسان علوم قرآنی كه برگرفته از تفاسیر المیزان، اطیب‌البیان، نمونه و برخی از تفاسیر موضوعی قرآن كریم است و در سال 1385 انتشار یافته، استفاده گردیده است.

 

 

 

  

 

فصل اول

 

 

 

كلیات

 

  

 

 

 

در این فصل كلیاتی در مورد این تحقیق، چگونگی و نحوه انتخاب موضوع آن، بیان مسئله، سؤالات و فرضیه‌هایی كه در ارتباط با موضوع آن مطرح است ارائه می‌گردد، سپس به بیان اصطلاحات مهم و كاربردی در تحقیق پرداخته شده و در آخر پیشینه و روش تحقیق، بیان خواهد شد.

 

[1]- سوره نحل، آیه 125. به این آیه در فصل سوم به صورت مبسوط خواهیم پرداخت.

 

[2]- شیخ طبرسی، ابومنصور احمد بن علی، احتجاج علی اهل اللجاج،قم، ناشر نوید ظهور، 1392ش.

 

[3]- برای نمونه: ر.ك: الخاجویی، اسماعیل، وجه تسمیه المفید بالمفید فیما مناظرات کلامیه و ابحاث،تهران،انتشارات مکتب القرآن،1371ش.