6

 

فصل اول : کلیات 1

 

1-1 بیان مسئله 2

 

1-2 اهمیت و ضرورت 2

 

1-3 پیشینه تحقیق 3

 

1-4 سوالات تحقیق 5

 

1-5 فرضیه تحقیق 6

 

1-6 روش‌های تحقیق 6

 

1-7 مفهوم شناسی 6

 

1-7-1 مبانی 6

 

1-7-2 اصول 7

 

1-7-3 آموزش 8

 

1-7-4 معارف اسلامی 8

 

فصل دوم: مبانی آموزش معارف اسلامی در قرآن و روایات 9

 

2-1 شناخت حقیقت و فطرت انسان 10

 

2-2 کمال نهایی انسان 23

 

2-3 آزادی و اختیار انسان 32

 

2-4 توانایی انسان در ساختن خود و جامعه 43

 

فصل سوم: اصول آموزش معارف اسلامی‌در قرآن و روایات 53

 

1-3 اصول مربوط به آموزش گیرنده 54

 

1-1-3 اصل کرامت 54

 

2-1-3 اصل کوشش (فعالیت) 61

 

3-1-3 اصل تسهیل و تیسیر 64

 

2-3 اصول مربوط به آموزش دهنده 70

 

1-2-3 اصل تفکر 70

 

2-2-3 اصل تدرج و تمکن 74

 

3-2-3 اصل اعتدال 79

 

3-3 اصول مربوط به روشها و ابزار آموزش 84

 

 

1-3-3 روش تشویق 84

 

2-3-3 روش الگویی 88

 

3-3-3 روش تمثیل و تشبیه 91

 

4-3- اصول مربوط به محتوای آموزشی 94

 

1-4-3 اعتقادات 96

 

2-4-3 احکام 99

 

3-4-3 اخلاقیات 101

 

نتیجه گیری: 103

 

پیشنهادات 107

 

منابع: 108

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول : کلیات

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1 بیان مسئله

 

آموزش درست معارف و احکام، به عنوان برنامه فراگیر و نقشه راه سیر به سوی کمال و سعادت انسانی- که اساسی ترین هدف خداوند در فرستادن پیامبران تلقی می‌شود- از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

می‌توان گفت هدف اصلی و نهایی در نظام آموزشی اسلامی، فراهم نمودن هر چه بیشتر زمینه تکامل و تعالی انسان‌ها می‌باشد. به همین هدف در آموزش معارف و مسائل دینی نیز به طور دقیق تر و پررنگ تر وجود دارد. همان طور که در هر نظام آموزشی، نیاز است برای رسیدن به اهداف آن نظام یک سری اصول و مبانی دقیق و معتبر رعایت شود، به همان صورت نظام آموزشی معارف اسلامی‌نیز برای رسیدن به اهداف عالی و نهایی خود نیاز به یکسری مبانی و اصول دارد؛ که لازم است از منابع معتبر همچون قرآن و روایات معصومین (7) دریافت شود.

 

این تحقیق بر آن است که مبانی و اصول آموزش و معارف اسلامی‌را از منظر قرآن و روایات بررسی کند و به پاسخ این سوال بپردازد که مبانی و اصول آموزش معارف اسلامی‌از منظر قرآن و روایات چگونه است؟

 

1-2 اهمیت و ضرورت

 

کتاب و سنت مهمترین منابع دین اسلام هستند و توجه به مضامین آن‌ ها و امر آموزش در مقاطع و مراحل گوناگون آموزشی از ضروریات سیاست‌های کلان آموزشی است و اینکه چگونه می‌توان از کتاب و سنت در امر آموزش استفاده کرد مسئله بسیار مهمی‌است. روح و حقیقت دین، ایمان و محبت به خداست و انسان زمانی به سعادت واقعی دست می‌یابد که ایمان و محبت، سراسر وجودش را فرا گیرد و در مسیر صحیح زندگی قرار دهد.

 

این مهم، با شناخت حقایق کتاب و سنت و پیروی از دستورهای الاهی میسراست. و سرپیچی و تخلف از دستورالاهی نشانه عدم محبت و ایمان به اوست.

 

برای تحقق این هدف اساسی دین، در جامعه باید به آموزش کتاب و سنت در مقاطع گوناگون توجه ویژه ای مبذول گردد. خداوند جزئیات برنامه سعادت بشر را توسط پیامبر(6) به بشر، ارزانی داشته و سنت آن حضرت و ائمه معصوم (7)، تشریح جزئیات کتاب آسمانی یعنی قرآن است.

 

به طور کلی، آموزش، مساله مهمی‌است که از آغاز پیدایش انسان به عنوان یک امر ضروری به آن پرداخته شده است و آموزش از اهداف مهم پیامبران از آدم تا خاتم بوده است. با توجه به این موضوع، شناسایی مبانی و اصول آموزش معارف هم به عنوان یک امر ضروری است که باید به آن پرداخته شود تا هم مربی و هم متربی از آن بهره مند شود و نباید این نکته را هم نادیده گرفت که آموزش نادرست و به کار نگرفتن روش‌های صحیح در آموزش مضامین کتاب و سنت هم می‌تواند گمراه کننده باشد و یا تأثیر مناسبی نداشته باشد، لذا بررسی هر چه بیشتر و اساسی تر این موضوع، ضرورت پیدا می‌کند.