وبلاگ

تعریف گوگرد

گوگرد یکی از عناصر جدول تناوبی بوده ٬جزءنافلزات است٬درردیف سوم وگروه ششم قراردارد ودارای عدداتمی۱۶ وعددجرمی۳۲است. گوگردیکی ازمشتقات غیرهیدروکربنی نفت خام میباشد. مشتقات غیرهیدروکربنی نفت خام معمولا شامل ترکیبات گوگرددار ٬اکسیژن داروازت دارمیباشد. درصداین ترکیبات درنفت زیاد نیست. ترکیبات اکسیژن داروگوگرددارتقریبا % ۲نفت خام راشامل می شوندکه البته این درصدقابل تغییراست. این ترکیبات بیشتردربرشهای سنگین یافت می شوند. میزان گوگرد در گاز منازل (ppm6-4) و در[1]LPGحدود (ppm30)است.
کلیه ی نفت های شناخته شده عملا دارای گوگرد هستند. نفت های به دست آمده از آمریکای جنوبی و خاورمیانه و خاور نزدیک به طور متوسط دارای گوگرد بیشتری هستند. میزان گوگرد در ایران حدودأ % 22/1 گوگرد در نفت خام هفت گل و % 46/2در نفت خام خارک است. نفت های اروپای شرقی خاوردور٬هندوپاکستان وبرمه به طورمتوسط دارای گوگردکمتری هستند.]1[

دو خاصیتی هستند که بیشترین اثر را در ارزش گذاری بر روی نفت [2]API مقدار گوگرد و خام دارند. مقدار گوگرد بر حسب درصد وزنی گوگرد بیان می شود و بین 1/0تا ۵ درصد تغییرمی کند( در نفت خام). نفت هایی که بیش از % 5/0 گوگرد دارند معمولا نیازمند فرآورش گسترده و گوگردزدایی هستند. ترکیبات گوگردی موجود در نفت خام عبارتند از: مرکاپتان ها ٬انواع سولفیدها٬پلی سولفیدها ٬تیوفنهاوترکیبات تیوفنی که درقسمتهای سنگین نفت خام متمرکزهستند. در قسمتهای سبک نفت خام هیدروژن سولفید نیز یافت میشود. در بعضی از نفت ها ٬گوگردبه صورت عنصری نیز وجوددارد. مصارف گوگرد
گوگرد به طور کلی یک ماده ی مضر است که سعی بر حذف آن داریم ولی در بعضی مواقع از آن به عنوان یک ماده ی
مفید استفاده می شود. یکی از مصارف گوگرد در تولید کود می باشد. کود اوره با پوشش گوگردی یک نوع کود آهسته رهش است ( منظور از آهسته رهش بودن این است که این کود در خاک دیر تجزیه می شود) که دارای راندمان بالا و مزایای بسیار زیادی برای خاک و گیاهان است. این کود در صنایع کشاورزی کاربرد زیادی دارد. اخیرأ در کشور ما نیز با توجه به راندمان پایین کودهای شیمیایی اوره ٬اتلاف آن٬آلودگی شدیدخاکهاومنابع زیرزمینی آب به نیترات ونیترید٬کاهش جذب عناصربه خاکها و … استفاده ازاین نوع کود برای تمامی اراضی کشاورزی کهPH دلیل بالا بودن به طور کامل در آب غوطه ور هستند ٬توصیه شده است. زیراصرفنظرازمزایای فوق٬خاکهاPH گوگرد به عنوان یک ماده ی حیاتی در ساختمان پروتئین ها به عنوان کاهنده ی و در نتیجه ایجاد شرایط جذب عنصر ریز مغذی خصوصأ آهن روی به کار می رود. لازم به ذکر است که مردم کشور ما در کمبود آهن و روی در کل جهان رکورددار هستند.]1[

:

یکی از بخشهایی که درصنعت توریسم مورد توجه گردشگران و جهانگردان قرار گرفته است، صنعت اکوتوریسم است. توسعه اکوتوریسم می تواند با ایجاد فرصت های شغلی، منافع اقتصادی بی شماری را به طور مستقیم متوجه مردم بومی کشورها کند .همچنین اکوتوریسم، از بنیان های توسعه پایدار جوامع وراهی برای حفظ چشم اندازها و ذخایر طبیعی است .رشد صنعت گردشگری در جهان سالانه حدود 4 درصد برآورد می شود. دراین میان سفرهای اکوتوریستی دارای رشد 30 درصدی هستند و این نشانه توجه روز افزون به اکوتوریسم است(تقوایی وهمکاران ،1391: 151).رویكرد به اكوتوریسم به عنوان الگوی فضایی گردشگری در طبیعت، امروزه مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. اكوتوریسم می رود تا در قرن بیست و یكم بسیاری از فضاهای جغرافیایی را تحت تاثیر قرار داده و الگوی فضایی جدیدی را در نواحی مختلف ایجاد نماید(جلال پور ،1391: 4). از دهه ی 1930مکتب امکان گرایی یا اختیار ،با تاکید برآنکه انسان به عنوان یک عامل فعال و مختار می تواند محیط را از طریق برقراری سازگاری های خود باآن مورد بهره برداری قرار دهد ،ارائه شد .جغرافیای رفتاری، محصول ورود اندیشه های روانشناسی به حیطه ی مباحث جغرافیایی است . ارتباط این علم را با جغرافیای انسانی از آنجا می توان ملاحظه کرد که جغرافیای انسانی در مورد اهمیت ادراک ،خلاقیت،تفکر و عقاید مردم که در فرموله کردن دیدگاه های آنها نسبت به محیط ودر نتیجه روابط انسان با محیط تاثیر می گذارد (پور احمد ، 1389: 162). در جغرافیای رفتاری کل مکان علاوه بر اینکه صحنه ی عملکرد های اقتصادی، تاریخی، واجتماعی است ،در عین حال فضای روانشناختی است . این فضا هویت ،ساختار و مفهوم خاص خود را دارد که به مقتضیات و خصوصیات فردی (سن ،جنس ،زمان سکونت ،مکان اقامت ،کار .یا پایگاه های اجتماعی و اقتصادی) وبر حسب شرایط زندگی (درک فضا و فرهنگ و میزان آگاهی فرد )تغییرمی کند (پور احمد ،1389: 164).از آنجا که در گردشگری تمرکز بر سفر و جابجایی مردم ،کالا و خدمات در طول زمان و مکان است. عمدتا پدیده­ جغرافیایی محسوب می شود ،وبنابراین دیدگاه جغرافیایی به طرق مختلف می تواند به تبیین گردشگری کمک کند (ویلیامز،1388: 21). براساس تعاریف سازمان جهانی گردشگری وسازمان های مرتبط درارتباط با تعریف مفهوم اکوتوریسم، انگیزه ی اصلی گردشگران مشاهده ی طبیعت و درک اررزش های واقعی آن است ودر آن گردشگر و همچنین جوامع محلی در حفاظت محیط زیست مشارکت می کنند (نیازمند،1388: 23). تاکنون طی چند دهه ی گذشته مطالعات متعددی در زمینه ی سنجش دیدگاه و ادراكات ساكنان نسبت به گردشگری در جامعه ی میزبان انجام شده است (علیقلی زاده ،1386 :34).از آنجا که با تدریس دروس جغرافیا و دروس مرتبط با آن در مدارس شهرستان میاندرود، شناخت نسبی از ویژگی های رفتاری و خصوصیات جوانان به خصوص دانش آموزان کسب کردم .وهمچنین ازطرفی دراین شهرستان، مکانهای طبیعی بالقوه ی گردشگری از قبیل: مناطق ییلاقی وجنگل، مکان های حفاظت شده و ساحل جنگلی و تاحدودی دست نخورده ودنج به نظر می آیدوجود دارد. و همچنین تاکنون تحقیقات کمی از جاذبه های گردشگری این شهرستان، به طور جامع آنهم بارویکرد اکوتوریسمی انجام نشده است. لذابا راهنمایی دکتر بریمانی و دکتر رمضان زاده، در این پژوهش با بهره گرفتن از نظریه جغرافیدانان رفتاری كوشش شده است تاادراك و برداشت های ذهنی جوانان به عنوان جامعه ی میزبان و هم به عنوان گردشگر را از اكوتوریسم ،تحلیل ومشخص كنیم.و از طرفی دیگر قابلیت های بالقوه گردشگری این شهرستان را شناسایی کرده باشیم . این پژوهش در پنج فصل می باشد .

در فصل اول، كلیات بحث در مورد بیان مسئله و سوالات و ضرورت و اهمیت بحث و درادامه فرضیات پژوهش و پیشینه تحقییق ،یعنی مرور تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع وهمچنین مشکلات ومحدودیت های این پژوهش بیان می شود.

در فصل دوم ،ادبیات موضوع ، تعاریف گردشگری و اکوتوریسم از نظر جامع بین المللی و صاحب نطران رشته های گردشگری و اکوتوریسم  ارائه شده است .در ادامه به مبانی نظری پژوهش پرداخته ودر نهایت با بهره گرفتن از چارچوب نظری و تجربی پژوهش، مدل مفهومی این پژوهش ارئه شده است .

درفصل سوم مباحث روش شناسی  این پژوهش،  تکنیک و ابزار های پژوهش ارائه شده است ودر ادامه ویژگی های جغرافیایی و جاذبه های گردشگری و طبیعت گردی  مورد مطالعه (شهرستان میاندورود) ارائه شده است .

درفصل چهارم با بهره گرفتن از آماره های توصیفی و آماره های استنباطی و همچنین آزمون های آماری
یافته های پژوهش  بوسیله ی جداول ونمودار هاارائه شده است .

در فصل پنجم با بهره گرفتن از آزمون های آماری استنباطی در جهت رد یا تایید فرضیه های پژوهش اقدام شده و در ادامه، بحث ونتیجه

 گیری و در پایان پیشنهادات این پژوهش ارائه شده است .

بی شک این پژوهش دارای کاستی های زیادی می باشد. امید است، پژوهشگران و دانشجویان دیگر این مباحث را تکمیل ویا از زوایای دیگر این موضوع و موضوعات مرتبط با آن را بررسی و کنکاش کنند .

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- بیان مسأله

اكوتوریسم گرایشی نوین در صنعت گردشگری است. مناظر زیبای طبیعت از كانون های جذب توریست این نوع از گردشگری می باشند . لذا اهمیت دادن به نقش آن در حفاظت از محیط زیست به منظور توسعه پایدار امری ضروری است. اكوتوریست ها كه با انگیزه های خاص خود به نواحی طبیعی و بكر كره زمین مسافرت می كنند، تجارب سودمندی به دست می آورند. آنان با كسب معرفت درباره ابعاد فرهنگی،زیست محیطی طبیعت هر منطقه و كشوری، به حافظان و دوستداران طبیعت می پیوندند.(سازمان میراث فرهنگی وگردشگری،1385: 1 ). جامعه بین المللی اکوتوریسم (2006) بر این واقعیت است که پیاده سازی اکوتوریسم  سبب ارتباط بین حفاظت محیط، مشارکت جوامع بومی و کسانی که درگردشگری مسئول، فعالیت دارند می شود و شش اصل را در پی دارد: 1) به حداقل رساندن اثرات2)ساخت های زیست محیطی و آگاهی و احترام فرهنگی3)ارائه ی تجارب مثبت برای بازدید کننده و میزبان4)ارائه منافع مالی مستقیم برای حفاظت از محیط زیست5)ارائه مزایای مالی و توانمند سازی  برای مردم محلی6)حساسیت به مسائل سیاسی کشور میزبان(ریوراوهمكار ،2010 :86).با افزایش اگاهی مردم از فواید و اثرات مثبت تجربه ی مستقیم طبیعت ،اهمیت اکوتوریسم بیشتر می شود .اکوتوریسم به تنوع زیستی ،ارزش اقتصادی می دهد (زاهدی ،1390 :91 ). اکوتوریسم با دوروش مستقیم یعنی حفظ و حراست از منابع طبیعی و غیر مستقیم یعنی ایجاد درآمد برای جوامع محلی درا مر حفاظت و بقای گونه ها وزیستگاه های مهم طبیعی گام بر می دارد .اکوتوریسم با بهره گرفتن از ابزار آموزشی و تبلیغاتی، می تواند منابع طبیعی حفظ شده رابه عنوان یک منبع درآمد زا جهت ساكنان محلی معرفی كند ،در نتیجه افرادمحلی به مناطق موروثی حیات وحش و محیط زیست به عنوان منبع درآمد،با دیده ی احترام نگریسته و از این مناطق بیشتر حفاظت می نمایند(فنل،1388 : 63). یكی از اصول مهم اکوتوریسم از نظر وایت ارتقای درك ارزش زیست محیطی دست اندر كاران و جامعه میزبان و اكوتوریستها  است(زاهدی ،1390: 124).رمز موفقیت اکوتوریسم  ایجاد مشارکت و همکاری تنگاتنگ است تا بتواند به اهداف ممتد حفظ و نگهداری و توسعه معقولانه دست یابد. مشارکت مورد نیاز اکوتوریسم برای موفقیت با همکاری جوامع محلی ،سرمایه گذاران ،آژانس های دولتی و سازمان های مردم نهاد،آموزش وپرورش ،اکوتوریست ها ایجاد می شود(آلن مور و همکار،1387 :19). توسعه ی گردشگری و اكوتوریسم به صورت چشمگیری به حسن نیت جامعه ی میزبان بستگی دارد و حمایت آن در توسعه وعملكرد موفقیت آمیز گردشگری و اکوتوریسم ،امری ضروری محسوب می شود(.بدری و همكاران ،1391 : 44 ). از دهه 1990 رویكردهای سنتی توسعه گردشگری به چالش كشیده و با تاكید همزمان بر پیامدهای مطلوب و نامطلوب گردشگری ،حركت از گردشگری انبوه به سوی رویكرد توسعه پایدار گردشگری آغازشد (قدمی  و همكار، 1391: 80( .باتوجه به اثرات گردشگری در چند دهه گذشته ،گردشگری توده ای به عنوان عامل تخریب سامانه های زیست محیطی و ساختار های فرهنگی واجتماعی جوامع بومی ،مورد انتقاد قرار گرفته و برای تغییر این وضع ،مفهوم گردشگری بدیل ،مطرح شده است . این اصطلاح انواعی از رویکردهای مربوط به گردشگری را پوشش می دهد که گردشگری در طبیعت و گردشگری زیست محیطی از آن جمله اند . در این دیدگاه اکوتوریسم  در وهله نخست ناظر بر ملاحظات زیست محیطی و مفهوم توسعه پایدار است ودر آن طبیعت گردی در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد (رضوانی ،1389: 21). طی چند دهه ی گذشته مطالعات متعددی در زمینه ی سنجش دیدگاه و ادراكات ساكنان نسبت به گردشگری در جامعه ی میزبان انجام شده است .اثرات گردشگری درك شده ی میزبان، در سه طبقه ی اساسی هزینه و فایده ی اقتصادی ،اجتماعی و محیطی قرار دارد . دراین خصوص ،محققان معتقدند كه میان رونق گردشگری و معیار های عینی و ذهنی اثرات اقتصادی ،اجتماعی و محیطی جامعه ی میزبان رابطه مستقیم وجود دارد (علیقلی زاده و همكار ،1386 : 34). تخمین  زده می شود نیمی از جمیعت فعال در صنعت گردشگری کمتر از 25 سال سن دارند و بر اساس گزارش سازمان جهانی کار 13 تا 19 میلیون نفر از شاغلین در این صنعت کمتر از 18 سال سن دارند ( رنجبران وهمكار،1390 :26). برآورد های سازمان مطالعات گردشگری هم تایید می کند كه علاقمندان به سفر به طبیعت عمدتا جوان و تحصیل كرده اند (میراث فرهنگی وگردشگری،1385 :1 ). این گروه های سنی که یک عامل فعال (کنشگر اجتماعی) نامیده می شود نماینده نسلی است که نظام ارزشهای مخصوص به خودش را دارد(نیک گهر ،1391: 92).جوان با فرهنگ مصرفی در پی كشف حوزه های جدید وپذیرش نشانه های آن برای باز تولید و غنی كردن زندگی خوداست.آنهاجویای تجربه های تازه هستند(كلانتری ،1387 :174). آنان بیشتر فرد گراهستند تا جمعگرا(فیروز جاییان وهمكار ،1391 :198 (.استان مازندران با توجه به موقعیت طبیعی و جغرافیایی در بخش طبیعت گردی جزء استانهای برتر کشور محسوب می گردد.نزدیک به 12 میلیون گردشگر داخلی و بیش از 100هزار توریست خارجی هرساله به منظور گذراندن اوقات فراغت ازاین استان دیدن می کنند (شیدفروهمکار،1383: 1) مناطق واقع درسواحل استان ،ماسه ای است و عمق مناسبی دارد. (رمضانی دارابی ،1382 :48 ).یکی از مناطق پرجاذبه مازندران،که با وجود دریای گهرباران و دامنه های البرز ومناطق ییلاقی و جنگلی تا حدودی بکر و دست نخورده، شهرستان میاندروداست.این مجموعه از ویژگی ها موجب جذب گردشگران زیادی می شود. و هرگونه بی توجهی از سوی گردشگران، بسیاری از این جاذبه ها در معرض تخریب قرار گرفته و پیامدهایی را از جنبه های زیست محیطی،اقتصادی ،فرهنگی –اجتماعی، برمحیط وجامعه محلی می گذارد. به جهت گستردگی (وسعت جمعیت و پدیده های گردشگری) شهرستان  میاندورود برای انجام پژوهش انتخاب شد. . بیشترین گروه های سنی جمعیت منطقه مورد مطالعه (میاندورود) را میانسالان با 25/37درصد وجوانان با 28/20درصد قرار دارند(سالنامه آماری مازندران،1389 :15). بی شک گردشگری به طور عام و اکوتوریسم به طور خاص تا حدود زیادی متاثر از این گروه سنی است  که می توان از آنان به عنوان جامعه میزبان و یا گردشگران آینده یاد کرد. و متولیان صنعت گردشگری نباید از آنان غافل باشند، بدین معنی که از امروز باید نسلی را برای فردا تربیت کرد تا  مسئولانه با طبیعت برخورد کند . این امر مستلزم آشنایی از نوع ادراک آنان از محیط(محیط پدیداری،شخصی وزمینه ساز ) است که زندگی می کنند ویا در آن سفر می کنند. گروه هدف نیز از میان دانش آموزان دوره متوسطه که سهم قابل توجهی از جوانان منطقه را تشکیل می دهند انتخاب شده اند. آشنایی با ادراک محیطی این گروه سنی
می تواند در تعیین راهبرد برای جامعه میزبان، حفاظت از محیط زیست و پدیده های گرشگری مهم باشد.

[1]- The International Ecotourism Society(Ties)

[2] -Manuel Antonio Rivera

[3] -Pamella Wight

[4] -Alen moore

:

با توجه به رشد روز افزون جمعیت و افزایش نیازهای آبی،لزوم اجرای پروژه های کوچک و بزرگ هیدرولوژیکی به منظور ذخیره سازی،انحراف یا انتقال آب و نیز مطالعات آبخیز داری هر چه بیشتر مطرح می شود و اجرای چنین طرح هایی نیاز به مطالعات دقیق و تجزیه و تحلیل داده های هواشناسی دارد.

بارش ناگهانی یا آب ناشی از ذوب برف مقدار زیادی آب در اختیار بشر قرار می دهد،چنانچه پیش از طراحی هر گونه سازه ای از قبیل کانال های آبیاری و زهکشی مسیرهای دفع و جمع آوری فاضلاب شهری سدها،پل هاو…پیش بینی بارش های ناگهانی و یا آب ناشی از ذوب برف که حجم زیادی از آب را فراهم می کنند و زیان های غیر قابل جبران جانی و خسارات مالی بسیاری را در بر خواهد داشت،اهمیت به سزایی دارد.

علاوه بر این کشور ایران از لحاظ جغرافیایی بدلیل همجواری با مناطق خشک،مرکز پر فشار جنب حاره ای و شرایط آب و هوایی حاکم بر این سیستم،از بارش کمی برخوردار است.در مناطق جنوبی کشور،در نتیجه حاکمیت شدیدتر و طولانی تر این سیستم،مسئله خشکی حادتر می شود،با افزایش هر چه بیشتر حاکمیت اقلیم خشک بر مناطق جنوبی و مرکزی کشور،روستاها و شهرها نیز جمعیت خود را از دست می دهند.در طی سال های اخیر بدلیل خشکسالی های پی در پی بسیار از کشاورزان اراضی زراعی خود را رها ساخته و به شهرها مهاجرت نموده اند.این امر بخصوص در مناطق جنوبی،بویژه جنوب شرقی کشور بسیار چشمگیر است.

قرار گرفتن ایران بین سرزمین های پهناور سیبری در شمال،دریای مدیترانه در غرب،بیابانهای آفریقا و عربستان در جنوب غربی و دریای عرب و سرزمین هندوستان در شرق سبب شده است که هر کدام از این همسایگان در دوره معینی از سال آب و هوای ایران را تحت تاثیر قرار دهند.شرایط آب و هوایی این سرزمین ها توسط توده های هوایی و سیستمهای فشار در خلال حالات ویژه گردش عمومی جو در پهنه ایران گسترده میشود.

پدیده مونسون نیز یکی از توده های هوا موثر بر بارش نواحی جنوبی کشور می باشد که با ورود خود به کشور بارش هایی را در فصل تابستان ایجاد میکند.با توجه به اهمیت این بارش ها بویژه در فصل تابستان،که بیشتر مناطق کشور خشک و بدون بارش هستند بسیار حائز اهمیت است.با بررسی و شناخت تاثیرات این پدیده و تعیین قلمرو بارشی آن در کشور می توان گام مهمی در راه پیشرفت و توسعه کشور برداشت.

فصل اول: طرح تحقیق و پیشینه پژوهش

1-1- بیان مسئله، ضرورت و اهمیت موضوع

کشورایران از لحاظ جغرافیایی به دلیل حاکمیت پر ارتفاع جنب حاره ای (STHP) وشرایط آب وهوایی حاکم بر این سیستم، از بارش کمی برخوردار است.در مناطق جنوبی کشور، در نتیجه حاکمیت شدیدتر و طولانی تر این سیستم ، مسئله خشکی حادتر می شود. بارش های سالانه اندک ، کوتاه بودن دوره بارش و نزول بارش ها بصورت رگبارهای شدید وکوتاه مدت از خصوصیات بارز این نوع اقلیم می باشد. یک منطقه خشک ممکن است روزهای متمادی را در خشکی بسر برده وگاه که بارشی اتفاق می افتد ، به سبب شرایط فیزیکی حاکم بر

 طبیعت وشرایط آب وهوایی نا بهنجار این مناطق ، مقدار قابل توجهی آب در مدت چند روز یا چند ساعت ریزش کرده و سیلابهای مخربی ایجاد می کند. سیل همه ساله در گوشه وکنار این کشور خسارت های هنگفت وغیر قابل جبرانی ایجاد می کند. هر سال چندین نفر بوسیله سیل جان خود را از دست می دهند، هزاران متر مکعب آب شیرین وارد آبهای شور شده و بدین ترتیب از دسترس خارج می شود، در حالیکه هر قطره آن ارزش حیاتی دارد. همه ساله میلیون ها تن خاک ارزشمند بوسیله سیلابها وارد دریاها ودریاچه ها می شود، در صورتی که برای تشکیل هر سانتی متر آن در شرایط کشور ما چند دهه وگاه چند صد سال وقت لازم است. بارانی که بعداز روزها انتظار می بارد،از دسترس خارج شده وضمن آن آسیب های جدی وماندگار بر جای می گذارد .این مساله هم اکنون نه تنها در مناطق مورد مطاله، بلکه یک مشکل جدی وتهدید کننده برای کل کشور است. به گونه ای که بسیاری از برنامه های عمرانی وزیربنایی کشور تحت الشعاع این مساله قرار گرفته است. همه ساله بخش هنگفتی از بودجه سالانه کشور صرف بازسازی قسمتی از خرابیهای حاصل از این پدیده می شود. چرا که بازسازی وترمیم بسیاری از خرابیها واقعا امکان پذیر نمی باشد. ترمیم واصلاح خاکهای فرسایش یافته ،مزارع وباغات ویران شده شاید اصلاً امکان پذیر نباشد.(لشکری،1375)

2-1- ضرورت و اهمیت تحقیق

ازآنجائیکه کشور ایران در تقسیم بندیهای اقلیمی در منطقه نیمه خشک وخشک قرار دارد، تغییرات میزان بارش تاثیر بسزایی بر کشاورزی ،اقتصاد وبه طور کلی سایر مسائل کشور دارد.شناخت منابع رطوبتی برای مطالعه بارش های کشور بسیار حائز اهمیت است.در مبحث کشاورزی ،در صورت آگاهی از منابع آبی در فصل کاشت پیش رو،می توان در زمینه سرمایه گذاری در بخش های مختلف وحتی نوع کشت بهینه تصمیم گیری نمود. بدیهی است که در صورت پیش بینی کمبود آب می توان از اتلاف بخش قابل توجهی از سرمایه گذاری ها جلوگیری کرد. می توان با پیش بینی سال های تر وخشک برنامه ای جهت بهینه کردن استفاده تلفیقی از منابع آب زیرزمینی ومنابع آب سطحی برای مصارف کشاورزی ارائه نمود.

میانگین بارندگی درکشورایران 250 میلی متر در سال تخمین زده می شود که در مقایسه با میانگین بارش 860 میلی متردر سال برای کره زمین ، جزء مناطق با اقلیم نسبتا خشک می باشد. از طرفی با توجه به ناهمواری های متعدد و توپوگرافی متنوع کشور وعوارض جغرافیایی ، توزیع بارندگی در کشور بسیار متفاوت بوده و میانگین بارندگی در شهرهای ایران از 1940 میلی متر در سال در بندر انزلی تا 62 میلی متر در سال در زابل متغیر می باشد. معیارهای پر آبی یا کم آبی دریک کشور، منابع آب تجدید شونده است. سرانه آب تجدید شونده در دنیا برای هر نفر 7400 متر مکعب می باشد. متخصصان هیدرولوژی مرز کم آبی یک کشور را1000 متر مکعب برای هر نفر ذکر کرده اند که در ایران میانگین آب تجدید شونده 1500 متر مکعب در سال برای هر نفر تخمین زده می شود.

عرضه وتقاضا به عنوان دو رکن اساسی در برنامه ریزی ومدیریت منابع آب شناخته می شوند. در برنامه ریزی بلند مدت می توان نیازهای کشاورزی ، صنعت وشرب را به عنوان تقاضا در نظر گرفت. با وجود عدم قطعیت های ناشی از عوامل اجتماعی ، اقتصادی وسیاسی در زمینه تقاضا، با در نظر گرفتن درصد قابل قبولی از خطا می توان برآوردی مناسب از نیازهای آبی آینده بدست آورد. ولی در زمینه عرضه ، رویکرد به طور کلی متفاوت است. آب های زیرزمینی وآب های سطحی دو منبع اصلی عرضه آب می باشند. برخلاف آب های سطحی ، حجم آب های زیرزمینی قابل تخمین می باشد ولی منابع آب زیرزمینی با وجود در دسترس بودن محدود هستند وتجدید آنها معمولا مستلزم گذشت زمانی نسبتا طولانی می باشد.محدودیت استفاده از آب های زیرزمینی توسط آبهای سطحی که ناشی از بارش می باشند برطرف می شود. در صورتی که بتوان پیش بینی مناسبی از حجم آب سطحی قابل استحصال در زمان آینده داشت، علاوه براینکه مساله عرضه در زمینه برنامه ریزی حل می شود می توان نیازهای آتی را نیز بهینه نمود. در مبحث کشاورزی ، در صورت آگاهی از منابع آبی در فصل کاشت پیش رو، می توان در زمینه سرمایه گذاری در بخش های مختلف وحتی نوع کشت بهینه تصمیم گیری نمود.بدیهی است که در صورت پیش بینی کمبود آب می توان از اتلاف بخش قابل توجهی از سرمایه گذاری ها جلوگیری کرد. می توان با پیش بینی کمبود آب می توان از اتلاف بخش قابل از سرمایه گذاری ها جلوگیری کرد. می توان با پیش بینی سال های تر وخشک برنامه ای جهت بهینه کردن استفاده تلفیقی از منابع آب زیرزمینی ومنابع آب سطحی برای مصارف کشاورزی ارائه نمود. با توجه به ملاحظات زیست محیطی ، معمولا به جای مقدارآلودگی ، غلظت آلاینده های آب های سطحی مطرح می باشد. بنابراین با ثابت فرض کردن مقادیر آلودگی ، با تغییر حجم آب سطحی ، درصد آلودگی تغییر می کند.                

با توجه به ملاحظات زیست محیطی ، معمولا به جای مقدار آلودگی ، غلظت آلاینده های آب های سطحی مطرح می باشد. بنابراین با ثابت فرض کردن مقادیر آلودگی ، با تغییر حجم آب سطحی ، درصد آلودگی تغییر می کند.

امروزه با پیشرفب تکنولوژی بویژه در صنعت سدسازی،انرژی برقابی یکی از منابع سالم تولید انرژی در جهان می باشد. این انرژی بر خلاف انرژی الکتریکی حاصل از سوخت فسیلی واتمی فاقد پسماندهای آلاینده محیط زیست می باشد. بنابراین در صورتیکه بتوان دورنمایی از رواناب آینده رودخانه ها ومخازن سدها داشت، می توان تولید انرژی الکتریکی را نیز بهینه نمود.(یزدان پناه رستمی،1385)

مشتقات پیریمیدین یک جزء از داروهای مفید را تشکیل می‌دهد و فعالیت‌های بیولوژیکی، دارویی و درمانی از آنها گزارش شده است. بر این اساس مطالعه برای یافتن روش های جدید و کارآمدتر برای سنتز این ترکیبات اهمیت فراوانی دارد. در این تحقیق با شروع از سنتز مشتقات چالکون و انجام واکنش با دی ­نوکلئوفیل­ها در مراحل بعد، تلاش می شود تا روش های نوین بر اساس پیروی از اصول شیمی سبز برای ساخت مشتقات پیریمیدین ارائه گردد. در این تحقیق، شرایط استفاده از دو کاتالیزور نانو MCM-41 پیپرازین و MCM-41 پیپرازین مغناطیسی در سنتز مشتقات پیریمیدین مورد بررسی قرار گرفت. شرایط بهینه برای واکنش از قبیل دما و نوع کاتالیزور مورد مطالعه قرار می­گیرد تا در نهایت محصولاتی با خلوص و بازده قابل قبول بدست آیند. مزایای مختلفی نظیر زمان های نسبتاً کوتاه برای واکنش، خالص سازی ساده محصولات، بازده های خوب تا عالی از جمله ویژگیهای مهم روش های ارائه شده می باشد.

واژگان كلیدی: کاتالیزورهای نانو، چالکون، پیریمیدین، شیمی سبز.

کلیات

 ساختار پیریمیدین

پیریمیدین[1] (شکل 1-1) به ترکیب شیمیایی گفته می ‌شود که ساختاری حلقوی شبیه به حلقه بنزن یا پیریدین دارد که متشکل از دو اتم نیتروژن در موقعیت‌های ۱ و ۳ حلقه شش ‌ضلعی خود است. پیریمیدین‌ها یکی از سه فرم ایزومری دیازین هستند. نام آیوپاک آن پیریمیدین است و همچنین با نام­های 3،1-دی­آزین[2] و m-دی آزین نیز شناخته می­ شود. پیریمیدین دارای فرمول مولکولی 2N4H4C و جرم مولکولی  g/mol088/80 و چگالی g/cm3 016/1 می­باشد. این ترکیب بصورت جامد سفید رنگ وجود دارد (, 1984).

ساختار پیریمیدین

پیریمیدین­‌ها به همراه پورین‌­ها سازنده­ی بازهای آلی هستند که در ساختار DNA به صورت نوکلئوتید شرکت دارند. سه باز آلی سیتوزین، تیمین و اوراسیل که در ساختار DNA و RNA پیدا می‌شوند، از مشتقات پیریمیدینی هستند. سیتوزین و تیمین در ساختار DNA از طریق پیوندهای هیدروژنی به پورین متناظر خود متصل می‌شوند (., 2012).

آمینو پیریمیدین‌­ها با ساختار ایمینو وجود ندارند اما به صورت حلقه‌های آروماتیک پیریمیدین آمین‌ها موجود هستند. بازهای هسته‌ای اوراسیل (H=1R) و تیمین (Me=1R) به صورت توتومر دی‌اكسو موجود هستند و سیتوزین به صورت 4-آمینو پیریمیدین- 2(H1)-اون موجود است.

:

با توجه به رشد افسار گسیخته شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، فقر و محرومیت از مسائل محوری و اساسی به شمار می­رود که شهرها با آن دست به گریبان هستند. رشد پدیده فقر شهری و عمیق­تر شدن شکاف طبقاتی در شهرهای بزرگ باعث شده است که گروه­های کم درآمد در غالب اجتماعات محلی در فضاهای جغرافیایی خاص شکل گیرند که از روند کلی توسعه برکنار مانده و به اصطلاح به حاشیه رانده شده، هستند. در همین ارتباط، کمیسیون جهانی آینده شهرها در قرن بیست و یکم میلادی نیز هشدار داده است که به موازات رشد ابرشهرها، فقر شهری در کشورهای جنوب افزایش یافته و بخش عمده­ای از رشد شهرنشینی بر پایه اقتصاد غیررسمی و همراه با گسترش سکونتگاه­های غیررسمی صورت خواهد گرفت و این گرایش را «غیررسمی شدن شهرنشینی» نامیده است. در کشور ما نیز اسکان غیررسمی با رشدی سریعتر از رشد شهرنشینی به تعبیری رسمی، مواجه بوده و برآورد می شود که یک پنجم جمعیت شهری در اینگونه سکونتگاه­ها مستقر باشند. در حالیکه نگرش غالب مدیریت شهری در برخی از کشورها و از جمله در ایران حذف بخش غیررسمی از عرصه عمومی شهر و ساماندهی (به مفهوم حذف) بخش غیررسمی به خاطر مشکلاتی چون سد معبر است. در حقیقت بخش غیررسمی نوش­داروی مشکل اشتغال در شهرهای در حال توسعه و عنصری تعیین کننده در توسعه شهری است. و این اتفاق نظر وجود دارد که بخش غیررسمی از توانمندی فراوانی در برنامه ­ریزی و ساماندهی سکونتگاه­های غیررسمی برخوردار است و ساماندهی آن می ­تواند منافع زیادی را برای بازیگران عرصه شهری، به ویژه کم درآمدان و نیز مدیریت شهری دربرداشته باشد. دیدگاه مبتنی بر توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه­های غیررسمی بیشترین تلاش خود را متوجه نحوه واکنش تهیدستان و کم­درآمدهای شهری به حل مسئله مسکن و سرپناه خود و راه­حل­ها و راه­کارهای توانمندسازی آن­ها و سامان­بخشی سکونتگاه­های غیررسمی کرده است. توانمندسازی، زمینه­سازی برای ارتقای شرایط اجتماع محلی از راه گسترش و بکارگیری ظرفیت موجود است. در حقیقت توانمندسازی برنامه حل مسئله از درون بر پایه توسعه اجتماعات محلی است. در این الگو ظرفیت­های محلی برای پاسخگویی به نیازهای اجتماع شکوفا می­ شود که در آن مشارکت به مثابه نکته کلیدی در جهت بهره گیری از توان جمعی نگریسته می­ شود. اعتماد و مشارکت اجتماعی دو مولفه اصلی سرمایه اجتماعی است. سرمایه اجتماعی پدیده­ای ضروری برای یک زندگی اجتماعی توام با پیشرفت و موفقیت است. سرمایه اجتماعی در جوامع نقشی به مراتب مهم­تر از سرمایه فیزیکی و انسانی ایفا می­ کند. بگونه­ای که در نبود سرمایه اجتماعی، اثربخشی سایر سرمایه­ها در جامعه کاهش یافته و بدون سرمایه اجتماعی پیمودن را­ه­های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار می­شوند، از این رو موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به توسعه محسوب می شود. هدف اصلی رساله حاضر، دستیابی به راهکارهای بکارگیری سرمایه ­های اجتماعی موجود در سکونتگاه­های غیررسمی در جهت ارتقاء و سرعت بخشیدن به روند برنامه ­های توانمندسازی و ساماندهی این سکونتگاه­ها می­باشد تا بتوان از آن به عنوان یکی از مهم­ترین عوامل در مشارکت­پذیری ساکنین در فرایند توانمندسازی این سکونتگاه­ها بهره جست، به گونه­ ایی که این امر موجب بهبود منابع و منافع افراد و در نتیجه افزایش رفاه و پایداری شهری شهروندان و ساکنین شود.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- طرح مسأله

با توجه به رشد افسار گسیخته شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، فقر و محرومیت از مسائل محوری و اساسی به شمار می­رود که شهرها با آن دست به گریبان هستند. رشد پدیده فقر شهری و عمیق­تر شدن شکاف طبقاتی در شهرهای بزرگ باعث شده است که گروه­های کم درآمد در غالب اجتماعات محلی در فضاهای جغرافیایی خاص شکل گیرند که از روند کلی توسعه برکنار مانده و به اصطلاح به حاشیه رانده شده، هستند. در واقع، شهرهای بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته با مشکل عمیق انطباق نیافتگی الگوهای رفتاری و فن­آوری وارد شده از کشورهای بیشتر توسعه یافته روبرو می­باشند، از بازتاب­های این انطباق نیافتگی، اغتشاش در ساختار فضایی و بروز پدیده اسکان غیررسمی در این شهرها بوده است که به ویژه با توجه به ویژگیهای ساختار فضایی و مکانیزم­ های هدایت و کنترل شهری در آنها در سال­های اخیر با رشد و گسترش قابل ملاحظه­ای مواجه بوده ­اند، لذا توجه جدی به بهبود وضعیت این سکونتگاه ها به دلیل پیامدهای منفی آن در ابعاد مختلف ضرورت دارد. از آنجا كه راه حل­هایی همچون حذف و تخریب یا دادن خدمات صرف از سوی سازمان­های ذ­ی­ربط  بدون پذیرفتن حق شهروندی و بكارگیری نیروی شراكتی این اجتماعات هیچ­كدام راهگشا نبود­ه­اند، لذا باید در جست­وجوی راه حلی ریشه­ای و درونزا در نحوه مواجهه با این سكونتگاه­ها بود تا بتوان به یكپارچگی این محله­ها با محله­های رسمی شهر دست یافت. دیدگاه

 مبتنی بر توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه­های غیررسمی بیشترین تلاش خود را متوجه نحوه واکنش تهیدستان و کم درآمدهای شهری به حل مسئله مسکن و سرپناه خود و راه­حل­ها و راه­کارهای توانمندسازی آن­ها و سامان­بخشی سکونتگاه­های غیررسمی کرده است. این راهبرد بر بسیج تمامی امکانات بالقوه و منابع و تمامی عوامل برای ایجاد مسکن و بهبودی در شرایط زندگی جوامع فقیر تاکید دارد و به مردم این فرصت را می­دهد که شرایط خانه و محل زندگی خود را با توجه به اولویت­ها و نیازهایشان بهبود بخشند. در روش توانمندسازی مرکز توجه، ساکنان شهر و مردم هستند و دولت متعهد می­گردد که تسهیلات لازم را برای آنان فراهم کند. در راستای توانمندسازی سکونتگاه­های غیر رسمی توجه به سرمایه ­های اجتماعی این سکونتگاه­ها می تواند نقش موثری در ارتقاء کیفیت محیطی آن­ها داشته باشد. نظریه سرمایه اجتماعی به وسیله چهار مولفه معرفی می شود که عبارتند از: اعتماد، همکاری، مشارکت مدنی و ارتباطات متقابل. مشارکت فرایندی است که در آن مردم محلی می­توانند با هم برای ایجاد تغییر در زندگی خود کار کنند و در تصمیم ­گیری در رابطه با مسایل پیرامون زندگی خود نقش فعال داشته باشند. سرمایه اجتماعی مجموعه هنجارهای موجود در سیستم­های اجتماعی است که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه شده و موجب پایین آمدن سطح هزینه­ های تبادل­ها و ارتباط­ها می­ شود. سرمایه اجتماعی در جوامع نقشی به مراتب مهم­تر از سرمایه فیزیکی و انسانی ایفا می­ کند. بگونه­ای که در نبود سرمایه اجتماعی اثربخشی سایر سرمایه­ها در جامعه کاهش یافته و بدون سرمایه اجتماعی پیمودن را­ه­های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی ناهموار می­شوند از این رو موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به توسعه محسوب می شود. این رساله به دنبال بهره­ گیری از سرمایه ­های اجتماعی سگونتگاه­های غیررسمی در فرایند توانمندسازی و بکارگیری آن در نمونه مورد مطالعه می­باشد.

2-1- ضرورت و اهمیت موضوع مورد مطالعه

بنابر اعلام مرکز اسکان بشر ملل متحد در سال 1996 یک پنجم جمعیت جهان فاقد خانه­ای در شأن زندگی انسان بودند که دامنۀ گسترده­ای از بی­سرپناه­ها و خیابان خواب­ها تا آلونک­نشینان را در بر می­گرفت (­potter,1998:137). نگران­کننده­تر اینکه این نسبت و تعداد برای برای کشورهای «جنوب» در حال افزایش بوده به طوریکه در منطقه­ای با رونق اقتصادی آسیا-اقیانوسیه، حدود 60 درصد جمعیت شهری در سال 2000 طبق برآورد اسکاپ بدینگونه مسکن گزیده­اند(2). در همین ارتباط، کمیسیون جهانی آینده شهرها در قرن بیست و یکم میلادی نیز هشدار داده است که به موازات رشد ابرشهرها، فقر شهری در کشورهای جنوب افزایش یافته و بخش عمده ای از رشد شهرنشینی بر پایه اقتصاد غیررسمی و همراه با گسترش سکونتگاه­های غیررسمی صورت خواهد گرفت و این گرایش را «غیررسمی شدن شهرنشینی» نامیده است (Drakakis,2000:154). در کشور ما نیز اسکان غیررسمی با رشدی سریعتر از رشد شهرنشینی به تعبیری رسمی، مواجه بوده و برآورد می شود که یک پنجم جمعیت شهری در اینگونه سکونتگاه­ها مستقر باشند. از اینرو، اسکان غیررسمی، مسأله­ای گذرا و با ابعاد محدود نبوده و توافقی بر بقاء، باز تولید و بسط آن وجود دارد که حاکی از عدم کفایت راه­حل ها و سیاست های شهری متداول است و رهیافت ها و اقدامات نوینی را می طلبد.

     کم توجهی به بخش غیر رسمی در برنامه ریزی شهری کشورهای در حال توسعه به دلیلی وام گرفتن برنامه ­ریزی این کشورها از الگوهای برنامه ­ریزی شهری رایج در غرب می­باشد. چراکه در کشورهای توسعه یافته، بخش غیررسمی ماهیتی متفاوت از آن چه در کشورهای در حال توسعه وجود دارد، دارد و برنامه ­ریزی رسمی در این بخش جایگاه چندانی ندارد. بخش غیررسمی عمدتا از دو جنبه ارتقاء و ساماندهی محیط شهری و ارتقای زندگی فقرا می تواند مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گیرد. در حالیکه نگرش غالب مدیریت شهری در برخی از کشورها و از جمله در ایران حذف بخش غیررسمی از عرصه عمومی شهر و ساماندهی (به مفهوم حذف) بخش غیر رسمی به خاطر مشکلاتی چون سد معبر است. در حقیقت بخش غیررسمی نوش داروی مشکل اشتغال در شهرهای در حال توسعه و عنصری تعیین کننده در توسعه شهری است. و این اتفاق نظر وجود دارد که بخش غیررسمی از توانمندی فراوانی در برنامه ­ریزی و ساماندهی سکونتگاه­های غیررسمی برخوردار است و ساماندهی آن می تواند منافع زیادی را برای بازیگران عرصه شهری، به ویژه کم درآمدان و نیز مدیریت شهری دربرداشته باشد.

     توانمندسازی، زمینه­سازی برای ارتقای شرایط اجتماع محلی از راه گسترش و بکارگیری ظرفیت موجود است. در حقیقت توانمندسازی برنامه حل مسئله از درون بر پایه توسعه اجتماعات محلی است. در این الگو ظرفیت های محلی برای پاسخگویی به نیازهای اجتماع شکوفا می شود که در آن مشارکت به مثابه نکته کلیدی در جهت بهره گیری از توان جمعی نگریسته می شود. اعتماد و مشارکت اجتماعی دو مولفه اصلی سرمایه اجتماعی است. سرمایه اجتماعی پدیده ای ضروری برای یک زندگی اجتماعی توام با پیشرفت و موفقیت است. در این پژوهش، تلاش بر آن است تا با نگاه و تأکید بر سرمایه ­های اجتماعی موجود در سکونتگاه­های غیررسمی، راهکارهایی در جهت هر چه اجرایی­تر کردن برنامه ­های ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه­های غیررسمی ارائه شود.

3-1- پرسش های پژوهش

پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به پرسش های زیر می باشد:

1- مشکلات موجود در توانمندسازی سکونتگاه های غیر رسمی چیست؟

2- آیا میان سرمایه اجتماعی موجود سکونتگاه های غیررسمی و توانمندسازی این سکونتگاه ها رابطه­ایی برقرار است؟

3- چگونه و به چه طریق می توان با تقویت و تأکید بر سرمایه های اجتماعی موجود در سگونتگاه های غیر رسمی روند توانمندسازی و ساماندهی این سکونتگاه ها را ارتقاء و سرعت بخشید؟

4-1- بیان اهداف پژوهش

هدف اصلی رساله دستیابی به راهکارهای بکارگیری سرمایه های اجتماعی موجود در سکونتگاه­های غیررسمی در جهت ارتقاء و سرعت بخشیدن به روند برنامه های توانمندسازی و ساماندهی این سکونتگاه­ها می باشد تا بتوان از آن به عنوان یکی از مهم ترین عوامل در مشارکت­ پذیری ساکنین در فرایند توانمندسازی این سکونتگاه ها بهره جست، به گونه­ ایی که این امر موجب بهبود منابع و منافع افراد و در نتیجه افزایش رفاه و پایداری شهری شهروندان و ساکنین شود.

[1] Habitat

[2] اصطلاح کشورهای «جنوب» که توسط کمیسیون برانت از اوایل دهۀ 80 میلادی رایج شد، معادل کشورهای در حال توسعه، توسعه نیافته و یا جهان سوم به کار گرفته شده است.

[3] ESCAP

[4] Mega cities

[5] Informalized urbanization

[6] متأسفانه آمار دقیقی از جمعیت اسکان غیررسمی در ایران وجود ندارد و این برآورد کارشناسی مبتنی بر مطالعات پراکنده به ویژه گزارشات تهیه شده در مرکز مطالعات شهرسازی و معماری ایران در سال 1374 تحت عنوان «حاشیه نشینی در ایران، آثار و پیامدهای آن بر شهرها»می باشد.

[7] Informal  Sector