وبلاگ

:

 

به منظور مطالعات دقیق بیواستراتیگرافی و لیتواستراتیگرافی سازندکژدمی در ناحیه زون ایذه، پنج برش سطح الارضی (بترتیب از شمال غرب به جنوب شرق) شامل یال جنوبی تاقدیس پیون، یال شمالی تاقدیس منگشت، یال شمالی تاقدیس بنگستان، یال شمالی تاقدیس میش و یال جنوبی تاقدیس آنه، انتخاب و مورد مطالعه دقیق قرار گرفته است.

 

در طی این بررسی ها 1100 مقطع نازك مربوط به نمونه های سنگی سازند کژدمی، قسمت های رأسی سازند داریان و قسمت های قاعده ای سازند سروك، آماده سازی و مورد مطالعه قرار گرفت. سازند کژدمی در برش های  پیون، منگشت، بنگستان، میش و آنه بترتیب 5/152 ، 4/107 ، 3/263 ، 1/172 و 1/210  متر ضخامت دارد و مجموعه فسیلی موجود در این سازند، سن آپسین پیشین/ میانی تا آلبین پسین – آلبین انتهایی (Vraconnian) را نشان می دهد. مرز سازندهای داریان و کژدمی در برش های پیون، بنگستان و آنه به صورت همشیب، قاطع و پیوسته و در برش های منگشت و میش این مرز منطبق با مرز آپسین و آلبین و به صورت همشیب، قاطع و ناپیوسته می باشد.

 

در مطالعات ماکروپالئونتولوژی تعداد 21 گونه متعلق به 15 جنس از بی مهرگان (مربوط به 4 رده) مورد شناسایی و در مطالعات میکرواستراتیگرافی تعداد 103 گونه ی روزن دار متعلق به 51 جنس و 11 گونه غیرروزن دار متعلق با 9 جنس مورد شناسایی قرار گرفت که با کمک از آنها در مطالعات بایواستراتیگرافی، 4 زون زیستی (Interval Zone)، یک زیر زون زیستی (interval subzone)، یک زیرزون زیستی فراوانی (acme subzone) و یک زیرزون زیستی محدوده حضور (range subzone) در برش پیون، دو زون زیستی (Interval Zone)، سه زون زیستی تجمعی (assemblage zone) و یک زیرزون تجمعی (assemblage subzone) در برش منگشت، 7 زون زیستی (Interval Zone)، 3 زون زیستی محدوده حضور (Total and Partial range Zone)، دو زون زیستی تجمعی (assemblage zone)، 2 زیر زون زیستی (range subzone)، یک زیرزون زیستی فراوانی (acme subzone) در برش بنگستان، 7 زون زیستی (Interval Zone)، یک زون زیستی تجمعی (assemblage zone)، یک زیر زون زیستی تجمعی (assemblage subzone) و یک زیر زون زیستی فراوانی (acme Subzone) در برش میش و 3 زون زیستی (Interval Zone)، یک زون زیستی تجمعی (assemblage zone)، دو زیرزون زیستی فراوانی (acme subzone) و یک زیر زون زیستی تجمعی (assemblage subzone) در برش کوه آنه تعریف و تعیین گردیدند که سنی را از آپسین پیشین/ میانی تا سنومانین پسین تعیین کردند.

 

در مطالعات ایزوتوپی از 35 نمونه از زمینه میکرایتی سنگ های آهکی آلبین و سنومانین پیشین متعلق به کوه پیون، آنالیزهای ایزوتوپی اکسیژن و کربن بعمل آمد که مقادیر ایزوتوپ اکسیژن و کربن، نمایانگر قرار گیری  آنها در نزدیكی محدودة آراگونیتی سازند ایلام و محدوده آراگونیتی سازند مزدوران می باشد، همچنین تغییرات ایزوتوپ اکسیژن نمونه های مورد مطالعه، بمراتب کمتر از مقادیر ایزوتوپ کربن بوده و این بیانگر تاثیر دیاژنز جوی یا متائوریکی در نمونه‎های مورد مطالعه بود.

 

در نمودار ایزوتوپ کربن 13 در برش پیون نیز، سیر منفی این نمودار در سازند کژدمی برش پیون و مقارن با نهشته شدن شیل های آهکی خاکستری تیره دارای رادیولر و روزن داران پلانکتونی و بخصوص بروز شیفت Heterohelix، نمایانگر وقوع حادثه بی هوازی اقیانوسی مربوط به قاعده آلبین پسین در این برش می باشد. شواهد مربوط به بروز این حوادث بی هوازی اقیانوسی در طی آپسین پسین تا آلبین پسین در سایر برش های مورد مطالعه نیز مورد بررسی قرار گرفت.  

 

همچنین در این مطالعه، مرزهای کرونواستراتیگرافی واقع در محدوده برش های مورد مطالعه، و تأثیر فازهای اواخر آپسین و فاز اتریشین مربوط به اواخر آلبین مورد مطالعه قرار گرفت که نشان دهنده شدت عملکرد بیشتر فاز اواخر آپسین در این برش ها بود، بطوریکه عملکرد این فاز باعث نبود چینه شناسی آلبین پیشین در برش های مورد مطالعه فوق گردیده بود.

 

فصل اول: کلیات

 

١- 1- حدود و موقعیت جغرافیایی مقاطع سطح الارضی مورد مطالعه

 

در این مطالعه، سازند کژدمی در 5 برش واقع در تاقدیس های پیون، منگشت، بنگستان، میش و آنه که همگی در زون ایذه واقع هستند، مورد بررسی قرار گرفت. در شکل 1-1 نقشه موقعیت زون ایذه در ناحیه دزفول و در اشکال2-1 و 3-1 موقعیت تاقدیس های ذکرشده در این زون دیده می شود.

 

١-١- الف:حدود و موقعیت جغرافیایی تاقدیس پیون و برش قلعه کژدمک

 

تاقدیس پیون در 1٠ كیلومتری شمال شرقی شهرستان ایذه در استان خوزستان، در جنوب تاقدیس های کمستان و مافارون، شرق ساختمان پرسیاه و شمال غربی منگشت و کوه سفید قرار دارد. (شكل 4-1). مختصات جغرافیایی این تاقدیس در دستگاه لامبرت در جدول a1 مشخص است. 

 

این تاقدیس به علت تأثیر گسل ایذه محوری شدیداً سینوسی دارد و ابعاد آن در رخنمون سطحی ایلام و سروک طول 39 و عرض 5/4 تا 7 کیلومتر است. شیب یال شمالی آن 30 تا 70 و در یال جنوبی 25 تا 55 درجه است. تاقدیس پیون تاقدیسی نامتقارن و دارای یک کوهان است که ارتفاع بلندترین نقطه ساختمان 2134 متر از سطح دریا و ارتفاع بلندترین نقطه ساختمان بر روی قدیمی ترین رخنمون (سازند فهلیان)، 914 متر از سطح دریا می باشد. سازندهای دارای رخنمون از قدیم به جدید در این ساختمان عبارتند از: سورمه، فهلیان، داریان،

 کژدمی، سروک، ایلام، گورپی، پابده و آسماری.

 

در جنوب و جنوب غرب این ساختمان، تراستی به طول 15 کیلومتر، آزیموت 120 درجه و با شیب کلی شمال- شمال غرب قرار دارد.

 

برش قلعه کژدمک در یال جنوبی تاقدیس پیون و در 8 کیلومتری شمال شرق شهرستان ایذه قرار دارد. برای دسترسی به این مقطع پس از طی حدود 5 کیلومتر در مسیرجاده ایذه به اصفهان، به سه راهی روستای پرچستان رسیده و در سمت شمالی جاده مذكور، جاده ای به سمت روستای پرچستان گورویی جدا می شود که این جاده پس از 5 كیلومتر به روستای مذکور منتهی می شود. برش مورد مطالعه در شمال این روستا واقع است (اشكال 4-1 و برش شماره 1 در شکل 5-1).

 

1-1-ب: ویژگی های جغرافیایی و آب و هوای منطقه ایذه:

 

شهرستان ایذه در استان خوزستان، در 31 درجه و 50 دقیقه پهنای شمالی و 49 درجه و 52 دقیقه درازای خاوری نسبت به گرینویچ و ارتفاعی معادل 835 متر از سطح دریا واقع شده است .ایذه از نظر آب و هوایی یکی از خنك ترین شهرهای استان خوزستان است كه علت آن را می توان قرار گرفتن این شهر در دشتی وسیع در دامنه رشته كوه زاگرس و بارش برف در برخی نقاط مرتفع مشرف بر شهر و نیز وجود وسیع ترین پوشش جنگلی استان خوزستان (180000 هكتار) در این منطقه دانست. دمای شهر ایذه در زمستان گاهی به زیر صفر درجه سانتی گراد می رسد و میانگین آن در فصل تابستان 30 درجه سانتی گـــراد است. میانگین بارش سالیانه در ایذه 700 تا 800 میلیمتر می باشد.

 

١-2- حدود و موقعیت جغرافیایی تاقدیس منگشت

 

تاقدیس منگشت تاقدیسی نامتقارن است که در1٠ كیلومتری جنوب شهرستان دهدز در استان خوزستان قرار دارد (شكل6-1). مختصات جغرافیایی این تاقدیس در جدول b1 مشاهده می‌شود. این تاقدیس در جنوب تاقدیس های گره، کوه سفید، لپه، غرب تاقدیس بادامستان، جنوب شرقی تاقدیس پیون، شمال تاقدیس های داله، سرطل و هفت چشمه، شرق تاقدیس های ابوالعباس و فلاش و همچنین در 25 کیلومتری شرق تا جنوب شرقی شهرستان ایذه و 40 کیلومتری غرب تا جنوب غربی شهرستان لردگان قرار دارد. ابعاد آن در رخنمون سطحی سازند آسماری طول 75 و عرض 15 کیلومتر است. شیب عمومی ساختمان در یال شمالی آن 50 و در یال جنوبی آن 40 درجه است. تاقــدیس منگشت تاقدیسی نامتقارن است که ارتفاع بلندترین نقطه ساختمان از دیدگاه توپوگرافی 3550  متر از سطح دریا و ارتفاع بلندترین نقطه ساختمان از دیدگاه ساختمانی بر روی قدیمی ترین رخنمون (سازند فهلیان)، 2850 متر از سطح دریا است. سازندهای دارای رخنمون از قدیم به جدید در این ساختمان عبارتند از: گروه خامی، کژدمی، سروک، ایلام، گورپی، پابده و آسماری و همچنین گروه بنگستان در این تاقدیس بیشترین سطح رخنمون را داراست. گسل های مهم و در ارتباط با تاقدیس در جدول c1 آورده شده است. رودخانه کارون نیز به موازات آن و از شمال این تاقدیس می گذرد.

 

١-2-الف: حدود و موقعیت جغرافیایی برش سطح الارضی چماء (یال شمالی تاقدیس منگشت)

 

برای رسیدن به این برش می توان از جاده اصلی باغملک به صیدون استفاده نمود. پس از طی حدود 30 کیلومتر در این جاده به شهر صیدون می رسیم. با گذر حدود 5 کیلومتر از این شهر به سه راهی امامزاده عبدالله می رسیم. به سمت شمال سه راهی مذکور در طی یک جاده آسفالته پرپیچ و خم و مرتفع ادامه مسیر داده و پس از طی حدود 15 کیلومتر به امامزاده عبدالله می رسیم. و بعد از آن با طی مسیر حدود 30 کیلومتر به سمت شمال شرق و در طی یک راه خاکی (در انتهای مسیر سنگلاخی)  به منطقه چماء می رسیم. در فاصله این منطقه تا برش مورد مطالعه فاصله حدود 1500 متری (به سمت شمال) وجود دارد که با طی پیاده این مسیر، به برش مورد نظر می رسیم (برش شماره 2 درشکل 5-1).

 

1-2-ب: ویژگی های جغرافیایی و آب و هوای منطقه باغملک و صیدون:

 

شهرستان باغملک در استان خوزستان، در31 درجه و 31 دقیقه­ پهنای شمالی و 49 درجه و 50 دقیقه­ درازای خاوری نسبت به نصف­النهار گرینویچ، و در یک منطقه­ کوهستانی از سلسله جبال زاگرس واقع شده است این شهر در دامنه کوه بارنگون واقع شده و نام های دیگر آن انشان و اوربه ایلامی ‌است. این شهرستان تقریباً در شرق استان خوزستان واقع شده و ارتفاع مرکزی شهر ۹۱۷ متر از سطح دریا می‌باشدکه از شمال­ به شهرستان ایذه، از جنوب­ و جنوب شرقی به استان کهگیلویه ­و بویراحمد و از غرب به شهرستان هفتکل محدود می­ شود. شهر صیدون در فاصله 30 کیلومتری جنوب شرقی این شهرستان قرار دارد. شهرستان باغملک دارای آب و هوایی معتدل و سرد در زمستان و تقریباً خنک و سرد کوهستانی در تابستان می‌باشد به همین دلیل در تابستان بسیاری از جمعیت استان خوزستان از این منطقه دیدن می‌کنند، به ویژه منطقه زیارتی چون رباط در بخش ابوالعباس و منطقه شاه منگشت، منطقه‌ای کوهستانی در 15 کیلومتری شهر صیدون که به دلیل وجود مرقد امامزاده عبدالله و دریاچه کوچک، باغ‌های بسیار بزرگ، چشمه‌های آب سرد و از همه مهم‌تر آب وهوای خنک مهم‌ترین منطقه توریستی در این شهرستان می‌باشد. میانگین دمای سالانه آن 27 درجه سانتی گراد و میزان بارش سالانه آن نیز  450 میلی متر می باشد.

 

١-3- حدود و موقعیت جغرافیایی تاقدیس بنگستان

 

تاقدیس بنگستان در 25 كیلو متری شمال غربی شهرستان بهبهان و ١٤٠ كیلومتری شمال

 

خاوری اهواز واقع است. این تاقدیس در ناحیه جنوب غربی زون ایذه، در شمال شرقی میدان پارسی و بین ساختمان های خویز و منصورآباد در جنوب، کیان و پرنج در جنوب غربی، پارسی و کرنج در غرب، ماماتین و شاردین در شمال غرب و کوه سولک یا سفید در شمال  واقع شده است (شکل7-1).  مختصات جغرافیایی این تاقدیس در جدول d1 آورده شده است.

 

ابعاد این تاقدیس در رخنمون سطحی سازند سروک طول 70 تا 75 و عرض 4 تا 8 کیلومتر می باشد. محور تاقدیس دارای روند شمال غرب- جنوب شرق بوده و شیب آن در یال شمال شرقی 57  و در یال جنوب غربی50 درجه است. تاقدیس بنگستان تاقدیسی متقارن و دارای یک کوهان اصلی و سه كوهان مركزی فرسایش یافته است. عمده ترین رخنمونهای آن متعلق به سازند سروک است و در آن سازندهای داریان، کژدمی، سروک، گورپی، پابده، آسماری و گچساران از قدیم به جدید رخنمون دارند. ارتفاع بلندترین نقطه ساختمان بر روی سازند سروک 2375 متر از سطح دریا می باشد. رودخانه مارون نیز از انتهای جنوب شرقی این تاقدیس عبور می نماید.

 

مجاورت این تاقدیس با میادین نفتیِ دارای نفت و گاز در سازندهای آسماری، سروک و ایلام وگروه خامی، اهمیت مطالعه این سازندها را در این تاقدیس دو چندان ساخته است. در جدول e1 میادین مجاور این تاقدیس که دارای هیدروکربور هستند مشاهده می شود.

 

ضمن اینکه چاه بنگستان-1 در این تاقدیس و با هدف افق دهرم حفاری شد ولی به علت پیچیدگی های تکتونیکی و تکرار طبقات به علت عملکرد گسل های ساختمانی در سازندهای نیریز و دشتک، و میزان هرزروی بالا در سازندهای گرو و گوتنیا، حفاری این چاه با موفقیت همراه نبود. بر روی این ساختمان و در نزدیکی آن نیز آثار هیدروکربور مشاهده شده است که در جدول f1 مشاهده می شود.

 

١-3-الف: حدود و موقعیت جغرافیایی برش تنگ ماغر (یال شمالی تاقدیس بنگستان)

 

برای رسیدن به برش فوق الذكر می توان از جاده اصلی اهواز به شهر بهبهان استفاده نمود. در ١٥ كیلومتری شهرستان بهبهان و در سمت شمالی این جاده، جاده‌ای به سمت شهر كوچك لیكك از توابع استان كهكیلویه و بویراحمد جدا می‌شود. این جاده پس از٢٠ كیلومتر به شهر لیكك منتهی می‌شود و در ادامه پس از طی 15 كیلومتر در امتداد جاده لیکک به سرآسیاب یوسفی، به تنگ ماغر می‌رسیم (برش شماره 3 درشکل 5-1).

 

1-3-ب: ویژگی های جغرافیایی و آب و هوای مناطق بهمئی و بهبهان:

 

شهرستان بهمئی‌ نوپاترین شهرستان استان کهکیلویه و بویراحمد است که در غرب این استان واقع شده است. این شهرستان از شمال به شهرستان ایذه (خوزستان)، از غرب به رامهرمز (خوزستان)، از شرق به کهگیلویه و از جنوب شرق به شهرستان بهبهان (خوزستان) محدود می شود. این شهرستان دارای یک بخش، شش دهستان و یک شهر است و مرکز این شهرستان شهر لیکک است.  این شهرستان در عرض جغرافیایی 30 درجـــه و 54 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50 درجه و 5 دقیقه شرقی‌ نسبت به نصف النهار گــرینویچ و در  ارتفاع 673 متری از سطح آبهای آزاد قرار گرفته است. مهم ترین رودخانه های این شهرستان که در شمال آن جریان دارند، عبارتند از: لیراب و صیدون که به هم می پیوندد و به نام رودخانه اعلاء به رود جراحی می‌ریزند. پیرامون ناحیه بهمئی را کوه هایی بلند پوشانیده که ارتفاع بلندترین آنها به 3124 متر نیز می رسد. در اطراف این ناحیه معادن غنی من جمله سیلیس، گچ و سنگ قرمز (متعلق به سازند گچساران) وجود دارد. آب و هوای بهمئی نسبتاً معتدل و خشک است، ولی جنوب آن، آب و هوای گرم و خشک دارد. این شهرستان در 40 کیلومتری شمال شرقی بهبهان

 

قرار گرفته است. شهرستان بهبهان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود ، منطقه ای گرمسیری با آب و هوای نیمه بیابانی تا کوهپایه ای است كه دارای تابستانی گرم و سوزان بوده و دوره گرمای آن 5 تا ۷ ماه طول می كشد و زمستان آن معتدل می باشد. حداکثر دمای مطلق بهبهان بیش از ۵۰ درجه در تیر و مرداد و حداقل آن کمتر از صفر درجه در اواخر آذر و دی می‌رسد. بیشترین میزان بارندگی در فصل زمستان و بقیه در پاییز و دو ماه اول بهار است. میزان بارش سالیانه در این شهرستان ٣١۹ میلی لیتر می باشد.