وبلاگ

زلزله در اثر حركت در پوسته زمین رخ میدهد، زلزله ها عمدتا در نزدیكی خطوط گسل رخ می دهند. بررسیهای اخیر بیانگر آن است كه زلزله نسبت به سایر بلاهای طبیعی منجر به تلفات بیشتری می گردد. زلزله هزینه ای بیش از سه ترلیون دلار و تلفاتی بیش از دو میلیون نفر را از سال ۱۹۵۰ تا كنون موجب شده است [3]  آگاهی از چگونگی اندازه گیری زلزله ها مفید می باشد، اما دانستن زمان و مكان رخداد زلزله برای ایجاد و توسعه یک الگوریتم جهت مکانیابی ایستگاه های امداد و نجات و تخصیص بهینه نیروهای امداد رسان جهت  امدادرسانی بهینه، حیاتی می باشد. متاسفانه دانشمندان هنوز موفق به توسعه ابزار پیش بینی زلزله كه قابل اطمینان باشد، نشده اند، با این وجود، شیوه ای برای تعیین احتمال رخداد زلزله در یک منطقه معین ارائه شده است که به رابطه بین منطقه جغرافیایی و زلزله به نقشه خطر زلزلهمعروف است .

برنامه ارزیابی خطر زلزله جهانیدر سال 1992توسط برنامه بین المللی قسمت سخت زمین با هدف تعیین خطر زلزله برای همه مناطق زمین راه اندازی شد. [3]  با بهره گرفتن از شیوه های مهندسی زلزله، متخصصین هر كشور یک نقشه خطر نسبی زلزله را برای هركشور توسعه داده اند.این نقشه ها به ملتها اجازه می دهد تا سطح آسیب پذیر بودن خود در مقابل زلزله را بسنجند و با بهره گرفتن از آن مکانیابی احتمالی  مناسبی جهت استقرار مراکز خدمات فوریتهای پزشکی در هنگام وقوع زلزله و تخصیص بهینه نیروهای امداد و نجات و سیستمهای امدادرسانی مناسبی را طراحی كنند.

1-2 بیان مسئله

بررسیهای اخیر بیانگر آن است كه زلزله نسبت به سایر بلاهای طبیعی منجر به تلفات بیشتری می گردد. زلزله هزینه ای بیش از سه ترلیون دلار و تلفاتی بیش از دو میلیون نفر را از سال ۱۹۵۰ تا كنون موجب شده است[3] برخی از زلزله ها به اندازه ای قدرتمند هستند كه میتوانند باعث فروریختن ساختمانهای  بزرگ و زیر آوار ماندن و در بسیار از موارد صدمه دیدگی و مرگ ساكنین گردند با كمك امدادرسانان آموزش دیده مانند نیروی ارتش، مامورین آتشنشانی، و مامورین پلیس، می توان افراد زیر آوار را نجات داد. هر كشوری باید شیوه ای موثر برای سازماندهی و اعزام امدادرسانان به محلهای مناسب داشته باشد. برخی كشورها مانند چین و ژاپن، دارای مدلهای

 امدادرسانی پیشرفت های هستند. همچنین در این  كشورها، كلیه ارگانها دولتی در راستای بهبود هر چه بیشتر عملیات امداد، بسیج  می گردند . با این وجود، بسیاری از ملتها هنوز فاقد مدلهای امدادرسانی قابل قبول می باشند. چنین امری بسیار ، مصیبت بار است. در ۱۷ آگوست سال ۱۹۹۹ ، زلزله ای به اندازه 2/ 7در مقیاس ریشتر قسمتی از ترکیه را لرزاند ، در اثر فقدان مدل امدادرسانی موثر، ۲۰۰۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. برای مقایسه می توان به زلزله ای با اندازه مشابه كه چین را چند سال قبل از این رخداد لرزاند اشاره نمود. در زلزله مذكور فقط ۳۰۰۰ نفر جان باختند [ ۳]. دولت تركیه به علت سیستم امدادرسانی ضعیف خود به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. شیوه مناسبی برای اعزام امدادرسانان به منطقه آسیب دیده وجود نداشت كه این امر موجب تاخیر زیاد در عملیات نجات شد. همچنین فقط ۱۱۷ دكتر به منطقه اعزام گردید. سرانجام، مسئولین شهر از شدت ناامیدی به نیروهای انگلیسی پناه بردند [ ۳]. در این میان، هزاران فرد نیازمند به كمك جان خود را از دست دادند. در كشور ایران، وضع از این هم بدتر است. زلزله ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۳ بم شاهد عینی این حقیقت است.اندازه این زلزله 7/6 در مقیاس ریشتر بود . تلفات ناشی از این زلزله بیش از ۴۲۰۰۰ نفر تخمین زده شده بود [1] با توجه به اندازه زلزله و میزان تلفات و همچنین كم جمعیت بودن شهر بم، میتوان به عمق فاجعه پی برد. در واقع  با ایجاد مکانیابی های ایستگاه های امداد و نجات قبل از زلزله در مناطق بحرانی و یک سیستم امدادرسانی معقول می توانست جان هزاران انسان را نجات دهد. با توجه به اینكه ایران یكی از زلزله خیزترین كشورها می باشد، طراحی یک سیستم امدادرسانی موثر برای آن امری ضروری می باشد. این پایانامه  در ابتدا مدلی را  برای مکانیابی ایستگاه های  امدادرسانی به شهر آسیب دیده ارائه می دهد. سپس مدلی را جهت تخصیص بهینه نیروهای نجاب برای گسترش توان امدادرسانی شهرهای مختلف، توسعه می دهد.[1]

مکانیابی ایستگاه خدمات فوریت پزشکی کمک شایانی به پایین آمدن تلفات ناشی از شرایط بحرانی خواهد نمود, مکانیابی مراكز خدمات فوریت های پزشكی با رسیدگی به موقع به بیماران از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود و باعث كاهش مر گ و میر و زیان های جبران ناپذیر ناشی از جراحات و صدمات می شوند. این مراكز پس از انجام اقدامات اولیه در محل حادثه، درصورت نیاز اقدام به انتقال بیمار به بیمارستان می كنند. از آنجا كه در اینگونه مسائل هدف نجات جان انسانها ست، پیشنهادها و راهكارهایی كه قادر به بهبود عملكرد این مراكز باشند بسیار مورد استقبال واقع می شوند. محل استقرار این مراكز نقش اساسی در كاهش زمان پاسخ به تقاضا دارد و از این رو، مكان یابی این مراكز در سطح شهرها به خصوص شهرهای بزرگ و پرجمعیت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این پژوهش  به دلیل درجه ی بالای پیچیدگی مسئله و نیاز به حافظه و زمان بالا برای یافتن پاسخ ها، یک الگوریتم ابتكاری تركیبی كه در آن از دو الگوریتم فراابتكاری شبیه سازی تبرید استفاده شده است، به منظور حل مسئله پیشنهاد شده است. سپس تعدادی آزمایش با بهره گرفتن از این الگوریتم انجام می شود

همچنین این پژوهش به صورت اجمالی به مسئله تخصیص بهینه نیروی امداد و نجات برای واکنش در هنگام زلزله  و عملیات نجات پس از زلزله نیز می پردازد با توجه به اینکه زلزله نسبت به سایر بلاهای طبیعی منجر به تلفات بیشتری می شود. عملیات نجات پس از رخداد زلزله تا حد زیادی در تلفات ناشی از زلزله تاثیر گذار است. در این پژوهش  سعی داریم تا روشی برای تخصیص نیروهای نجات بین شهرهای مختلف یک كشور توسعه دهیم. هدف این تخصیص، حداكثر كردن متوسط تعداد افراد نجات یافته می باشد.