وبلاگ

:

    مجموعه سازی در آدمی فطری است و ذوق و سلیقه در گردآوری بی شک همواره همراه او خواهد بود. در جامعه ی امروزی ما، موزه نمایانگر نهادینه شدن گرایش های همگانی به گردآوری است. موزه به شکل امروزی خود در اواخر قرن سوم پیش از میلاد توسط بطلیموس در اسکندریه تأسیس شد. اما در قرون وسطی به دلیل حاکمیت کلیسا و تفتیش عقاید، نقش آموزشی موزه ها کمرنگ شد. با آغاز رنسانس و شکوفایی علوم، موزه ها هم به موازات رشد و توسعه علوم مختلف فعالیت خود را آغاز کردند. طی سده های نوزدهم و بیستم، گسترش موزه ها سبب شد که آموزش دیگربار به عنوان یکی از عملکردهای موزه شناخته شود و فعّالیّت در زمینه های مختلف هنری، فرهنگی و آموزش در موزه، بیشتر و پربارتر گردد.  اکنون سال های طلایی معماری موزه در دنیاست.

کارهای معماری موزه ها در جهان با تفکر بیشتر و زورآزمایی فکر و اندیشه انجام می گیرد. موزه های جدید به نحوی طراحی می شوند که تعداد بازدیدکننده ی بیشتری را بپذیرند و کشش بیشتری را ایجاد کنند و همین طور توجه بیشتری را به سوی خود جلب کنند. موزه همیشه مرکز فرهنگی و تحقیق بوده است، ولی اکنون علاوه بر همه ی اینها گرد همایی، یادگیری فرهنگی – هنری، مرکز فروش اشیاء ساخته و یا چاپ شده توسط موزه ها و همچنین شامل بوتیک، آمفی تئاتر، رستوران و به کارگیری بیشتر تکنولوژی صوت و تصویر است.

در طراحی موزه امکان نوآوری و خلاقیت بیشتری نسبت به ساختمان های دیگر وجود دارد، ارزش هنریِ معماری آنها نیز بیشتر است. در معماری جدید موزه ، حجم خارجی موزه اهمیت زیادی دارد و تنها کاربری داخلی آن نیست که مورد توجه قرار می گیرد و مردم نیز غیر از اشیاء موزه ای به معماری آن و معماری داخلی آن هم توجه بیشتری پیدا کرده اند.هدف از راه اندازی موزه های علم و فناوری نیز گسترش و

 اشاعه فرهنگ علمی در سطح جامعه است. توجه به موزه ها به عنوان نماد فرهنگی قدمت تاریخی دارد؛ اگرچه با گذشت زمان پایه و اساس آن دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است، اما همچنان موزه ها از مراکز بنیادی است که در آموزش و غنای فرهنگی نقش بسزایی دارد.

-2-1 بیان مساله :

یکی از کمبود هایی که در معماری امروز ما دیده می شود فقدان یک مرکز تخصصی برای معماری است. چنین مرکزی می تواند برای گرد هم آمدن معماران و علاقه مندان و دانشجویان معماری مناسب باشد. این مرکزمی تواند محلی برای  برگزاری همایش های معماری ، نشست های تخصصی ، نقد و بررسی آثار معماری دنیا ،طراحی و برگزاری مسابقات معماری ، آشنا شدن با فناوری های نوین طراحی ،  تدبیر و برپایی جشنواره فیلم های معماری  باشد. این محل همچنین می تواند در جهت حفظ و نگهداری از آثار با ارزش معماری و نیز آثار معماران بزرگ تلاش کند. علاوه بر این، در این مرکز می توان به انجام تحقیقاتی درزمینه نیاز های روز معماری کشور و یافتن راهکارهایی برای آنها همت گمارد. برای انجام حرکتی هر چند کوچک در این زمینه به فکر طراحی موزه ای با نام پارک موزه علوم و فناوری معماری بر آمدم. در این موزه در کنار بخش مهمی که هدف آن آموزش علوم و فناوری معماری است،  بخشی نیز به نگهداری و آرشیو تخصصی آثار معماری اختصاص دارد.

یکی از مهم ترین اهداف پروژه پاسخ به نیازهای فوق الذکر می باشد. اما هدف دیگر آن استفاده از فناوری های نوین صرفه جویی در مصرف انرژی در طراحی و ساخت این موزه است . در کشور ما به سبب وجود منبع عظیم انرژی خورشیدی، حداکثر بهره برداری از این انرژی ضروری است. استفاده از این انرژی تجدید پذیر بسیار معقول بوده و امکان بهره برداری از آن در اکثر نقاط ایران وجود دارد. نیاز به چنین موزه ای (که در کنار عملکرد موزه که به  حفظ و نگهداری آثار معماران بزرگ از جمله : شیت های معماری ، اسکیس های اولیه ، ماکت های حجمی ، تصاویر و ویدئو ها می پردازد،  در کنار آن  به عملکرد آموزش که یکی از اهداف مهم موزه های امروزی است،  نیز می پردازد،)  بسیار احساس می شود .از جمله فضاهای این موزه می توان به کتابخانه تخصصی ، پژوهشکده معماری ، آمفی تاتر ، سالن های چند منظوره برای برگزاری همایش ها و نشست های تخصصی معماری ، گالری ها ، قسمت آموزشی و بخش حفظ و نگهداری آثار معماران اشاره کرد .
در شرایط کنونی نقش تفریحی موزه ها به مرور به نقش آموزشی و علمی تبدیل می شود. موزه ه ها دریافته اند که تنها وظیفه جمع آوری و ثبت نگهداری آثار عتیقه و اموال نفیس را ندارند ، بلکه وظیفه معرفی آنها را نیز بر عهده دارند. علاوه بر این چون مسئولیت جلب و جذب مردم به عهده آنهاست ، بایستی برنامه های آموزشی مختلفی متناسب با سن و آگاهی بازدید کنندگان ( با بهره گرفتن از کلیه خدمات آموزشی )        تدارک ببیند.
پارک موزه ها :

پارک موزه ها به دلیل داشتن ابعاد گوناگون علمی و فرهنگی و جاذبه های تفریحی و آموزشی از اهمیت زیاد  برخوردارند، چرا که مسایل زیستی و طبیعی را از نزدیک برای مردم به نمایش می گذارند.ویژگی مهم این موزه ها این است که عموم مردم می توانند از دیدن آنها بهرمند شوند. این موزه می تواند با انجام پژوهش های جدید و به روز ، و فراهم سازی بستری برای همفکری و تبادل نظر ، به ایجاد وحدت در بین معماران و دست اندر کاران معماری از یک طرف، و یافتن راهکارهای سازنده معماری اقدام نماید.

:

با رشد روزافزون جمعیت و به تبع آن رشد و توسعه شهرنشینی شرایط جدیدی در زندگی مردم ایجاد می شود ،این شرایط خود نیازهای جدیدی را به دنبال خواهد داشت .وضعیت ایجاد شده موجب بروز تغییرات نسبتا زیادی در کیفیت زندگی مردم و فعالیت های آنان می گردد.لذا پرداختن به زیرساخت های فرهنگی و هنری ضروری است .یکی از این زیرساخت ها ویژگیها ی مجموعه های فرهنگی و تفریحی است.این مجموعه ها در عین انعطاف پذیری در جهت ایجاد فضای ارتباط بین فرهنگ ها باید با احترام به باورها و فرهنگ مردم سرزمینی که بنا در آن ایجاد می شود  ،که خوده بنا نمایی از فرهنگ مردمی آن منطقه باشدو همچنین توجه به اقلیم منطقه و هماهنگ سازی ساختمان در جهت استفاده حداکثر از طبیعت منطقه و معماری پایدار برای ماندگار شدن آن می باشد.موضوع این تحقیق طراحی یک مجموعه فرهنگی و تفریحی میباشد که هدف از آن ایجاد نمودن فضایی انسانی برای بیان ومطرح کردن خویش ،احساسات و اندیشه هایش باشد و همچنین فضایی برای رسیدن به آرامش ، دیدن زیبایی ها و شنیدن صداهای برانگیخته شده از درون انسان و طبیعت  که میتواند موجب کشف ، ابداع خلاقیت و نماد فرهنگ و هنر باشد.

1-1-2 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

     در عصر حاضر شهر تبریز و شهروندان آن نیازمند فضای به عنوان تالار شهر برای خود هستند و در این میان با توجه به مفهوم پایداری که در زمان حال یکی از  مسائل مطرح در جوامع توسعه یافته است این مکان فضای مناسب برای آشنایی شهروندان با این موضوع است.

1-1-3جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

تلفیق مفهوم پایداری و تالار شهر با توجه به شرایط و اهداف هر یک یعنی نیاز شهر و شهروندان برای یک مکان برای خود و نیاز مفهوم پایدار به فرهنگ سازی و آشنایی آنها با این مفهوم و تجمیع این دو شرایط در کنار هم مکان و فضایی برای دستیابی به چندین هدف را یکجا در اختیار ما قرار می دهد.

1-1-4 اهداف  تحقیق (شامل اهداف آرمانی، کلی، اهداف ویژه و كاربردی)

اهداف آرمانی

دستیابی به مکانی فرهنگ ساز و مثبت در مسیر بهبود شرایط اجتماعی و زندگی شهری

هدف کلی

طراحیپارک وتالار شهرتبریز با رویکرد معماری پایدار

اهداف ویژه

فرهنگ سازی در باب مفهوم پایداری

ایجاد فضایی برای فعالیت های شهروندان در راستایی فعالیتهای مدنی و اجتماعی

به وجود آوردن فضایی برای همبستگی بیشتر شهروندان

فرهنگ سازی و آشنا ساختن شهروندان با مفهوم پایداری

1-1-5فرضیه‏های تحقیق

به نظر می رسد شهر تبریز نیازمند فضایی مختص به عنوان تالار شهر است.

به نظر می رسد شهروندان شهر تبریز نیازمند مکانی برای فعالیتهای اجتماعی، فرهنگی، … خود هستند.

به نظر می رسد مفهوم پایداری در جامعه امروزی کشور و شهر تبریز نیازمند گسترش و فرهنگ سازی است.

1-1-6روش شناسی تحقیق

روش تحقیق

در این پژوهش روش تحقیق بر اساس روش تحلیلی-توصیفی خواهد بود که به بررسی متون و اسناد خواهیم پرداخت. تحقیقات توصیفی شامل مجموعه روش هایی است که هدف آنها توصیف شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. هدف از انجام تحقیق توصیفی، توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا یک موضوع ‏است. محقق سعی دارد تا آنچه كه هست را بدون هیچگونه دخالت و یا استنتاج ذهنی بر مبنای اطلاعات ‏تجزیه و تحلیل و گزارش کند.‏

1-1-7روش گردآوری داده‏ها

روش گردآوری داده ها و مطالب در این پژوهش به روش کتابخانه ای و از طریق بررسی متون و اسناد با ابزار کتابخانه خواهد بود  است.

1-2  آشنایی و شناخت مفهوم شهر

1-2-1 مفهوم و تعریف شهر

   شهر سکونتگاهی، نسبتاً بزرگ و دائمی است،سازمان ملل متحد، در سال ۱۳۶۷ خورشیدی، شهر را چنین، تعریف می کند:شهر، مکانیبا تراکم بالای جمعیتو مرکزیت سیاسی، اداری و تاریخیاست که در آن، فعالیت اصلی مردم، غیر کشاورزی است و دارای مختصات شهری بوده که از طریق دولتی محلی، اداره می شود.

تعریف شهر در جهان

واژه Urban در زبان انگلیسی و Urbain در زبان فرانسوی، از ریشه Urbanus لاتین، یعنی شهری یا متعلق به شهر و از Urbs که به شهر اطلاق می شد می آید.(فکوهی،۲۶)

شهر، طی دهه‌ های اخیر، از سوی اندیشمندان جغرافیا، جامعه شناسی، اقتصاد، جمعیت‌شناسی و برخی علوم دیگر، تعاریف متعددی از شهر ارائه شده‌است و جامعه شناسان از جمله انگلسو مارکس، شهر را محل تمرکز جمعیت، ابزار تولید، سرمایه، نیازها و احتیاجات و غیره می‌دانند که تقسیم کار اجتماعی، در آنجا صورت گرفته‌است. جغرافی دانان، شهر را منظره ای مصنوعی از خیابانها، ساختمانها، دستگاه ها و بناهایی می‌دانند که زندگی شهری را امکان پذیر می‌سازد.

واژه “City” در لغت به‌معنای شهر آمده است، این واژه از اصطلاحات مربوط به حوزه جامعه‌شناسی شهری است كه مباحث مربوط به پدیده شهر را از نگاه جامعه‌شناختی مورد مطالعه قرار می‌دهد. آریان‌پور؛ 1385)

تعریف شهر كه در طول زمان از آغاز تشكیل شهر و به وجود آمدن شهرنشینی تا دوران ماقبل صنعتی و دوران صنعتی و عصر فراصنعتی (عصر اطلاعات) تطورات گوناگونی داشته و اكنون هم دارای مصادیق متفاوتی است، دارای دشواری‌های خاص خود است. به نظر لوئیز ویرث ، شهر یک روند تغییرات است و نه یک تغییر خشن كه در تنگناها و خواسته‌های متعلق به یک پهنه یا عده‌ای از ساكنان و یا معیارهای فضایی و اداری محاط شده باشد. این یک شیوه زندگی است كه در مؤسسه‌ای نسبتاً‌ بزرگ دائماً میان انبوه افرادی كه از نظر اجتماعی ناهمگن‌اند دیده می‌شود. (تقوی، 1389)

رابرت پارك، ارنست برجس و رودریک مكنزی، از بنیانگذران و مبلغان مكتب شیكاگو،‌ شهر را ارگانیسم اجتماعی و یا محل اسكان طبیعی انسان متمدن می‌شمارند. (همان)

مولر لیر، شهر را تجمعی می‌د‌اند كه جایگاه فعالیت‌های ناكشاورزی باشد و زومبارت، جایی را شهر می‌نامد كه به‌علت گستردگی آن مردم همدیگر را نمی‌شناسند.(همان)

نگاهی به مراحل توسعه تاریخی بسیاری از شهرهای كشور مان، ما را به این واقعیت رهنمون می سازد كه هرچند توسعة شهری در آنها از نظر كمی با توسعة سطحی شهر و افزایش ساخت و سازها در كنار افزایش درآمدهای شهری همراه بوده ، لیكن از نظر كیفیت محیطی ، این توسعه با چالش های فراوانی همراه بوده است .از جمله معضلات همیشگی شهر های امروزی كشورمان، كمبود فضاهای تفریحی و گردشگری درآن است.

گردشگری بصورت مبنایی برای ایده پردازی ، تفریح و تفرج ، اشتغالزایی و كارآفرینی در آمده و در حالت مدرن تر به صورت شبكه ای به هم پیوسته از زیرساختها ی اقتصادی ، اجتماعی ، عمرانی و فرهنگی تبدیل شده است این در حالی است كه كشور پهناور ایران، با دارا بودن جاذبه های گسترده فرهنگی، میراثی و طبیعی، جزءكشورهای برتر جهان از نظر جاذبه های گردشگری محسوب گردیده و دارای توانهای بالقوه بسیاری در جهت توسعه صنعت توریسم، گردشگری و تفریح و تفرج در سطح ملی و بین المللی می باشد .

استان مازندران  با دارا بودن عرصه های بكر و طبیعی فراوان و نعمت فراوان خدادادی و آب و هوای منحصر به فرد در سطح كشور، و همجواری با دریای خزر و دامنه های البرز خود، از جمله بدیع و مفرح ترین مناطق گردشگری در سطح كشور و حتی كشورهای همجوار ایران بوده و مراجعت سالیانه میلیون ها مسافر به این استان خود گویای جایگاه رفیع این استان در نظام گردشگری كشور و میزان توجه هم میهنان به این استان و قابلیت های آن است .

سایت مورد نظر این پروژه، با استقرار درشهرستان آمل و نیز استقرار در جوار رودخانه هراز تمامی قابلیت ها و پتانسیل های خطه سرسبز مازندران، از جمله بهره مندی از آب و هوای مطلوب، سرسبزی و تراكم پوشش گیاهی، مجاورت با دریای خزر، استقبال مسافران و … برخوردار است.

1-2 کلیات

1-2-1 بیان مسـأله

پاسخگویی مناسب به نیازهای جسمی، ذهنی و روحی انسان ، از ضروریاتی است كه می باید فضاهای عمومی درقالب عملكردهای متعدد و خاص دراین جهت ساماندهی گردند . فقدان یا ضعف عملكردهای اجتماعی دراین زمینه منجر به عدم تعا لی بخشی در انسان شده و عواقب منفی آن متوجه جمع و جامعه خواهد گردید . رشد وتوسعه زندگی شهری و افزایش میزان تقاضا برای مسكن و ساختمان باعث گردیده كه ارزش كیفی محیطی بانادیده گرفتن و تخریب فضاهای با ارزش طبیعی و محیطی ، بویژه فضاهای سبز شهری همراه گردیده و عملاً فضاهای درون شهری بیشتر به عرصه تعاملات مالی و اقتصادی بدل گردند.

بشر امروزه با درك اهمیت و جایگاه فضاها و عرصه های عمومی تفریح و تفرج در زندگی روزمره و انواع كاركردهای این فضاها در میان ساختار تجمعگاه های بشری، تلاش در جهت حفظ و احیاء و بهره برداری بهی نهاز منابع موجود را در دستور برنامه ریزی ها و سیاستهای خود قرارداده است . ازسوی دیگر ، عدم توجه به رویكرداجتماعی- فرهنگی درطراحی اینگونه فضاها باعث شده كه نقش توسعه ای آن ها، جنبه فردی به خود گرفته وتعاملات اجتماعی را تضعیف نماید.

امروزه، شهرهای بزرگ كشورمان با حد و اندازه های لازم در برخورداری از فضاهای اجتماعی، بویژه در زمینه فضاهای تفریحی – تفرجی فاصله بسیاردار ند. از این رو ، كمبود و نبود این فضاها، روحیات حاكم بر شهروندان را نامتعادل و الگوی رفتاری ناموزون به بارخواهد آورد. از دیگر وجوه بارز توسعه فضاهای تفریحی و تفرجی،تأثیرات اقتصادی آن بر جامعه بهره بردار و بهره گیر است. تأثیراتی كه در زمینه ایجاد فرصتهای شغلی و نیزكسب درآمدهای ملی از طریق ایجاد مناطق تفریحی و گردشگری ملی و بین المللی حاصل می گردد، امروزه مورد

 توجه اكثر مدیران و مسئولان تصمیم گیر در كشورهای جهان واقع گردیده و از این رو، در دهه های اخیر با رشد و توسعه چشمگیر فضاهای گردشگری در اكثر كشورهای جهان مواجه بوده ایم.

در همین راستا، مدیران و مسئولان نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیز، به منظور توسعه فرهنگ گردشگری و نیز ایجاد مناطق گردشگری و تفریحی مناسب در سطح كشور ، ترتیبات و بسترهای مناسبی را فراهم آورده و در سالهای اخیر، حمایت از این بخش به طور چشمگیری افزایش یافته است. این امر، ضمن بازخوردهای مثبتی كه در حوزه های روانی – اجتماعی به همراه خواهد داشت، موجبات ایجاد بسترهای لازم درتوسعه صنعت گردشگر ی و متعاقباً كسب درآمدهای ملی از طریق توسعه صنعت توریسم خصوصاً در بعد ملی وبین المللی را فراهم خواهد ساخت. ضرورت این امر از آنجا ناشی می شود كه در حال حاضر، با كمبود بارزی در حوزه گردشگاه های بزرگ مقیاس ملی و بین المللی در سطح كشور مواجه بوده و لزوم توسعه این بخش، امری انكار ناپذیر و ضروری می نماید . از دیگر سو، ایجاد فضاهای تفریحی و تفرجی در عرصه های درون شهری ، با توجه به كمبود فضاهای مناسب بكر و خالی درسطوح درون شهری ، و نیز مشكلاتی همچون ترافیک وآلودگی های ناشی از ایجاد مسافرتهای درون شهری، امروزه، با مشكلات زیادی روبروست لذا سیاست ایجاد فضا های گردشگری و تفریحی – تفرجی در مناطق حاشیه ای شهرها و در مناطق خوش آب و هوای مستقر در دامن طبیعت، با استقبال بیشتری مواجه است.

آنچه درسالهای اخیر شاهد آن هستیم، اقبال زیاد ساكنان شهرهای بزرگ كشور ، به مسافرتهای برون شهری و روی آوردن به فضاهای تفرجی – تفریحی خارج شهر هاست. این در حالی است كه فضاهای تفریحی – فراغتی درون شهری با چنین استقبالی مواجه نیست، چرا كه شهروندان بیش از هر چیز قصد خروج از شهر را دارند نكته قابل توجه در این خصوص، تنوع اقلیمی و غنای محیط طبیعی كشور پهن آور ایران است. این قابلیت، پتانسیل های بالقوه فراوانی را در جهت توسعه اكوتوریسم و طبیعت گردی برای كشورمان رقم زده است كه با توجه به اقبال گسترده مردم، می تواند زیربنای توسعه ای همه جانبه را فراهم سازد كه در صورت مدیریت صحیح منابع و سرمایه، بازخوردهای مثبت آن نصیب جمع و جامعه ایران خواهد شد.

در این راستا، فضاهای سبز و فضاهای تفریحی – تفرجی طبیعی برون شهری ، كه درعرصه تعاملات انسان و طبیعت و نیز انسان با انسان، خارج ازچارچوب های ساختاری نظام مالی – اقتصادی شهر های بزرگ استقراریافته اند ، بیشتر مورد توجه است. از جمله این مناطق بسیار مورد توجه در كشورمان، می توان به خطه سرسبز شهرستان آمل اشاره كرد كه سایت مورد نظر این پروژه نیز، با استقرار در میانه این محدوده از جمله نقاط دارای پتانسیل های مشابه است. این در حالی است كه سیاست های كلان كشوری، بر اساس طرح های آمایشی ملی، ایفای نقش های تفریحی و اكوتوریستی را بر عهده اراضی شمالی كشور و استان های گیلان و مازندران نهاده و از این رو، بسیاری از كلان پتانسیل های بالقوه واقع در این خطه می بایست به سمت سیاستهای كلان مصوب و كاركردهای ایفاء كننده نقشهای تفریحی- فراغتی و اكوتوریستی سوق یابند.

این در حالیست كه موقعیت استراتژیک استان مازندران و پتانسیل های بالای آن در جذب گردشگر، باعث گردیده كه این استان به رغم سطح پایین سرمایه گذاری ها و كمبود برنامه های توسعه گردشگری در سطح استان، هرساله پذیرای مراجعان و گردشگران متعدد از نقاط مختلف كشور و حتی سایر كشورها باشد. در این میان، سایت مورد نظر این پروژه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بدیهیست كه در صورت برنامه ریزی و طراحی مناسب، مسلماً در راستای تقویت نقش تفریحی – فراغتی و اكوتوریستی تعریف شده برای استان، با بهره گیری از مزیت های موجود، خواهد توانست در مقیاس های ملی، منطقه ای و بین المللی، به ایفاء نقش بپردازد.

استقرار عملكردها و كاربریهای مختلف در سایت پروژه، می بایست با توجه به ویژگی های محیط طبیعی و مصنوع و نیز بازخوردهای اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی آن صورت پذیرفته و می بایست از بروز ناهنجاریهای اجتماعی و زیست محیطی در محدوده اجتناب نمود. این امر ، لزوم توجه جامع تر و كاربردی تردرخصوص توسعه های آتی سایت پروژه را آشكار ساخته و از این منظر، تهیه طرح های توسعه ای با ملاحظات كاركردی، اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی از اهم برنامه های پروژه خواهد بود تا مجموعه بتواند دربستری متقن و برنامه ریزی شده ، به پاسخگویی  نیازهای منطقه، بپردازد.

1-2-2 اهمیت موضوع تحقیق

صنعت گردشگری از دیر باز با هدف بازدید از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی (اكوتوریسم)، زیارت، تجارت،  استفاده از خدمات درمانی و . . .  شكل گرفته و به تدریج با تكامل وسایل و فراهم شدن امكانات مناسب‌تر سفر، توسعه یافته است.

این صنعت امروزه به عنوان یكی از درآمدزاترین فعالیت‌ها، مورد توجه كلیه كشورها قرار دارد. در دوران اخیر با توجه به  توسعه شهرنشینی و رشد صنایع، آلودگی‌های محیطی افزایش یافته و باعث گردیده تقاضا برای سفر و گذران اوقات فراغت در جوامع شهری افزایش پیدا كند. جهت پاسخگویی به تقاضای سفر  روزبه‌روز شاهد رشد و گسترش تكنولوژی و فن‌آوری‌های اطلاعات و ارتباطات، خدمات، تسهیلات و تجهیزات زیر مجموعه گردشگری در جهان هستیم.

از آنجا که در بیشتر کشورهایی که جهت جذب گردشگر برنامه های بلند مدت دارند دهکده های گردشگری از استانداردهای ویژه ای برخوردار است. جهت برنامه‌ریزی بهتر وجلوگیری از بسیاری از معضلات توسعه صنعت گردشگری انجام این مطالعات ضروری است. با مطالعه بر روی دهكده‌های گردشگری و همچنین شرایط تشكیل آن ها می‌توان معیارهای لازم را بررسی كرده و این خود باعث طراحی درست دهکده گردشگری خواهد شد.

در این تحقیق با مطالعه موارد خارجی و مقایسه با نمونه های مشابه داخلی به معیارهای لازم جهت طراحی یک مجموعه تفریحی در دهكده‌های گردشگری دست یافته و با کاربرد عملی آن در نمونه موردی مورد مطالعه به ضرورت انجام این تحقیق می پردازیم.

خانه به عنوان مامن آسایش و امنیت، اولین و مهم ترین مکان رشد و شکل گیری هویت آدمی است. مکانی استوار و قابل اتکا که علاوه بر قابل سکونت بودن و تامین آرامش و آسایش جسمی باید قادر باشد نیازهای روانی و معنوی اشخاص را نیز تامین کند. فضایی با قواره های انسانی، جایی برای تعمق و تامل و پناه روح انسان.

پژوهش در مورد موضوع ” خانه معاصر و طراحی داخلی فضاهای آن”از آن جهت برای نگارنده اهمیت یافت که علیرغم نقش مهم خانه در تامین آرامش و ایجاد زیر ساخت حضور خلاق آدمی در فعالیت های گوناگونش، معماری و طراحی معاصر سرزمینمان کمتر قادر به ارئه پاسخ فضایی مناسب به این نیاز مهم و مبرم است. لازم به ذکر است مخاطبان این پژوهش، مسکن حداقلی و طراحی و بهره بردن از فضاهای مختصر برای قشر کم در آمد جامعه نمی باشد و مخاطب و منظور اصلی، خانه هایی هستند که علیرغم صرف هزینه های زیاد مصالح و مواد و یا حتی تخصیص وسعت تقریبا زیاد برای آنها، فاقد ارزش ها و نیروهای شکل دهنده غنی در طراحی شان هستند و به این دلیل از تامین نیازهای معنوی و روحی و گاه حتی جسمی و فیزیکی ساکنان عاجزند. خانه هایی که از تنوع فضایی و عملکردی برخوردار نیستند، قابلیت بسط و ترکیب فضاها را در خود ندارند، درخود بسته اند و از چشم انداز و دید مناسب محرومند، خانه هایی که ارتباط با طبیعت و آسمان و نور و درخت در آنها به رویایی دور تبدیل گشته است و مملو از اشیا و مبلمان و وسایلی شده که گاه حتی نقش برقراری حریم و عرصه های فضاهای درهم این خانه ها را نیز به عهده گرفته اند!

دراین میان ساکنان و کاربران و حتی گاه طراحان به منظور پرکردن خلاء چنین ویژگی هایی، دست به تزئین  ظاهری فضاهای داخلی به مدد

 رنگ و لعاب ها و پوشش های کاذب و بدون مفهوم زده اند و نام معماری داخلی بر این پاسخ نادرست خود برای فضا گذاشته اند! در طراحی  بیشتر خانه های معاصر نه تنها تنوع و زیبایی بصری و غنای فضایی از طریق الهام و بهره جستن از نقش و نگاروهندسه وتناسبات ایرانی( که همه با بر پایه مفاهیم اصیلی چون ارتباط با طبیعت، فرهنگ، اقلیم، آیین و… طراحی شده اند) حاصل نگشته بلکه گاه سراسر پوشیده می شوند از عناصر و فرم های بیگانه، عناصری مانند سرستون ها، نقش ها و فرم ها و نقش برجسته های تمدن ها و فرهنگ های کشورهای دیگر!! فرم ها و عناصری که در جای خود و در زمان خود معنا و مفهوم عمیق و صحیحی داشته اند لیکن در طراحی خانه معاصر ایران استفاده از آنها نامربوط به نظر می رسد.

اگر بپذیریم که خانه ظرف زندگی است، لازم است که این ظرف با مظروف خود هماهنگی داشته باشد. اگر ما ایرانیانی با تاریخ و تمدن و هویت و اقلیم و طبیعت و فرهنگ ایرانی هستیم، شیوه زندگی ما از این مفاهیم ملهم می شود، گرچه تغییرات و تحولاتی داشته است، گرچه تکنولوژی و فناوری های روز بر این شیوه زندگی تاثیر گذاشته است، اما با تمام این تحولات مظروف این ظرف هنوز ایرانی است، پس چرا این ظرف به بهانه مجلل شدن، شیک شدن، امروزی شدن و… مربوط به ناکجا آباد باشد و نه تنها برای زندگی مناسب نباشد و از آنجا که تبدیل به ملغمه ای از عناصر و فرم ها و نقش های اینجایی و آنجایی شده است، حتی برای نمایش هم جذاب نباشد!

مواردی که عنوان شد و بسیار موارد ریزتر و جزئی تر دیگر مربوط به خانه و طراحی داخلی معاصر آن و سلیقه و شیوه زندگی انسان معاصر، پژوهنده را بر آن داشت که سعی در یافتن راه هایی برای بهبود این وضعیت، البته به سهم خود داشته باشد. از سویی دیگر مشاهده خانه های تاریخی این سرزمین ( در این پژوهش به طور اخص شهر اصفهان) با تمام ویژگی های والا و عظیمشان همواره این سوال را در ذهن نگارنده متبادر می کرد که چرا از معلمان ماهر و توانای گذشته خود نمی آموزیم؟!

مراد از شناخت گذشته بازگشت به گذشته نیست و آنچه از تزئینات و ظاهر معماری تاریخی می بینیم همۀ روح و اصالت نهفته در آنها نیست. آموختن از دانش بومی و طبیعت گرا و فرهنگ گرای سرزمینمان به منظور آموختن از ارزش ها و نیروهای شکل دهنده فضاها و معیارهای اصلی آنهاست.

این پژوهش تلاشی برای نزدیک شدن به پاسخ این پرسش هاست:

• مفهوم سکونت و خانه و ارتباط شیوه زندگی با سازمان فضایی خانه چیست؟ فصل یک

• ارزش ها، معیارها، شیوه ها و عوامل موثر در طراحی فضاهای غنی، متنوع، چندعملکردی، متناسب با شیوه زندگی عصر خود، در خانه های تاریخی اصفهان چیست؟ فصل دو

• طراحان و معماران معاصر چگونه با شناخت معماری تاریخی، موفق به طراحی مناسب خانه معاصر شده اند؟ فصل سه

چگونه می شود با شناخت تعریف شده ها، تعریف دوباره آنها بر اساس شیوه زندگی و
فناوری های معاصر و افزودن بر غنای آنها و بهره جستن از خلاقیت در معماری، می توان از معیارهای طراحی و معماری داخلی خانه های تاریخی اصفهان برای طراحی خانه معاصر در این شهر بهره برد؟ فصل چهار

انسان ها از هنگام انعقاد نطفه تا زمان مرگ دوره های مختلفی را از نظر مراحل رشد طی می کنند هر کدام از این مراحل دارای ویژگی هایی است که سبب متفاوت بودن مراحل رشد از یکدیگر می شود. انسان ها در مرحله کودکی و سالمندی معمولا به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارند و به دیگران وابسته هستند که شاید در مراحل دیگر رشد به این صورت نباشد (انوری 1382، 2:1247).

از عمده ترین آثار تغییرات قرن حاضر در ابعاد فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی جوامع مختلف، تغییر در ساخت خانواده به عنوان مهم ترین و اصلی ترین رکن اجتماعات بشری است. خانواده ها ازیک نظام خویشاوندی گسترده به یک خانواده ی هسته ای تبدیل شده اند و یکی از مهم ترین کارکردهای خانواده که مراقبت از سالمندان خانواده بوده ، دستخوش تحول گردیده است. خانواده به دلیل کوچک تر شدن ، افزایش تعداد طلاق ها و افزایش تعداد زنان شاغل ، این وظیفه را در مواردی به نهادها و موسسات خاص واگذار کرده است.اگر چه ایده آل آن است که سالمندان در محیط گرم خانواده زندگی کنند اما از طرف دیگر،مطالعات انجام شده درباره ی علل سپردن سالمندان به آسایشگاه های سالمندی در ایران نشانگرآنند که عواملی چون سطح سواد، طلاق،تجرد، آسیب پذیری خانواده-در مقابل بحران هان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی– برخوردار نبودن از مسکن ملکی و نیاز به استفاده از تجهیزات ویژه تاثیر گذار می باشند(میرفلاح نصیری 1386، 6).

به نظر می رسد که باب پژوهش در چنین زمینه های مهمی ،هم چنان باز مانده است . نکته ی مهم، لزوم توجه و مطالعه ی چگونگی ارتباط دگرگونی های جسمی ، روحی و عاطفی با هم و پی آمدهای تاثیرات تشدیدی آنها بر یکدیگر در سالمندان است.

شمار سالمندان هشیار و فعال در کشور رو به افزایش است.در واقع بخش بزرگتر از اهداف تلاش ها و برنامه ریزی های اجتماعی ، بالاتر

 بودن سطح رفاه و بهداشت فردی و اجتماعی شهروندان است که خود ، منجر به بالاتر رفتن میانگین عمر افراد و ازدیاد شمار سالمندان می شود، به طوری که شمار جمعیت سالمندان از کودکان بیشتر گشته است. طراحی ، توجه، برنامه ریزی و مناسب سازی محیط، باید نقش و مسـؤلیت خود را در پهنه های عمیق تر و گسترده تری ازآن چه تا کنون بوده است ، جستجو کند( اناری 1388، 14).

1-2-بیان مسأله

بخش بزرگی از جمعیت هر جامعه‌ای را سالخوردگان تشکیل می‌دهند که با گذشت زمان در ترکیب جمعیت سهم آنها بیشتر می‌شود به نحوی که جمعیت‌شناسان تخمین زده‌ا‌ند تا سال 2050 جمعیت افراد بالای 60 سال به دو میلیارد نفر می‌رسد و این بدان معناست به ازای هر 5 نفر یک سالمند وجود دارد ، این افزایش بی‌رویه‌ی سالمندی از یک سو و صنعتی شدن جوامع و به فراموشی سپردن سالمندان و عدم توجه به خواسته‌ها و نیاز های آنها که موجب سرخوردگی و انزوای آنها گشته است، از سوی دیگر باعث شده نحوه اسکان سالمندان به مسئله حاد مبدل شود (میرفلاح نصیری 1386، 11).

با توجه به اینکه سالمندان معمولا توانایی انجام کارهای روزانه مربوط به خودشان را تدریجا در اثر بروز عوارض وبیماری های جسمی یا روانی از دست می دهند وکسی هم در محیط خانه ممکن است فرصت نگهداری ورسیدگی به فرد سالمند را نداشته باشد همچنین به علت گرفتاری های خانوادگی، عدم تمکن مالی، عدم امکان استخدام پرستار خصوصی و غیره نیز روز به روز امکان نگهداری سالمند در خانه دشوارتر می شود. ضرورت ایجاب می کند سالمندان در مراکز مناسبی که به منظور نگهداری و مراقبت کامل از سالمندان تاسیس شده اند اقامت نموده وبه زندگی خود ادامه دهند.لذا بطور کلی رفاه وآسایش سالمند واطرافیان در شرایط حاکم بر زندگی انسانها در دهه های اخیرخانه های سالمند را بوجود آورده است.

در ایران بدون توجه به شرایط روحی سالمندان، آنان را در فضاهای کسل کننده و بدون اعمال نظر سالمند نگهداری می‌کنند. نداشتن تجربه کافی در زمینه طراحی فضاهای مختص سالمندان با اعمال نظر سالمند و خانوار باعث شده تا سرای سالمندان به واژه و معنایی خوفناک و بی‌اعتبار تبدیل شده که از دیدگاه اجتماعی وجه‌ی مناسبی نداشته باشد لذا به منظور جلب رضایت و حفظ حرمت سالمندان چه در معنای اخلاقی و چه در طراحی فضای معماری ایجاد خانه‌ای به معنای واقعی کلمه ، نه تنها به معنای سایبان ، سرپناه و پناه‌گاه لازم می‌باشد بگونه ای که امکان برقراری روابط اجتماعی مطلوب و شرایط رفاهی-تفریحی در راستای فعال ماندن ، با نشاط بودن و رضایت این قشر را محیا نماید . یافتن پاسخی مناسب برای اینکه چگونه می‌توان خانه‌های سالمند را از شکل طرد شده‌ی کنونی به محیطی گرم و رضایت بخش بدل کرد، کماکان مجهول و بی‌جواب مانده است (سیام،1381: 42).ارائه پاسخ مناسب به این مقولات منظور اساسی این تحقیق می‌باشد.

به دلیل بافت سنتی در استان ایلام الگوهای جدید زیستی از قبیل خانه سالمندان دیرتر بوجود آمده است . در سالهای اخیر این مورد درشهر ایلام بعنوان مرکز استان شروع بکار نموده وتعدادی ازسالمندان در مکان هایی فاقد کاربری وامکانات مناسب نگهداری می شوند که توجه جدی به طراحی واحداث فضایی مناسب که در آن رضایت سالمندان لحاظ و استاندارهای لازم رعایت گردد، به مسئله ای اساسی تبدیل شده است.