وبلاگ

انسان ها از هنگام انعقاد نطفه تا زمان مرگ دوره های مختلفی را از نظر مراحل رشد طی می کنند هر کدام از این مراحل دارای ویژگی هایی است که سبب متفاوت بودن مراحل رشد از یکدیگر می شود. انسان ها در مرحله کودکی و سالمندی معمولا به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارند و به دیگران وابسته هستند که شاید در مراحل دیگر رشد به این صورت نباشد (انوری 1382، 2:1247).

از عمده ترین آثار تغییرات قرن حاضر در ابعاد فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی جوامع مختلف، تغییر در ساخت خانواده به عنوان مهم ترین و اصلی ترین رکن اجتماعات بشری است. خانواده ها ازیک نظام خویشاوندی گسترده به یک خانواده ی هسته ای تبدیل شده اند و یکی از مهم ترین کارکردهای خانواده که مراقبت از سالمندان خانواده بوده ، دستخوش تحول گردیده است. خانواده به دلیل کوچک تر شدن ، افزایش تعداد طلاق ها و افزایش تعداد زنان شاغل ، این وظیفه را در مواردی به نهادها و موسسات خاص واگذار کرده است.اگر چه ایده آل آن است که سالمندان در محیط گرم خانواده زندگی کنند اما از طرف دیگر،مطالعات انجام شده درباره ی علل سپردن سالمندان به آسایشگاه های سالمندی در ایران نشانگرآنند که عواملی چون سطح سواد، طلاق،تجرد، آسیب پذیری خانواده-در مقابل بحران هان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی– برخوردار نبودن از مسکن ملکی و نیاز به استفاده از تجهیزات ویژه تاثیر گذار می باشند(میرفلاح نصیری 1386، 6).

به نظر می رسد که باب پژوهش در چنین زمینه های مهمی ،هم چنان باز مانده است . نکته ی مهم، لزوم توجه و مطالعه ی چگونگی ارتباط دگرگونی های جسمی ، روحی و عاطفی با هم و پی آمدهای تاثیرات تشدیدی آنها بر یکدیگر در سالمندان است.

شمار سالمندان هشیار و فعال در کشور رو به افزایش است.در واقع بخش بزرگتر از اهداف تلاش ها و برنامه ریزی های اجتماعی ، بالاتر

 بودن سطح رفاه و بهداشت فردی و اجتماعی شهروندان است که خود ، منجر به بالاتر رفتن میانگین عمر افراد و ازدیاد شمار سالمندان می شود، به طوری که شمار جمعیت سالمندان از کودکان بیشتر گشته است. طراحی ، توجه، برنامه ریزی و مناسب سازی محیط، باید نقش و مسـؤلیت خود را در پهنه های عمیق تر و گسترده تری ازآن چه تا کنون بوده است ، جستجو کند( اناری 1388، 14).

1-2-بیان مسأله

بخش بزرگی از جمعیت هر جامعه‌ای را سالخوردگان تشکیل می‌دهند که با گذشت زمان در ترکیب جمعیت سهم آنها بیشتر می‌شود به نحوی که جمعیت‌شناسان تخمین زده‌ا‌ند تا سال 2050 جمعیت افراد بالای 60 سال به دو میلیارد نفر می‌رسد و این بدان معناست به ازای هر 5 نفر یک سالمند وجود دارد ، این افزایش بی‌رویه‌ی سالمندی از یک سو و صنعتی شدن جوامع و به فراموشی سپردن سالمندان و عدم توجه به خواسته‌ها و نیاز های آنها که موجب سرخوردگی و انزوای آنها گشته است، از سوی دیگر باعث شده نحوه اسکان سالمندان به مسئله حاد مبدل شود (میرفلاح نصیری 1386، 11).

با توجه به اینکه سالمندان معمولا توانایی انجام کارهای روزانه مربوط به خودشان را تدریجا در اثر بروز عوارض وبیماری های جسمی یا روانی از دست می دهند وکسی هم در محیط خانه ممکن است فرصت نگهداری ورسیدگی به فرد سالمند را نداشته باشد همچنین به علت گرفتاری های خانوادگی، عدم تمکن مالی، عدم امکان استخدام پرستار خصوصی و غیره نیز روز به روز امکان نگهداری سالمند در خانه دشوارتر می شود. ضرورت ایجاب می کند سالمندان در مراکز مناسبی که به منظور نگهداری و مراقبت کامل از سالمندان تاسیس شده اند اقامت نموده وبه زندگی خود ادامه دهند.لذا بطور کلی رفاه وآسایش سالمند واطرافیان در شرایط حاکم بر زندگی انسانها در دهه های اخیرخانه های سالمند را بوجود آورده است.

در ایران بدون توجه به شرایط روحی سالمندان، آنان را در فضاهای کسل کننده و بدون اعمال نظر سالمند نگهداری می‌کنند. نداشتن تجربه کافی در زمینه طراحی فضاهای مختص سالمندان با اعمال نظر سالمند و خانوار باعث شده تا سرای سالمندان به واژه و معنایی خوفناک و بی‌اعتبار تبدیل شده که از دیدگاه اجتماعی وجه‌ی مناسبی نداشته باشد لذا به منظور جلب رضایت و حفظ حرمت سالمندان چه در معنای اخلاقی و چه در طراحی فضای معماری ایجاد خانه‌ای به معنای واقعی کلمه ، نه تنها به معنای سایبان ، سرپناه و پناه‌گاه لازم می‌باشد بگونه ای که امکان برقراری روابط اجتماعی مطلوب و شرایط رفاهی-تفریحی در راستای فعال ماندن ، با نشاط بودن و رضایت این قشر را محیا نماید . یافتن پاسخی مناسب برای اینکه چگونه می‌توان خانه‌های سالمند را از شکل طرد شده‌ی کنونی به محیطی گرم و رضایت بخش بدل کرد، کماکان مجهول و بی‌جواب مانده است (سیام،1381: 42).ارائه پاسخ مناسب به این مقولات منظور اساسی این تحقیق می‌باشد.

به دلیل بافت سنتی در استان ایلام الگوهای جدید زیستی از قبیل خانه سالمندان دیرتر بوجود آمده است . در سالهای اخیر این مورد درشهر ایلام بعنوان مرکز استان شروع بکار نموده وتعدادی ازسالمندان در مکان هایی فاقد کاربری وامکانات مناسب نگهداری می شوند که توجه جدی به طراحی واحداث فضایی مناسب که در آن رضایت سالمندان لحاظ و استاندارهای لازم رعایت گردد، به مسئله ای اساسی تبدیل شده است.