وبلاگ

در اقتصاد مبتنی در بازار ، نظام بانکی مسئولیت بسیارسنگینی بر عهده دارد و یکی از مهمترین اجزای اقتصادی کشور است. بانک ها میتوانند با فراهم آوردن سرمایه مالی برای بخشهای اقتصادی،شرایط مناسبی را برای سرمایه گذاری فراهم آورند و باعث افزایش اشتغال و تولید ملی شوند. بانک ها حتی با تأمین اعتبار برای متخصصان میتوانند باعث ایجاد فرصتهای شغلی جدید و توزیع بهتر درآمد در سطوح جامعه شوند.افزون بر این، بانک ها با نگهداری پول نقد و تسهیل در نقل و انتقال آن حافظ اموال شخصی، دولتی و مبادلات داخلی و خارجی هستند.

بانک ها همچنین به عنوان عامل اجرای سیاست های پولی نقش مهمی در ثبات اقتصادی دارند. تهدیدات و فشارهای ناشی از جهانی شدن و رشد روز افزون موسسات مالی و اعتباری غیر بانکی در سال های اخیر بانک ها را بر آن داشته برای بقاء و رقابت در بازار باایجاد مراکز تحقیقات و انجام فعالیتهای پژوهشی در زمینه وضعیت خود در مقایسه با سایر بانک ها نسبت به بهبود عملکرد خود در بازار داخلی و خارجی اقدام نمایند. در این راستا راه حل منطقی و بسیار کارساز می تواند وضعیت بانک ها را از نظر عملکرد کلی مشخص نماید، انجام فرایند های مرتبط با ارزیابی عملکرد و محک زدن وضعیت خود در بازار ، تا به این طریق آنها بتوانند ضمن شناسایی نقاط ضعف و قوت خود وضعیت موجود خود را بهبود دهند .

همان طور که می دانیم , روش تحلیل پوششی داده ها برای ارزیابی عملکرد از مشاهدات گذشته تأثیر می گیرند. این رویکرد به نتایج جدیدی منجر شده است که در سایر قسمت های برنامه نویسی قابل به کار گیری است. همچنین این استفاده از برنامه نویسی خطی به اصول جدیدی در استنتاج از داده های تجربی منجر می شود. که راهنمای ما برای محاسبه بهترین برآورد برای هر فعالیت مشاهده شده در مجموعه فعالیت ها است. این شیوه با روش معمول در میانگین گیری از مشاهداتی که مشخصه روش های آماری و حسابداری است مغایر است. این برآوردها به شکلی منابع ناکارایی در هر ورودی و خروجی رابرای هر فعالیت مشخص می کنند. در عین حال یک اندازه کلی از کارایی هر واحد یا فعالیت مورد نظررا ارائه می دهد. کارایی  یکی از مهم ترین شاخص های ارزیابی عملکرد بهینه واحدهای اقتصادی است.

 وجه اشتراکی که  تمامی تعاریف ارائه شده از کارایی دارند این است که، بنگاهی کاراست که از ترکیب نهاده های معین ، بیشترین ستانده را دست آورد. در کشور ما یکی از مهمترین واحدهای اقتصادی که کارایی آن بسیار اهمیت دارد بانک ها است.

امروزه بانک ها در اقصی نقاط جهان با عملیات وسیع بانکی می توانند شرایط مناسبی را برای رشد و پیشرفت در بخش های مختلف اقتصادی فراهم آورند. به دلیل عدم توسعه کافی بازارهای سرمایه مانند  بازار بورس در اقتصاد ایران، سیستم بانکی اهمیت خاصی در بازارهای مالی کشور پیدا می کند، چرا که در  عمل بانک ها عهده دار تامین مالی بلند مدت می باشند. ساختار بانکی کشور بدین صورت است که با افتتاح حساب های مختلف و قبول پس انداز ها و سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت، ضمن نگهداری وجوهات به عنوان یک خدمت برای مشتریان خود، با بهره گیری از نیروی کار و سرمایه فیزیکی اقدام به پرداخت تسهیلات، سرمایه گزاری مستقیم و سایر خدمات بانکی می نماید. یعنی بانک ها به عنوان یک واسطه گر مالی عمل می کنند. از مهم ترین وظایف بانک ها تأمین نقدینگی برای سرمایه گذاری در زمینه های مختلف و خریدهای مصرفی مردم است. لذا عملکرد نادرست و ناکارا می تواندآنها را در انجام این وظیفه دچار مشکل کرده و تبعات آن متوجه اقتصاد کشور گردد. اندازه گیری کارایی یکی از اقدامات اساسی درجهت ارتقای سطح عملکرد بانک ها است، بدین معنی که دقیقا مشخص شود چه منابعی و به چه میزان مصرف شده و در مقابل، آنچه به  دست آمده چیست، و به چه مقدار است؟  

1-2        مساله تحقیق

به طور کلی کارایی، مهمترین عامل حیات و دوام همه واحدها در بخش های مهم اقتصادی در جوامع مختلف است. در شرایط رقابتی حاضر، مصرف بهینه نهاده ها و امکانات تولیدی ضرورت دارد. به منظورمصرف بهینه نهاده ها،  کارآمدسازی واحدهای اقتصادی از اهمیت فراوانی برخوردار است. واحدهای کارآمد نه تنها منابع را هدر نمی دهد،  بلکه تخصیص منابع را نیز به درستی انجام می دهد.یکی از عوامل موفقیت کشورهای پیشرفته، توجه به کارآمدی واحدهای اقتصادی است . در سال های اخیر موضوع کارایی و بهره وری بانک ها به شکل گسترده ای مورد توجه قرار گرفته در این راستا تمرکز بر کارایی تخصیصی و اقتصادی با رویکرد های هزینه و درآمد پر رنگ تر بوده است. اما کارایی تکنیکی که پیش نیاز رسیدن به کارایی های تخصیصی و اقتصادی است، کمتر مورد توجه می باشد که این امر با چنین روندی صحیح نیست. چرا که در ابتدای امر باید بدانیم که یک بانک تا چه حد توانسته است در استفاده از ورودی های معین برای تولید خروجی به صورت بهینه عمل نماید، و پتانسیل این بانک برای رسیدن به این مهم چقدراست؟ کارایی یک مفهوم نسبی است و مقایسه بین عملکرد واقعی و ایده آل را نشان می دهد. هر سازمان یا ارگان مجموعه ای  از ورودی ها را برای تولید تعدادی خروجی اعم از کالا یا خدمات استفاده می کند.

به طور مثال کارایی در شعب بانک ها به عنوان واحد های مشابه ورودی هایی هم چون نیروی انسانی ، امکانات ، فضا  و … را بکار می گیرندتا خروجی هایی نظیر میزان اعطای تسهیلات و میزان ارائه خدمات به افراد و میزان جذب سپرده های مردم را تولید می کند. تمامی بانک های ایران که داده های مناسبی از آنها موجود است مورد مطالعه من قرار گرفته است.

1-3    تشریح و بیان موضوع

همان طور که در بالا اشاره شد کارایی مقایسه بین عملکرد واقعی و عملکرد ایده آل است. موضوع کارایی، ریشه ای عمیق در پژوهش های اقتصادی دارد و کاربرد این فنون در واحدهای کشاورزی، به تازگی گسترش یافته است. به لحاظ روش شناختی، کارایی در تولید روشی به منظورکسب اطمینان درباره این موضوع است که تولیدهای یک واحد اقتصادی، در بهترین و پرسودترین وضعیت ممکن انجام شود. کارایی در هر بخش اقتصادی، برای جلوگیری از به هدر رفتن منابع، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور بررسی کارایی، لازم است کارایی یک واحد تولیدی در مقایسه با واحد تولیدی دیگر تعیین گردد. این کار مستلزم تعیین یک مرز کارا است تا کارایی سایر واحدها با آن مقایسه شود. فنون زیادی در نیم قرن اخیر برای تخمین مرز کارا مطرح شده است که روش های پارامتر یک و ناپارامتر یک را شامل می شود. روش پارامتر یک ، تحلیل تابع تولید مرز تصادفی  است. در روش مذکور، رابطه تبعی بین نهاده ها و محصول که همان تابع تولید است، برای تخمین پارامترهای تابع با بهره گرفتن از فنون آماری مورد استفاده قرار می گیرد.