وبلاگ

. 6

 

1-1. تاریخچه‌ فقه امامیه. 7

 

1-1-1. عصر تشریع و قانون گذاری.. 7

 

1–12. عصر پایه ریزی فقه شیعه توسط امامان معصوم(ع) 8

 

1-1-3. عصر اجتهاد در زمان غیبت کبری.. 9

 

1-1-4. عصر بالندگی و استقرار فقه حکومتی‌ 11

 

1-2. مفاهیم. 12

 

1-2-1. فقه. 12

 

1-2-1-1. فقه در لغت… 12

 

1-2-1-2. فقه در اصطلاح.. 13

 

1-2-1-3.  فقه سنّتی و فقه پویا 14

 

1-3. شناخت فقه جواهری.. 17

 

1-3-1. آشنایی با شخصیت صاحب جواهر. 17

 

1-3-2. ویژگیهای فقه جواهری.. 21

 

1-3-2-1. استفاده کامل از ادلّه استنباط.. 22

 

1-3-2-2. یک دوره‌ی کامل فقهی.. 23

 

1-3-2-3. اختصار در عبارات… 23

 

1-3-2-4. یکنواختی مباحث همه‌ی ابواب… 24

 

1-3-2-5. نگرش جامع به ادلّه برای استنباط.. 24

 

 

1-3-2-6. توجه به دنیای معاصر. 24

 

1-3-3. شیوه‌های استنباط در جواهر الکلام. 26

 

1-3-3-1. آیات الاحکام در جواهر الاحکام. 26

 

1-3-3-2. جایگاه عرف در مکتب فقهی صاحب جواهر. 27

 

1-3-3-3. جایگاه عقل در مکتب فقهی صاحب جواهر. 28

 

فصل دوم: زمان و مکان و مصلحت عناصر تأثیرگذار در پویائی فقه امامیه

 

مقدّمه. 33

 

2-1. عوامل پویایی فقه امامیه. 34

 

2-1-1. انفتاح باب اجتهاد. 34

 

2-1-2. اشتراط حیات مجتهد. 36

 

2-1-3. حکم‌شناسی و موضوع‌شناسی.. 37

 

2-1-4. توجه به زمان و مکان. 38

 

2-1-4-1. تأثیر زمان و مکان در استنباط مسائل جدید و بررسی تطبیقات… 39

 

2-1-4-2. نقش زمان و مکان در پویایی فقه سنّتی.. 42

 

2-1-4-3. اصول چهارگانه تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام شرعیه. 42

 

2-1-5. توجه به مصلحت… 45

 

2-1-5-1. نقش مصلحت در ورود به عرصه‌های پویایی فقه. 49

 

2-1-5-2. قاعده‌ی مصلحت از جمله قواعد رفع تزاحم است… 57

 

2-1-6. تخصصی شدن علوم اسلامی.. 59

 

2-2. موانع پویایی فقه. 62

 

2-3. نتیجه. 65

 

2-4. پیشنهادها 66

 

منابع. 69

 

بیان مسأله

 

فقه امامیه و دانش فقه از دیرباز مورد عنایت و توجه علماء دین بوده و در طول اعصار جایگاه رفیع خود را حفظ کرده است. در تاریخ شیعه بسیاری از علماء و فقها برای حفظ این گوهر ارزشمند فداکاریهای زیادی انجام داده‌اند و چه بسا جان خود را در این راه مقدس فدا نموده‌اند.

 

اجتماعات بشری با پیشرفت علوم و فنون دچار سؤالات و ابهامات فراوانی شده و علماء دینی به عنوان مرجع پاسخگویی به مسائل نوظهور همواره در کنار مردم بوده‌اند و با درک صحیح و البته حفظ اصول و پای‌بندی به ارزش‌های شریعت مرجعی قابل اطمینان برای مسلمانان بوده‌اند.

 

دین مبین اسلام و با تکیه بر فقه سنتی که برخاسته از آموزه‌های قرآن و مکتب اهل‌بیت است می‌تواند در دنیای کنونی و مدرن نیز حرفی برای گفتن داشته باشد علماء بزرگی همچون صاحب جواهر با روش استنباطی بی‌نظیر خود در کتاب جواهر شیوه‌ای عالی را برای فقها ترسیم می‌کند که بتوانند به آسانی به پاسخ فقهی خود برسند و تأکید امام خمینی(ره) بر توجه علماء به شیوه‌ی صاحب جواهر نیز به همین علّت است.

 

ضرورت شناخت فقه سنتی و مقایسه‌ی آن با فقه پویا می‌طلبد که اندیشمندان به واکاوی در شیوه‌ی استنباط صاحب جواهر بپردازند و ابعاد مختلف این کتاب عظیم را مورد بررسی قرار داده و آن را چون چراغی روشنگر راه خود بدانند.