وبلاگ

در حال حاضر بخش بزرگی از ادبیات اقتصادی تایید کننده این مطلب هستند که رشد اقتصادی بلند مدت و رفاه یک کشور علاوه بر سایر عوامل مهم دیگر به درجه توسعه یافتگی مالی آن کشور مربوط است توسعه مالی به طور کلی از طریق تجمیع و تجهیز منابع سرمایه ای و نیز تخصیص بهینه این منابع بر رشد اقتصادی اثر می گذارد به عبارت دیگر شاخص های توسعه مالی بر شاخص های تجمیع سرمایه و بهره وری آن تأثیر می گذارند و این شاخص ها نیز رشد اقتصادی را متأثر می سازند توسعه سیستم مالی از طریق گسترش و همچنین متنوع سازی بازارهای مالی کشور منجر به تخصیص مناسب تر منابع و نهایتاًرشد اقتصادی سریع تر می گردد.

تولید ناخالص داخلی ایران در این دوره تاریخی افت و خیزهای زیادی را تجربه نموده است. از سال 1338 تا پایان سال 1355، تولید ناخالص داخلی ایران در یک روند صعودی از 44 هزار میلیارد به 242 هزار میلیارد ریال (به قیمت‌های ثابت سال 1376) رسیده است. در واقع اندازه اقتصاد ایران طی 17 سال، 5/5 برابر شده است. با آغاز شرایط انقلابی در سال 1356، روند تولید نیز معکوس شده و سیر نزولی خود را آغاز می کند. شرایط نزولی تولید با توجه به بی‌ثباتی دوره انقلابی و پس از آن آغاز جنگ ایران و عراق، ادامه می‌یابد، به نحوی که تولید با کاهش 30 درصدی، از 242 هزار میلیارد ریال در سال 55، به 170 هزار میلیارد ریال در پایان سال 1360 می‌رسد. پس از آن با وجود افزایش تولید در سال‌های 61 و 62، روند نزولی تا سال 67 (سال پایان جنگ) ادامه می‌یابد، اما از سال 1368 روند صعودی تولید دوباره آغاز شده و به جز یک دوره سه ساله (از سال 72 تا سال 74) که افزایش تولید متوقف شد، تا پایان سال 88 ادامه یافت، به طوری که تولید از 180 هزار میلیاد ریال در سال 67، به 519 هزار میلیارد ریال رسید. در واقع اندازه اقتصاد ایران طی 21 سال، 9/2 برابر شده است.

در ایران، بخش قابل توجهی از مشارکت بازارهای مالی در رشد اقتصادی کشور، از طریق بانک ها و سایر موسسات مالی رسمی و غیر رسمی و به طور کلی بازار پول صورت می گیرد.

بر اساس مباحث نظری، نظام مالی از جمله بازار پول با ویژگی های پنج گانه: مشارکت و تسهیل ریسک، تخصیص منابع، کنترل و نظارت بر مدیران، تجهیز پس انداز و تسهیل مبادله، بر رشد اقتصادی تاثیر می گذارد.

1-2 بیان مساله

اهمیت توسعة بازارهای مالی در رشد اقتصادی همواره از جمله مباحث كلیدی دراقتصاد توسعه بوده است. بنا به دیدگاه اقتصاددانان كلاسیك، بخش مالی به همراه بخش واقعی دو بخش یک اقتصاد را تشكیل می دهند و رسیدن به رشد اقتصادی بالاتر در هر جامعه ای نیازمند به دو بخش واقعی و مالی كارا، مكمل و قدرتمند است. اینگونه به نظر می رسد كه در كشورهای كمتر توسعه یافته، ابتدا رشد و گسترش بخش مالی باعث ایجاد رشد اقتصادی می شود و سپس با گذر زمان از اهمیت بخش مالی در توسعة اقتصادی كاسته شده و توسعة بخش واقعی حائز اهمیت بیشتر میشود. با این وجود همواره این سوال مهم پیش روی محققان و سیاستگذاران قرار دارد كه آیا بین رشد اقتصادی و توسعة مالی رابطه ای وجود دارد؟ آیا بازارهای مالی توسعه یافته تر باعث ارتقای سطح رشد می شوند؟

با گسترش بازارهای مالی، امكان و زمینه های مختلف سرمایه گذاری شكل می گیرد و بخش خصوصی قادر است انواع راهكارهای متناسب با نیازهای خود برای پس انداز در شرایط با ریسك كمتر را انتخاب كند. همچنین از طریق تجهیز منابع حاصل از وجوه پس اندازكنندگان و هدایت آنها به فعالیتهای اقتصادی سودآور و دارای ارزش افزوده بالا، می تواند باعث افزایش رشد اقتصادی شود. ذكر این نكته حائز اهمیت است كه بدلیل عدم تشابه ساختار مالی در همة كشورها، نمی توان نسخة واحدی برای چگونگی رابطة توسعة مالی و رشد اقتصادی تجویز كرد.

مجموعه ای از معیارها برای نشان دادن توسعة مالی به كار می رود. یک معیار، نسبت پس اندازهای مردم در بانك ها و یا سهم وامهای تخصیص یافته به بخش خصوصی است. بخش مالی با كاهش هزینه های مبادله در اقتصاد نهایتاً باعث ارتقای سطح پس انداز، انباشت سرمایه، رشد فناوری و رشد اقتصادی می شود و چنین تأثیری از چند مسیر مختلف می تواند رخ دهد.توسعة مالی زمانی اتفاق می افتد كه توانایی بازار مالی در انجام این وظایف توسعه یابد و تصمیم گیری برای پس انداز و سرمایه گذاری را بهبود بخشیده و در نهایت موجب رشد  اقتصادی گردد.  بازارهای مالی به سبب نقش اساسی در گردآوری منابع از طریق پس اندازهای كوچك و بزرگ موجود در اقتصاد ملی، بهینه سازی گردش منابع مالی و هدایت آنها به سوی مصارف و نیازهای سرمایه گذاری در بخشهای مولد اقتصادی ، مورد توجه قرار می گیرند . اثرات مثبت بازار اوراق بهادار بر توسعة اقتصاد ی از جمله افزایش انگیزه سرمایه گذاری از طریق كاهش ریسك،قیمت گذاری ریسك و تسهیل ریسك نقدینگی و تجهیز و بسیج سپرده ها و … آنقدر زیاد وحساس است كه برخی اقتصاددانان بر این عقیده اند كه تفاوت اقتصادهای توسعه یافته و توسعه نیافته، نه در تكنولوژی پیشرفته توسعه یافته ها بلكه در وجود بازارهای مالی یكپارچه فعال و گسترده است . بازارهایی كه كشورهای توسعه نیافته از آن محرومند.این مطالعات نشان میدهد كه سطح توسعه بازارهای مالی به ویژه بازار سهام و تأثیری كه آنها بر تأمین مالی شركتها و انتخاب روش تأمین مالی شركتها دارد ، در نهایت تأثیر شگرفی بر رشد اقتصادی به جای می گذارد. بازارهای مالی پیشرفته نظیر بازارهای مالی كشورهای پیشرفته صنعتی ، حجم قابل ملاحظه ای از سرمایه مالی اقتصاد مربوطه را در كنترل دارند . این بازارها انگیزه پس انداز كردن و تبدیل پس انداز به سرمایه گذاری را با هدف تشكیل سرمایه به عهده دارند و از این رو نقش مهمی در تسریع رشد اقتصادی بر عهده میگیرند(ختایی و همكاران، (1378.

این پایان نامه ، ضمن پرداختن به وظایف بازارهای مالی در ایجاد رشد اقتصادی كشورها ، به دنبال آن است با مقایسه میزان اثر گذاری بازارهای مالی در رشد اقتصادی در ایران  جایگاه بازارهای مالی را در رشد اقتصادی این كشورها مشخص نماید.