وبلاگ

رویکرد های جدید طراحی مسکن در دهه های اخیر در کشورهای مختلف جهان مورد توجه بوده اند. از آنجایی که الگوی مسکن برگرفته از نوع تفکر انسان ها ، آداب و رسوم، سنت ها، اقتصاد و تکنولوژی می باشد، با گذشت ایام تغییرات وسیعی در آن دیده می شود. بررسی فضاهای مسکونی در چند دهه گذشته خصوصا در ایران، نشان می دهد که افراد به صورت گروه های پر جمعیت و در یک واحد مسکونی بزرگ با فضاهای متعدد زندگی میکنند و این شکل از زندگی، صورت متداول سکنی را به خود اختصاص داده بود. خانواده های بزرگ شامل پدر و مادر، فرزندان، عروس ها، دامادها و حتی نوه ها می شدند در یک واحد مسکونی که بسیاری از فضاها در آن به صورت مشترک استفاده می شد، سکنی داشتند.

 

مثال بارز این موضوع ، خانه های حیاط مرکزی با اتاق های متعدد در اطراف حیاط ، مهتابی در گوشه ای از حیاط، انبار، مطبخ و سرویس بهداشتی در طبقه زیرزمین و در برخی خانه ها، فضاهای اختصاصی فصول سرد و گرم(زمستان نشین و تابستان نشین) می باشد. هدفی که به صورت بارز در طراحی اینگونه خانه ها به چشم می خورد هماهنگی کامل آن با محیط و بستر خود می باشد و این هدف چیزی است که این روزها در معماری ما کمتر دیده می شود و با توجه به رشد روز افزون جمعیت جهان و کاهش منابع طبیعی لازم است که با برنامه ریزی اصولی در طراحی ساختمان ها سعی کنیم با حداقل مصرف انرژی آسایش روحی و جسمی فرد را تامین کنیم.

 

در این پژوهش تلاش می گردد تا راهکارهایی برای کاهش مصرف انرژی گرمایشی همچون جذب مستقیم از طریق “نورگیرهای سقفی ،قرارگیری مناسب پنجره ها” ، جذب غیرمستقیم، همچون استفاده از “دیوار ترومب،سقف آبی و گلخانه”و راهکارهایی برای کاهش مصرف انرژی سرمایشی همچون “حوزه بندی و سازماندهی فضاها، تهویه و خنک کننده های طبیعی و خنک کننده های تبخیری[1] (Grondzik, W.T, Kwok, A.G, Stein, B, Reynolds, J.S, 2010) ” در طراحی معماری مجتمع مسکونی با توجه به شرایط موجود، مورد مطالعه و استفاده قرار گیرد.

 

1-1 بیان مساله

 

انرژی مصرف شده در ساختمان ها سهم بزرگی از مصرف انرژی کل را تشکیل می دهد. در ساختمان های مسکونی و تجاری این میزان مصرف برای خود ساختمان می باشد و این ساختمان ها بیش از 35 درصد مصرف انرژی کل را به خود اختصاص می دهد (IEA, 2007) [2] . در ساختمان ها، انرژی در موارد مختلفی همچون گرمایش، سرمایش، تهویه، روشنایی، تأمین آب گرم مصرفی و تجهیزات مختلف نصب شده در آن، مورد استفاده قرار می گیرد. انرژی مصرفی برای گرمایش، سرمایش و تأمین آب گرم مصرفی بیش از 75 درصد مصرف انرژی کل را به خود اختصاص می دهد (IEA, 2007). بنابراین طراحی معماری ساختمان ها خصوصاً مسکونی یا تجاری در جهت کاهش میزان مصرف انرژی های تجدیدناپذیر امری لازم و ضروری است.

 

انرژِی تجدید پذیر[3] ، انرژی برگشت پذیر، نیز نامیده می‌شود. به انواعی از انرژی می‌گویند که بر خلاف انرژی‌های تجدیدناپذیر قابلیت بازگشت مجدد را به طبیعت دارند.

 

نگرانی درباره تغییرات زیست محیطی در کنار افزایش قیمت روزافزان نفت و اوج تولید نفت و حمایت دولتها، باعث رشد روزافزون وضع قوانینی می‌شود که بهره برداری و تجارتی کردن این منابع سرشار تجدید پذیر را تشویق می کنند.

 

انواع انرژی‌های تجدید پذیر عبارتند از:

 

انرژی آب ، انرژی باد، انرژی خورشید، انرژی گرمای آب و اقیانوس ها ، انرژی امواج و جزر و مد  و انرژی گرمای زمین.

 

 

 

طراحی اقلیمی در پی ایجاد هارمونی با طبیعت  و استفاده از انرژی های تجدید پذیر پیرامون است. بنابراین مرحله اول شناخت اقلیم و مرحله دوم چگونگی بهره برداری از این منابع است. برای طراحی ساختمانی که موجبات آسایش آن را فراهم نموده و از نظر صرفه جویی در مصرف انرژی کارآمد باشد، شناخت اقلیم و عوامل تاثیر گذار بر آن از جمله ضروریات به شمار می رود که از جمله عوامل اقلیمی مانند : دمای هوا، رطوبت هوا، بارندگی، باد و تابش خورشید است.

 

امروزه بعضاً به دلیل ضعف طراحی ، درصد قابل ملاحظه ای از انرژی های اولیه صرف گرم کردن ،خنک نمودن ونوررسانی ساختمان ها می گردد. با اندکی توجه به اصول طراحی منطبق با اقلیم و به کارگیر ی انرژی های تجدید شونده می توان مصرف انرژی را در بناها تا حد قابل ملاحظه ای کاهش داد از جمله این راهکارها استفاده از جذب مستقیم ، جذب غیر مستقیم و (استفاده مناسب از انرژی تابشی ) ،جهت گیری مناسب ساختمان ، تهویه مناسب ساختمان، استفاده از عایق های طبیعی و صنعتی، استفاده از مصالح مناسب با توجه به اقلیم و…… درصورت استفاده از سامانه های غیر فعال خورشیدی، ساختمان ها به گونه ای طراحی می شوند که نیازهای گرمایش ، سرمایش ونوررسانی در آنها به صورت طبیعی وهمساز با اقلیم تامین گردد و به  این دلیل ” سامانه غیر فعال”  نامیده می شوند که نیازبه فعالیت تجهیزات گرمایشی وسرمایشی به حداقل ممکن می رسد.

 

پیشینیان همچنین اطلاعات وسیعی از پتانسیل های معماری به دست آورده بودند که قادر به اصلاح گرمایشی تابشی و سایه خورشید شدند در واقع استفاده از خورشید به عنوان یک منبع گرما چیز جدیدی نیست . در 2400 سال پیش سقراط دریافته است که :

 

“امروزه در خانه های با جهت جنوبی اشعه خورشید در زمستان ها به داخل ایوان نفوذ می کند، اما در تابستان مسیر حرکت خورشید درست در سمت بالای سرمان ویا بالای پشت بام است به طوری که سایه ایجاد می کند بنابراین باید سمت جنوب را برای گرفتن آفتاب زمستان بزرگتر وکشیده تر وسمت شمال را برای دوری از بادهای زمستان کوتاه تر ساخت . دارنده چنین خانه ای می تواند فضای مناسبی درهمه فصول داشته باشد .”

 

 همچنین خانه های اقلیمی باید به خوبی عایق شده باشند و سرعت نشت هوا در آنها کاهش یابد تا گرمای خورشید رانگاه دارند بنابراین با انجام عایق کاری خوب مقدار متنابهی از انرژی که امروزه به هدر می رود می تواند ذخیره ومورد استفاده قرا رگیرد.

 

1-2- اهداف تحقیق

 

امروزه معماری پایدار در زمینه های طراحی مسکونی با رویکرد به فناوری نوین بدنبال ایجاد شیوه های جدید طراحی این چنین فضاهای مسکونی است. همانطور که با گذر زمان ساختارهای صنعتی رو به تحول است، ساختارهای مسکونی نیازمند تغییر و تحولات اساسی می باشد. اگر چه انسان به عنوان مخاطب فضا همواره در زمان های مختلف نیازهای پایه یکسانی را دارا می باشند، در عین حال آنچه باعث تفاوت در طراحی معماری مسکونی می شود پیشرفت های تکنولوژی در قسمت های گوناگون می باشد، این پیشرفت ها بطور مستقیم و غیر مستقیم تاثیرات عمیقی بروی چگونگی زندگی انسان می گذارد و نیازهای وی را تغییر می دهد.

 

در این تحقیق سعی بر این است مجموعه مسکونی ای طراحی شود که هر چه بیشتر با نیازهای انسان آینده منطبق باشد و تا حد امکان این فاصله را کاهش دهد. بدین معنی که از طریق  پیش بینی های آینده و نیازهای اولیه انسان، قابلیت لازم برای ایجاد زندگی با کیفیت مطلوب را داشته باشد و تمامی این عوامل در جهت سازگاری با طبیعت و ایجاد معماری پایدار صورت میگیرد.

 

عواملی که می توان نیازهای قابل ارائه را تعیین نمود به شرح زیر خواهد بود:

 

• ﻃﺮاﺣﯽ معماری ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﻠﯿﻤﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ

 

• اراﺋﻪ راه ﮐﺎرﻫﺎﺋﯽ در زمینه طراحی معماری ﺑــﻪ ﻣﻨﻈـﻮر صرفه جویی در ﻣﺼـﺮف اﻧـﺮژی

 

• ﭘﯿﺎده ﮐﺮدن ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژی ﻫﺎی ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﺮای ﺑﻬﺮه ﺑﺮداران

 

• ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺎﻻ در جهت جذب انرژی های تجدیدپذیر

1-3- سوالات تحقیق

 

• کدام راهکارهای اقلیمی جهت کاهش مصرف انرژی گرمایشی در مجتمع های مسکونی می تواند بکار گرفته شود؟

 

• کدام راهکارهای اقلیمی جهت کاهش مصرف انرژی سرمایشی در مجتمع ای مسکونی می تواند بکار گرفته شود؟

 

• این راهکارها تا چه میزان باعث کاهش مصرف انرژی های تجدیدناپذیر می شود؟

1-4- روش کار

 

1-4-1- روش تحقیق

 

این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی است که روش پژوهش آن کیفی و کمی (ترکیبی) است. در بخش مباحث مربوط به مسکن و سکونت، کیفی و در بخش انرژی، کمی است. بدنبال رشد و پیشرفت تکنولوژی های روز و همچنین تاکید بر استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر با در نظر گرفتن حداقل مصرف، در پی ایجاد راهکارهایی به منظور طراحی بهینه فضاهای مسکونی خواهیم بود تا علاوه بر حفظ محیط طبیعی، نیازهای امروزی انسان ها را برطرف نماید.

 

1-4-2- ابزار گردآوری اطلاعات

 

در این تحقیق سعی می شود با بهره گرفتن از منابع موجود کتابخانه ای (کتب،مجلات و…) و مقالات علمی موجود، همچنین استفاده از، مصاحبه و منابع اینترتی به منظور شناخت نیازهای امروزی انسان ها با توجه به پیشرفت تکنولوژی و صنعتی در زمینه ساخت فضاهای مسکونی همساز با اقلیم به جمع آوری اطلاعات پرداخته و تکمیل گردد.

 

1-4-3- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

 

جمع بندی اطلاعات به روش های مختلف همچون ترسیم نمودار، جداول، تحلیل ها و مقایسه با یکدیگر صورت می گیرد. برخی از داده ها نیز ممکن است بصورت غیر کمی استخراج شود که بر مبنای عقل و منطق و استدلال دریافت می شود. مصاحبه ها، از دیگر تمهیدات لازم برای تحلیل و جمع بندی مورد استفاده قرار می گیرد.