وبلاگ

موضوع مشارکت [1]و چگونگی تحقیق آن گرچه ریشه در تاریخ دیرینه ملتها دارد و جوانب مختلف مسائل اقتصادی[2] ، اجتماعی[3] ، فرهنگی[4] و سیاسی[5] کشور ما در طول تاریخ بر اساس مشارکتهای مردم استوار بوده است ، لیکن این مفهوم امروز اهمیتی دو چندان پیدا کرده و همواره به عنوان یک ضرورت تاریخی ، در عرصه های گوناگون مورد بحث بسیاری از اندیشمندان و دست اندرکاران به ویژه در زمینه های مسائل اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی قرار گرفته است، به گونه ای که به نظر برخی از اندیشه گران ، محور اساسی توسعه بر مشارکت کلیه نیروها استوار است. با عنایت به این واقعیت که رشد ملی نه فقط به مدد منابع مادی ، بلکه بیشتر به یاری و مشارکت انسانها صورت می پذیرد و تصمیم های گروهی ، توجه به نیازهای محلی[6] و گروهی ، رودررویی مستقیم با مسائل و حل فوری آن نیز به مدد اندیشه و تفکر جمعی امکان پذیر است، به همین دلیل نیز ضرورت مشارکت هیچ گاه در طول تاریخ همانند امروز و آینده دارای اهمیت نبوده است. نخبگان هر قدر هم روشنفکر باشند ، باز به تنهایی قادر به ایجاد تمدنی جدید نیستند. هرچه هست و باید باشد به مدد مساعی جمعی ممکن است. ایجاد تمدن جدید مستلزم نیروی تفکر همه انسانهاست و این نیرو امروزه موجود و آماده کاراست. به قول تافلر (1364) ابداع و تخیل جمعی، محور کارها در آینده است (متین ، 44:1388).

یکی از مهم ترین عواملی که به تداوم حیات بشر کمک کرده ، همکاری و مشارکت میان انسانهاست. از منظر جامعه شناسی[7] ، مشارکت به عنوان فرایند تعاملی چند سویه مطرح می شود، که مداخله و نظارت مردم و قابلیت سیاسی – اجتماعی نظام را در دستیابی به توسعه ، همراه با عدالت اجتماعی[8] در پی خواهد داشت . بنیادی ترین اندیشه زیر ساز مشارکت ، پذیرش اصل برابری مردم است و هدف از آن هم فکری ، همکاری و تشریک مساعی افراد در جهت بهبود کمیت و کیفیت زندگی[9] در تمامی زمینه های اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی است . مشارکت در فراگرد توانمندسازی افراد جامعه  تأکید دارد (طوسی ،5:1370).

مشارکت اجتماعی به عنوان کنش آگاهانه، داوطلبانه ، جمعی و کم و بیش سازمان یافته افراد و گروه ها در جهت اهداف، نیازهاو منافع جمعی (غفاری و نیازی ،18:1386). خود مستلزم وجود زمینه ها و متغیرهایی است.از جملة این متغیرها می توان ارزیابی از پاداش های مشارکتی ، اطمینان نسبت به نتایج ، مسئولیت پذیری ، سرمایة اجتماعی[10] ، ارزش های فرهنگی مناسب و … یاد کرد.

انسانها در زندگی اجتماعی خویش هنگامی در تمامی ابعاد وجودی خود رشد و تعالی می یابند که در انجام کارها  یا اجرای اعمالی که به آنها مربوط می شود، با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند  و این خود نیازمند وجود اعتقادات مشترکی است که در بین آنها وجود دارد. رسانه ها موجب می شوند شهروندان در جریان تغییرات سریع و دگرگونیهای اجتماعی در ابعاد خارجی و داخلی قرار گیرند، از آنجا كه دایرۀ تنازعات بشری، در حد قابل توجهی، به دایرۀ رقابت و برخورد رسانه ها با یكدیگر تبدیل شده است، در چنین فضایی، رسانه ها به طور روزافزون، بر كمیت و كیفیت برنامه های خبری می افزایند. نقش رسانه ها در مواقع بحران ها، در افزایش آگاهی مردم در ایجاد زمینۀ مناسب برای مشاركت آنها در پیشبرد برنامه های سیاسی و اجتماعی تعیین كننده است. به عنوان مثال می توان به فضاسازی رسانه ها برای مشاركت احاد مردم در انتخابات گوناگون، حمایت از برنامه های توسعه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی كشور و مشاركت آنان در شرایط بحرانی مانند سیل، زلزله، خشكسالی، قطعی و… اشاره كرد.

• بیان مسأله

امروزه وسایل ارتباط جمعی[11](رادیو،سینما، تلویزیون و مطبوعات و… ) با انتقال اطلاعات و دانشهای جدید و تبادل افکارو عقاید عمومی درراه پیشرفت و توسعه فرهنگ و تمدن بشری نقش اساسی بر عهده دارند، عصر ما عصر ماهواره‌‌‌ها و کامپیوترهاست عصر تسلط بشر بر زمان و مکان، زمین و جهان است. امروز همه چیز در شرف تغییر و تحول قرار دارد و این تغییر همه اقشار را در بر می‌گیرد چه در شهر و چه در روستا و در این راه نمی‌توان از نقش وسایل ارتباط جمعی در این تحولات چشم پوشید.

اکنون دیگر بدون اطلاع از وقایع روزمره و بدون استفاده از وسایل ارتباط جمعی نمی‌توان زندگی کرد، زیرا انسان تنها به واسطه آن می‌تواند مراحل رشد و تکامل مادی و معنوی خویش را طی کند. بسیاری از محققان مربوط به مسایل توسعه کشورهای جهان سوم معتقدند که با استفاده صحیح از وسایل ارتباط جمعی می‌توان با فقر و بی سوادی به مبارزه برخاست و همچنین با آموزش فنون و روش های نوین در اشکال اطلاعات و آگاهی‌ها نقش مشارکت های اجتماعی در زمینه‌‌‌های گوناگون اعم ازصنعت، خدمات، کشاورزی، باغداری، دامداری و…… برجسته کرد.وسایل ارتباط جمعی به عنوان یكی از نظام های فرعی جامعه، متاثر از نظام اجتماعی اند و موفقیتشان در جلب مشاركت مردم در چارچوب نظام حاكم بر این وسایل قابل ارزیابی است. رسانه ها قادرند در فضایی مردمی، در مجموعه ای از عوامل هماهنگ، در مشروعیت بخشیدن به نظام و ایجاد باور میان توده ها و حاكمیت و در نهایت ترغیب و تشویق مردم به مشاركت بیشتر در امور مؤثر واقع شوند مشارکت مردمی شرایط را برای فعالیت رسانه های جمعی در انجام وظایفشان آماده می كند و زمینه تسریع توسعه را فراهم می سازد. در رسانه های جمعی به خصوص  رسانه های تصویری و شنیداری ، برنامه‌هایی با هدف ترغیب مشارکت اجتماعی مردم ساخته می‌شود، توجّه به نوع و قالب برنامه و شیوۀ بهره‌مندی از آن برای بیان موضوع استفاده می شود . دامنه نفوذ و گسترش شبکه‌های رسانه های جمعی عامل تعیین‌کننده‌ای برای ترغیب مشارکت اجتماعی در سطح ملی و محلی است. همین ویژگی منحصر به فرد رسانه ها  با توجّه به تنوع و گونه‌گونی فرهنگی  در ساخت برنامه‌های مشارکتی نقش مؤثری دارند.امروزه مشارکت بعنوان امری اساسی جهت دخالت آگاهانه و واقعی مردم در تعیین سرنوشت خویش در تمامی عرصه های زندگی وارد گشته است.

مشارکت اجتماعی یکی از الزام آورترین رویکردها در فرایند جوامع محلی و پایدار محسوب می‌شود.زندگی اجتماعی انسان به دلیل ضعف در مقابل موانع و حوادث محیط وبه منظور غلبه بر مشکلات شکل گرفت و به مرور زمان برای چیرگی بر مصیبت و شرایط محیطی متحول شد و در قرن بیستم مشارکت مفهومی نوین یافت و در دنیای مدرن به واسطه قابلیت های وسایل ارتباط جمعی تمامی جوامع از احوال یکدیگر خبردار می شوند اخبار مربوط به حوادث طبیعی و غیرطبیعی و هرآن چیزی که مربوط به انسان و محیط زیست اوست به طور همزمان به اطلاع همگان می رسد  . شکل گیری اتحاد و وفاق ملی و انسجام[12] اجتماعی در میان اقشار مختلف مردم از مزایای دیگر مشارکت در جامعه به شمار  می روند.طرح اکرام ایتام ،با هدف رسیدگی به نیازهای مادی و معنوی فرزندان محروم از نعمت پدراز سال ۱۳۷۸ آغاز گردید که تحت پوشش امداد امام (ره) طراحی و اجرا گردید که بی تردید ستون های استوار آن ایده های الهی و نو و حضور عملی مردم و وجدانهای آگاه و بیدار است .

چنان که در اصل بیست و یکم و بیست و نهم قانون اساسی مقرر گردیده دولت از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم حمایت[13] های مالی را برای یک یک افراد کشور تامین نماید.
مشارکت مردم در امور اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه خویش بنیادی ترین مسئله در تامین عدالت اجتماعی است (بایندر، ۱۳82: ۱۲۰).

امروزه مشارکت به عنوان امری اساسی جهت دخالت آگاهانه و واقعی مردم در تعیین سرنوشت خویش در تمامی عرصه های زندگی وارد گشته است. کمیته امداد امام خمینی برای اجرای این رسالت مهم از رسانه های جمعی به عنوان پل ارتباطی بین نیازمندان و حامیان بهره می جویند و رسانه ها نیز در راستای اهداف این موسسه و ترویج همدلی و همیاری و آگاه سازی ملت از وضعیت نیازمندان باارائه پیام های تصویری و شنیداری  کمک های شایانی را انجام  می دهد. در این تحقیق درپی بررسی نقش رسانه های جمعی(رادیو ، تلویزیون ،اینترنت) در جلب مشارکت های  مردم (حامیان ) درکمک کردن و سرپرستی کودکان بی سرپرست ویا بدسرپرست ها ونوع حمایت حامی ها از آنها می باشد.

کمیته امداد خمینی به عنوان رابط و واسط بین نیکو کاران و نیازمندان جامعه با رعایت اصول حفظ عزت نفس و کرامت محرومین و نیت خیر مردم را جهت مساعدت به افراد نیازمند عملی می سازد ، این سازمان به صورت کمی و کیفی و با فراهم آوردن زمینه های اجرایی لازم مطابق با امکانات بالقوه و بالفعل در سطح جامعه و در قالب طر حهای مختلف و متعدد ، در راستای مشارکت مردمی گام بر می دارد. از حیایی ترین اصول استقرار مشارکت مردمی نیروی انسانی به کار گرفته شده (حامیان ) است که لازم است دارای روحیه مشارکت جویانه ، انگیزه بالا و اشنایی کامل با برنامه های این سازمان  باشند تا بتواند در ارتباط و تعامل با مردم و هماهنگ با برنامه های عام المنفعه گام بردارند.