:
استکبار از جمله واژه هایی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، بیش از گذشته ، مورد توجه عدالت خواهان قرار گرفت،چنان که از دید بنیان گذار انقلاب اسلامی امام خمینی(ره)،فقط دولت های استعماری ، مصداق مستکبر نبودند، بلکه به نظر ایشان ، هرگاه فردی به زیر دستان خود تظلّم کندوآنها را تحقیر کند ،وی نیز مستکبر است و مشمول همان معنایی است که از مستکبران به دست می آید.[1] رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای نیزکه پس از رحلت امام ،سکاندار کشتی انقلاب اسلامی بوده اند ، نگاه ویژه ای به مفهوم استکبار دارند و در دیدگاه ایشان استکبارنقطه مقابل نظام اسلامی است.
به راستی اهمیت موضوع کجاست؟چرا در دین مبین اسلام از ابتدا تا کنون این همه سفارش به نفی رابطه با مستکبرین شده است؟ ریشه استکبار عدول از کدام اصل اخلاقی بوده است؟چرا برخی از دولت ها زور گو و غاصب وظالم اند؟ اسلام نه دین انزوا است و نه سلطه پذیر و نه سلطه گر.هم اصل انزوا را باطل می داند و هم سلطه گری را امضا نمی کند و هم سلطه پذیری را ننگ می داند،لذا این نمونه سوالات ما را بر آن داشت تا با امیر مومنان همراه شویم و ریشه های استکبار و اسباب و زمینه های آن را از نقطه نظر ایشان بررسی نماییم ونحوه برخورد حضرت با استکبار زمان خود را جهت الگو گیری به بحث گذاریم. . استکبار مصدر باب استفعال و از ریشه کبرو از جمله رذیلت های اخلاقی است که مبنای اصلی سقوط انسان در ورطه بسیاری از نفسانیات و محور اصلی عدول آدمی از انسانیت و غلبه ابعاد مادی و حیوانی در انسان است.و این اصطلاح در ادبیات مذهبی مطمح نظر بسیاری از پژوهشگران قرار داشته تا ریشه ها و تبعات این آفت اخلاقی را در حوزه فردی و اجتماعی مود ارزیابی و بررسی قرار دهند.و حتی در اندیشه متعالی اهل بیت نیز در مقیاس وسیعی به این موضوع توجه شده است چنان که در فرهنگ علوی از کبر به عنوان ریشه بسیاری از انحرافات دینی و سیاسی در حوزه فردی و اجتماعی یاد می شودو از کبر به تمکین در برابر نفس و حب ذات تعبیر شده است آن گونه که امام علی (ع) شیطان را پیشوای متعصبان و سر سلسله مستکبران معرفی می نمایدومی فرماید:هر که در مسیر او گام نهد بی تردید اسیر طغیان غرایز حیوانی خواهد شد. و همچنین در کلام خداوند بیش از هر کلامی به پرهیز از تکبر و مشتقات آن توصیه موکد شده است و شیطان به عنوام مظهر کبر در درگاه باری تعالی معرفی شده است. معارف نهج البلاغه به عنوان سخنان قرآن ناطق، همچون کلام خداوند از لایه های مختلف معرفتی برخوردار است که هر که در خور فهم و درایت خود حظّی از آن می برد.چنان که نگاه امام علی (ع) به مفهوم استکبار از لایه های رویین و زیرین برخوردار است و هر چه در آن عمیق تر بیندیشیم مفاهیم دقیق تر و تعالیم عمیق تری را بر می گیریم. توجه به مفهوم استکبار در کلام امام از این قاعده مستثنی نیست و به نظر می رسد رویکرد جدیدی به این مفهوم ، ما را به معارف مهم تری رهنمون کند . نگاهی که مولف رساله حاضر در پی آن است ، نگاهی عمق نگر است تا بهره وافی و کافی بر گیرد؛نه بر سبیل پیشینیان که به مفهوم لغوی و گاه اصطلاحی این مهم بسنده نموده اند. به نظر نگارنده ، در اندیشه امام علی (ع) می توان استکبار را به معنای تمامی حکومت های طاغی و عصیان گر و زیاده خواه در عرصه بین الملل و جهان امروز بر شمرد و نیز تمامی عرفان ها و مکاتب نو ظهور که مستکبرانه در مسیر عصیان گام برداشته اند همچون شیطان گرایی و … ریشه در این رذیلت اخلاقی دارند و مبانی نهج البلاغه این ظرفیت را داردتا مصادیق استکباررا درعصرحاضر به ما معرفی نمایدتا آگاهانه تر مسیر توحیدوبندگی راطی کنیم . رساله حاضردر شش فصل تدوین یافته است که در فصل اول به بیان کلیات ومفاهیم این موضوع پرداخته شده است. در فصل دوم بحث غرایز و نقش آنها در شکل گیری استکبار مطرح شده است وبر این اساس اگر غریزه حب ذات که ریشه در جمیع غرایز دارد از مسیر تعادل خود خارج و از نظارت عقل بر آن عدول نماید ،آدمی دچار استکبار خواهد
شدوهمچنین فطرت پاک آدمی در صورت انحراف از مسیر خود عدول از عزّ انسانیت را به همراه دارد و فطرتی که از رشد خود باز ماند و لکه سیاه بر خود نشاند دچار بسیاری از رذایل اخلاقی از جمله کبر می گردد. فصل سوم به ذکر زمینه های غریزی و اکتسابی استکبار که انسان را به ورطه این رذیله اخلاقی گرفتار می نماید پرداخته و ضمن بررسی ویژگی ها و شاخصه های استکبار ، شیطان رامصداق بارز استکبار معرفی و به بررسی صفات و حالات او و حزب او و در نهایت آثار دنیوی و اخروی آن جهت اجتناب افراد پرداخته شده است . فصل چهارم روش هایی را جهت پیشگیری برای کسانی که می خواهند به این بیماری گرفتار نشوند ارائه می نمایدو راه های علمی و عملی درمان را بیان می داردتا با به کار گیری آنها این رذیلت اخلاقی درمان گردد . فصل پنجم،فصل الگو گیری از برخورد حضرت با استکبار ، در زمان زمامداری و قبل از آن است و صحیح ترین روش برای مبارزه با استکبار ، از سوی ایشان مطرح شده است؛چنان که حضرت در طول حیات خود ، لحظه ای پرچم جهاد بر ضد کفر و استکبار را از دوش بر نداشت. فصل ششم به جمع بندی نتایج فصول و ارائه پیشنهادات تخصیص داده شده است. مولف در این رساله ، از قرآن کریم با ترجمه مهدی الهی قمشه ای و از نهج البلاغه با ترجمه محمد دشتی و فیض الاسلام بهره برده است.
فصل اول
کلیات و مفاهیم
کلیات
*بیان مسئله
* ضرورت و اهمیت
*اهداف تحقیق
*سوالات تحقیق
*فرضیه های تحقیق
*پیشینه تحقیق
مفاهیم
* مفهوم کبر
* مفهوم عجب
* مفهوم شیطان
* مفهوم استکبار
* مفهوم طاغوت
کلیات
1-1- بیان مسئله:
استکبارازدیدگاه فرهنگ سیاسی اسلام ، وجود نوعی سلطه گری، سلطه جویی، استعمار و بهره کشی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی توسط اقلیت محدودی زورگو و نفع طلب بر خیل عظیم توده های محروم می باشد. فلذا می توان بیان داشت که استکبار، به معنای کبر و غرور طلبی در همه شئون زندگی بشری می باشد که در ادبیات دینی مسلمین در آیات قرآنی بسیار وسیع دیده شده و مفهوم آن از استکبار اخلاقی گرفته تا استکبار سیاسی، همگی در قرآن و روایات اسلامی جلوه گر است. . مفهوم استکبار در فرهنگ علوی ، در حوزه مفاهیم اخلاقی و سیاسی و در جهات فردی و اجتماعی قابل بررسی و رصد است آ نچه در رساله حاضر مطمع نظر است مطالعه ی توصیفی ، تحلیلی مفهوم استکبار در تعالیم امام علی علیه السلام است و به صورت خاص به این موضوع می پردازد تا ضمن تبیین دقیق معانی و مفاهیم کبر و استکبار در کلام امیر المومنین با آوردن شاهد مثالها و تطبیق و انطباق مفهوم به روش استدلال و استنباط، ((استکبار))را به عنوان یک آفت اخلاقی زمینه ساز انحطاط انسان نمایان سازد. به نظر می رسد تدقیق در منابع ، لایه های عمیق تری از مفهوم استکبار را پرده برداری کند.که با به چالش کشیدن تحقیقات و نظریات موجود می توان آن را اثبات نمود . حوزه کاربردی این پژوهش به دنبال رصد شیوه های استکبار شناسی در عصر حاضر و شیوه های مبارزاتی با آن به عنوان شرط ورود به حصار توحید و لا اله الا الله است . شیوه و سیره سیاسی امام علی (ع) به طور قطع مبارزه با قدرت های استکباری و ایده های استکباری زمان خود بوده و پژوهش گر در این پژوهش در صدد است تا با الهام از رفتار عملی مولی شیوه های استکبار شناسی و استکبار ستیزی را به عنوان یکی از اصول مسلّم و مبنایی توحید ، شناسایی نماید.وبرایند کاربردی این پژوهش عملیات سازی و بروز رسانی ،ضرورت های مقابله با ((استکبار ))را به بار خواهد آورد. لذا بررسی ابعاد مختلف این موضوع و شناخت این فرهنگ از اهمیت بسزایی برخوردار است.
1- موسوی خمینی،روح الله،صحیفه نور،تهران،نشرتصویر گران،1372ه-ش،ج7 ، ص488
ج 1، صفحات 9 الی 12)
وی اسماعیلیّه را زنادیق و مجوس می نامد. این در حالی است که ایشان خود را از شیعیان می دانند : [حسن صباح] « ای برادران شما اطلاع دارید که شیعیان ما را از خود نمی دانند ولی ما آنها را از خویش جدا نمی دانیم، بین ما و آنها یک وجه مشترک وجود دارد و آن این است که هر دو در انتظار مهدی موعود هستیم و عقیده داریم که بعد از این مهدی موعود ظهور خواهد کرد. دنیای ما جهانی خواهد شد که در آن عدالت حکم فرمایی خواهد نمود. ولی ما معتقدیم که باید قومیّت ایرانیان را احیاء کرد. (جوینی، پل آمیز، 1380: 57 )
اجزای نظام فکری و اصول عقاید اسماعیلیّان نخستین را می توان به طور کلی از منابع اسماعیلیّه، خاصه منابع مربوط به دورۀ فاطمی، و از میان مکتوبات مخالفان آنان استنباط کرد. در هر صورت، تردید نیست که قالب اصلی تعالیم و تفکّر باطنی اسماعیلیّه توسط اسماعیلیّان نخستین و در نیمۀ دوم قرن 3 ق تدوین یافته بود. اسماعیلیّان نخستین بین ظاهر و باطن نوشته های مقدس تمایز قایل می شدند و اعتقاد داشتند هر معنایی ظاهر و لفظی منعکس کنندۀ یک معنای باطنی و حقیقی است و شریعت را باطنی و ظاهری است. اصل باطن باشد و چون بر باطن شرع واقف شدند از تهاون به ظاهر خلل نباشد و بدین سبب مقالت ایشان از مقالت اصحاب مذاهب یعنی از ملت خارج شمرند
و اکثر ایشان بر اباحت محرمات اقدام نمودند (جوینی، 1378: 157)
البته پیامبر گرامی اسلام – صلی الله علیه وسلّم – در دوران حیات پربرکت خویش پیش بینی کردند که امت اسلام در آینده به اختلافات فراوانی مبتلا خواهند شد و به فرقه های متعدّدی منشعب می شوند: حافظ می گوید:
جنگ هفتادو دو ملت همه را عذر بنه
چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند
از این رو بارها اهل بیت خود را به عنوان یگانه مرجع شایسته پس از خود معرفی کرد، با وجود این، تنها ساعتی پس از وفات ایشان امت اسلام دچاراختلاف و تشتت گردید و به دو فرقه ی اصلی تبدیل شد، گروهی تن به پیروی از حاکمان وقت داده و گروهی اقلیّت نیز به پیمانی که با رسول خدا (ص) در غدیر بسته بودند، وفادار مانده و از یاری امام علی – علیه السّلام – دست نکشیدند. پیروان آن حضرت، نخستین افراد جامعه ی شیعه به شمار آمدند. شیعیان اگرچه در ابتدا باورها و آمال های واحدی داشتند امّا به مرور زمان خود به گروه هایی تبدیل شدند، تا آن که در عصر امام صادق (ع) گروهی که مرگ اسماعیل فرزند آن حضرت را باور نکرده بودند، وی را به عنوان امام و مقتدای خود دانسته و عقایدی ویژه پیدا کردند که به اسماعیلیّه معروف شدند.
بسیاری از مطالعات اخیر نشان داده است که افراد فعال از زندگی پربارتری برخوردارند. این افرادانرژی حرکتی بالاتر، مقاومت بیشتر در برابر بیماریها و جذابیت اندام بیشتری دارند. مهمتر از همه اینکه اعتماد بنفس آنها بالاتر است، کمتر دچار افسردگی میشوند و غالبا حتی در سنین بالای عمرهمچنان باانرژی فراوان در پروژه های جدید در حال فعالیت هستند.تحقیقات پزشکی نشان داده است که بخش بزرگی ازاختلالات سلامتی ارتباط مستقیم با عدم انجام فعالیتهای فیزیکی دارد. بدیهی است که ماشینها زندگی را آسانتر کرده است ولی مشکلات جدی هم برایمان به بار آورده اند. ما که روزگاری تقریبا همیشه در حال حرکت و فعالیت بودیم اکنون بیشتر اوقاتمان صرف نشستن میشود..اما کشش چه ارتباطی با این مسایل دارد، کشش حلقه ای بین زندگی ساکن و حیات فعال است. عضلات ما را منعطف و آماده حرکت می کند. به ما کمک میکند تعاملات روزانه خود رااز وضعیت سکون و عدم فعالیت به یک وضعیت فعال تبدیل کنیم بدون اینکه نیاز باشد فشار زیادی را متحمل شویم! (آندرسون، ب[1]،1383، لذت کشش،ترجمه غ اعرابی)
از طرفی دیگر کشش در ورزشهای مختلف نیز اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. نیاز به انعطاف پذیری در حدی وسیع در پاره ای از ورزشها از قبیل شنا، شیرجه و ژیمناستیک کاملا محسوس است برای آمادگی و کسب انعطاف بدنی در ورزشهای مذکورمعمولا ورزشکاران از برخی تمرینات کششی و انعطاف دهنده استفاده میکنند. ولی در اکثر فعالیتهای ورزشی، تمرینات ویژه آمادگی غالبا بر روی کسب آمادگی تنفسی،توسعه قدرت عضلانی و کسب تکنیک و مهارت اثر گذار است بنابراین انعطاف پذیری کافی بدست نمی آید و به این عامل در برنامه ریزی تمرینات کمتر توجه میشود. گاهی اوقات تمرینات کششی که اجرا میگردد بندرت با نیازهای هر رشته ورزشی انطباق دارد و بصورتی اشتباه طرح ریزی شده است در حقیقت میتوان گفت بیشتر تمریناتی که بطور نا آگاهانه در جهت کسب انعطاف بدنی بکار میروند بجای اینکه باعث کشش و طویل شدن گروهی از عضلات مورد نظر شوند سبب کوتاه شدن آنها میگردند. برای مثال کششهای متوالی که از یک سری حرکات و نرمشهای نوسانی (تکانی) ناشی میشود اغلب موجب صدمه دیدن یک ورزشکار قبل از تمرین یا مسابقه گشته یا او را برای آسیب دیدن حین انجام تمرین یا مسابقه مستعد میسازد(هالت، لارنس ای[2]، 1974). این بخش از آمادگی عمومی بدن به دو بخش کلی مرتبط با تندرستی و مرتبط با مهارت تقسیم میگردد. در بعد سلامتی، آمادگی جسمانی شامل استقامت قلبی عروقی، استقامت عضلانی، قدرت عضلانی و انعطاف بدنی است، که هر یک به نوبه خود در اجرای وظایف عادی روزانه و نیز مهارتهای ورزشی از اهمیت بسزایی برخوردار می باشند (چاپمن ای[3] و سوزی آر [4]، 1972)،( کوربین چ[5] و لیندسی آر[6]،2010 )، (استیل، ام ای[7] و ورخوشانش[8]،1999) . انجمن پزشکی آمریکا طی تعریف جامعی آمادگی جسمانی را بعنوان توانایی عمومی برای سازگاری و پاسخگویی مناسب به اعمال جسمانی دانسته است (هگر ورنر و شارون[9]).اگرچه معمولا سهم انعطاف بدنی در آمادگی کلی بدن و حفظ تندرستی چندان مورد توجه قرار نگرفته است ولی بسیاری از متخصصین طب ورزشی معتقدند که درصد بالایی از مشکلات اسکلتی – عضلانی و آسیبهای ناشی از آن به واسطه کمبود انعطاف بدنی می باشد (کوربین چ و لیندسی آر2010)،(ویمور ج و کاستیل د[10]،1994) . از سوی دیگر، نقش و تاثیر قدرت عضلانی به عنوان یک عامل تعیین کننده در عملکرد و اجرای مناسب بسیاری از فعالیتهای روزانه از قبیل راه رفتن ، دویدن، حمل اشیا و انجام کارهای خانه ، نشستن و برخواستن ، لذت جستن از فعالیتهای تفریحی ، توسعه فعالیتهای ورزشی و مواجه شدن با حوادث روزمره بدیهی بنظر می رسد. به همین دلیل متخصصین ورزشی بهره گیری از تمرینات کششی را به منظور توسعه دامنه حرکتی مفاصل و عضلات توصیه مینمایند. این متخصصین مشخصا از تمرینات PNF یا به عبارتی کشش از طریق تحریک گیرنده های عصبی – عضلانی عمقی که اجرای آن همزمان سبب توسعه قدرت عضلات تحت کشش نیز می گردد نام می برند (چاپمن ای و سوزی آر،دی آنجلس د و استیل ام و ورخوشانش 1992)
به منظور بررسی بیشتر موضوع در این پژوهش سعی گردیده است که تاثیر دو شیوه تمرین کشش ایستا و PNF بردو فاکتور مهم امادگی جسمانی یعنی انعطاف پذیری و قدرت عضلات همسترینگ پسران 12-10 سال مورد بررسی قرار گیرد . علت اینکه این پژوهش بر روی گروه سنی نوجوان انجام شده است این است که پژوهشگر بر این عقیده است که با برملا شدن اهمیت موضوع بتوان نه تنها عادت درست زندگی را از اوایل زندگی به بچه ها آموزش داد بلکه بتوان راهکار مهمی در راستای رفع کمبود زمان درس تربیت بدنی مدارس ارائه نمود. (ذوقی،ف 1393)
1-2 بیان مساله
اصولا تمرینات کششی را به یک یا چند منظور از موارد زیر انجام میدهند:
الف- کم کردن خطرات احتمالی مربوط به پارگی عضلانی.
ب- افزایش دامنه حرکتی و قابلیت اجرای حرکات در فعالیتهای ورزشی.
ج- توسعه قابلیت انبساط و تسهیل عصبی – عضلانی.
د- افزایش سوخت و سازدر عضلات، مفاصل و سایر بافتهای رابط جهت اجرای بهتر حرکات (هالت لارنس ای،1974)
یکی از بی توجهی ورزشکاران نسبت به انعطاف پذیری فرضیه آنهاست یعنی آنها تصور میکنند بدن ورزشکاران جوان بطور طبیعی نرم است و نیازی به تمرین نرمشی و انعطاف پذیری ندارد افزون بر این مردم معمولا عدم انعطاف پذیری را مربوط به سالخوردگان میدانند یعنی آنهاییکه محدودیتهای حرکتی آنها به وضوح آشکار است. در اثر تمرین نکردن انعطاف پذیری فرد کاهش میابد حتی اگر در دوره کودکی و نوجوانی باشد. (هی وود- ک[11] 1378)
حتی اگر محققان قادر نباشند میزان تغییرات مفصلی که ناشی از فرایند های مربوط به سن یا تغییرات آسیب شناختی است را معلوم کنند ، یک حقیقت روشن است و ان اینکه فعالیت بدنی برای نگهداری تحرک پذیری مفاصل مهم و ضروری است. (پاینه ،گ و ایساکس، ال 2002[12])
انعطاف پذیری نه فقط در اجرای مهارتهای ویژه ای اهمیت داشته ، بلکه با پیشرفتهای اخیر طب ورزشی و نوتوانی موید ان است که انعطاف پذیری از تندرستی عمومی و آمادگی جسمانی نیز از کمال اهمیت برخوردار است. مثلا تمرینات نرمشی بصورت موفقیت آمیزی جهت ناراحتی هایی از قبیل قاعده گیهای دردناک، تنش عمومی عصب و عضله و دردهای تحتانی ستون فقرات توصیه شده است. (فاکس و ماتیوس 1981[13])
کرانبول و مارتین[14] (1977) چنین نتیجه گرفتند که انعطاف پذیری در دختران وپسران در ناحیه سنین 10 و 14 سالگی کاهش میابد ، در صورتیکه میلن و شیفلد[15] (1976) اظهار داشتند کودکان دوم دبستان در مقایسه با کودکان دوره آمادگی و کودکستانی انعطاف پذیری کمتری داشتند. واتمن و همکاران[16] (2006) در تحقیق خود اثر آنی کشش پاسیو را بر روی دامنه حرکتی و سفتی پاسیو همسترینگ بررسی نمودند. انها نشان دادند کشش استاتیک بلافاصله باعث افزایش 5 درجه ای دامنه حرکتی مفصل زانو میگردد ولی تغییرات پایداری چندانی ندارد و بعداز چند دقیقه از بین میرود. بسیاری از محققان بر این باورند که انعطاف پذیری انسان از دوران کودکی تا سنین بلوغ توسعه میابد و سپس این روند دچار کاهش می شود. ( هادوی- م 1382 ص 129) بااجرای ورزشهایی که قابلیت ارتجاعی بافتهای نرم را افزایش میدهند، می توان انعطاف پذیری را در هر سنی افزایش داد( برگز، رابرت ای[17] 1390). بنا بر نظر هیوود (1993) کاهش فعالیتهای حرکتی در بزرگسالان معرف کاهش انعطاف پذیری آنها می شود بنابراین، کاهش انعطاف پذیری در کودکان و بزرگسالان صرفا به دلیل روند رشد نیست، بلکه از طرفی هم میتواند به دلیل عدم تمرین ویژه جهت توسعه انعطاف باشد.
نوجوانان مستعد ابتلا به حالات پراسترس فیزیکی می باشند، خم شدن روی صندلی ، حمل کردن کیف و کوله پشتی های سنگین بر اصلی ترین دلایل بروی استرس هایفیزیکی در نوجوانان می باشد. نوجوانان دراین مرحله از زندگیشان اغلب از مشکلات مربوط به فعالیت استاتیکی عضله در عذابند. (کریستوفر،ا اوسوالد و استانلی باسکو[18] 1998)
تمرینات انعطاف پذیری معمولا جهت تکمیل تمرینات گرم کردن انجام می شود و برای افرادی که از نظر انعطاف پذیری ضعیف هستند و یا مشکلات عضلانی ومفصلی مثل کمردرد دارند، اهمیت بیشتری دارد.این تمرینات باید به آهستگی انجام شوند. حرکات کششی سریع خطرناک هستند و می تواند منجر به کشیدگی یا گرفتگی عضله (اسپاسم[19]) شود (ویلمور، گ و کاستیل، د[20] 1994).
به منظور توسعه انعطاف‌پذیری، روش های كششی مختلفی ارائه شده‌اند كه محققین بطور كلی آنها را به سه دسته ایستا، پویا و[21] PNF تقسیم نموده‌اند . روش كششی ایستا عبارت است از كشیدن عضله تا نقطه احساس مقاومت و حفظ این وضعیت به مدت 6 تا 60 ثانیه شیوه كششی پویا، متضمن حركات تابی یا فعال میباشد. در این نوع كشش، گروه عضلات در حالت كشیدگی نگه داشته نمی‌شوند، بلكه از حركات پویای مكرر در یک زمان كوتاه استفاده میشود . به عقیده كنت و وس، PNF عبارت است از تسریع یا توسعه مكانیسم عصبی، عضلانی از طریق تحریک گیرنده‌های عمقی. (سایت تخصصی ورزش[22])
از رایج‌ترین روش های PNF كه ورزشكاران در تمرینات خود مورد استفاده قرار میدهند، روش [23]SRHR است كه به عقیده برخی محققین انعطاف‌پذیری را بیش از سایر روش های كششی معمول PNF افزایش میدهد . روش SRHR شامل انقباض ایستای عضلات مخالف ، پس از انقباض عضلات موافق است و از آنجاییكه هر دو گروه عضلانی موافق و مخالف در این روش منقبض میشوند، با تحریک گیرنده‌های عمقی درون عضلانی از طریق بازداری اتوژنیك و بازداری دوسویه موجب انبساط (راحتی) درعضله تحت كشش میشود(فهیمی،ف1379) .
متون متعددی كه از روش SRHR استفاده كرده‌اند، هر كدام زمان های متفاوتی را برای نگهداری[24] MVIC توصیه نموده‌اند . در حالیكه برخی از متون زمان مشخصی را برای MVIC ذكر نكرده‌اند ، برخی از محققین 3 ثانیه MVIC را در روش های مختلف PNF مورد حمایت قرار داده‌اند. در مطالعات دیگر 5 ثانیه و 6 ثانیه MVIC نیز مورد استفاده قرار گرفته است. بعلاوه، ابهام وقتی بیشتر میشود كه محققان 7 ثانیه ، 7 تا 8 ثانیه ، 10 ثانیه ، 15 ثانیه و حتی تا بیش از 20 ثانیه MVIC را نیز بکار برده اند (سایت تخصصی ورزش).
[1] Anderson Bob
[2] Laurence.E.Holt
[3] Chapman.E.A.derries
[4] R.swezey
[5] Corbin.Charles
[6] Lindsey Ruth
[7] Still.M.C
[8] Verkhoshanshg
[9] Hoeger.Werner & Hoeger Sharon
[10] Wimore.Gack.H&Castill.David
[11] Haywood Kathleen M
[12] Payne Gerg & Isaacs L.D
[13] Fox & Mathews
[14] Kranbol & Martin
[15] Mylen & Sheffeild
[16] Watman
[17] Bergs Rober A
[18] Christofer A Osvald & Stanley Basco
[19] spasm
[20] Wilmore.Gack.H&Castill.David
[21] Propeioceptive Neuromuscular Faciliation
1Slow Reverse Hold Relax
[24] Maxmimum Voluntary Isometric contraction
حضرت محمد(ص) با استناد به آیه «لا اِکراهَ فِی الدّینِ قَد تَبَیَّنَ الرُّشدُ مِنَ الغَیِّ»(قرآن کریم،سوره بقره،آیه 156)
هیچ گاه عقیده خود را به کسی تحمیل نکرد و برای مخالفان و معاندان از تمام مذاهب زرتشتی، یهودی و مسیحی تا زمانی که خطری و تهدیدی برای اسلام نبودند، احترام قائل بودند، و حقوق آن ها را برابر دستورات شرع استیفا می نمودند.
با فتح ایران توسط مسلمانان گروه های مذهبی ایرانی اعم از یهودی، مسیحی و زرتشتی به عنوان اهل ذمه تحت پوشش و حمایت حکومت های اسلامی قرار گرفتند. این گروه های مذهبی در طول تاریخ ، بعد از حضور اسلام در ایران ، فراز و فرودهایی را تجربه کرده اند . حکومت های اسلامی در ایران به تبعیت از سیره پیامبر و ائمه معصومین در برخورد با اقلیت های دینی، منعطف و مهربان بودند، هر چند در این دوره ها افراط و تفریط هایی در تعامل با اقلیت های دینی بعضاً صورت می گرفته است ، ولی موضع حکومت های ناب اسلامی در مواجهه با اقلیت های دینی در ایران و خارج از ایران، تحت الشعاع بینش اسلامی و نگرش حکومتی بوده است. بعضی زمان ها این تعامل مثبت و توأم با مدارای زمام داران حکومت اسلامی بوده ، به نحوی که برای دین داران متعصب در بدنه حکومت ایجاد نگرانی می کرد . این شیوه یادآور منشور حکومتی حضرت علی (ع) به مالک اشتر نخعی می باشد که فرمود ای مالک:
«الناس، فانهم صنفان، ام اخُ لک فی الدین و اما نظیرا لک فی الخلق»(نهج البلاغه ،نامه59) مردم دو گروهند، یا برادر دینی تو هستند و یا در خلقت شبیه(هم نوع) تو می باشند با هر دو گروه عدالت پیشینه کن و رأفت پیش گیر. در بعضی از زمان ها اقلیت های دینی مغضوب حکومت و زمام داران قرار می گرفتند، که در این پایان نامه سعی بر این است که سیر تاریخی اوضاع اقلیت های دینی ایران در سده های چهارم تا هفتم هجری با استناد به کتب تاریخی و ادبی و سفرنامه ها مورد بررسی قرار گیرد.
سوالاتی که در این پایان نامه باید جواب داده شود این است که:
1- آیا شیوه تعامل حکومت ها در این سده ها (چهارم ه . تا هفتم هجری) با اقلیت های دینی یکسان بوده است یا خیر؟
2- تأثیر گذاری اقلیت های دینی(مسیحی، یهودی و زرتشتی) بر سیاست، فرهنگ جامعه ایران چگونه بوده است؟
3- مدارای مردم با اقلیت های دینی و آزادی های دینی و فردی آن ها در طول این سده ها (چهارم هجری تا هفتم هجری) چگونه بوده است؟
نگارنده با استناد به کتب تاریخی و ادبی و جغرافیایی اعم از قدیم و جدید تلاش کرده است که تاریخچه، جفرافیا، رابطه اقلیت های دینی با حکومت ها، رابطه مردم با اقلیت ها، آزادی ها و اماکن مذهبی، مهاجرت و دلایل مهاجرت اقلیت های دینی را مورد کنکاش قرار داده تا پژوهشی دقیق هر چند مختصر در اختیار خوانندگان این پایان نامه قرار گیرد.در این پایان نامه وضعیت سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی اقلیت های دینی از سده (چهارم هجری تا هفتم هجری) بررسی شده ، و به سؤالاتی که در ذهن خواننده ، پیرامون اوضاع سیاسی، مذهبی، آزادی ها، خدمات و شخصیت های فرهنگی اقلیت های دینی ( مسیحی ، یهودی و زرتشتی ) مطرح است ، پاسخی در حد توان داده شده است. از آنجا که شیوه کار کتابخانه ای و توصیفی بوده است ، بنابراین نگارنده برای جمع آوری منابع دست اول خصوصاً قرن های چهارم و پنجم
بامشکلات زیادی روبرو بوده است .
1 – 2 – بیان مسئله
با ظهور اسلام در ایران اقلیت های دینی ( یهودی ، مسیحی و زرتشتی ) وضعیت های متفاوتی را تجربه کرده اند . این گروه های سه گانه، توانستند با سپردن تعهداتی به جامعه اسلامی که در آن جزیه و مالیات سرانه شرط لازم بود ، در سرزمین های اسلامی از جمله ایران به حیات سیاسی و اجتماعی خود ادامه دهند . با آغاز حکومت آل بویه تغییرات مثبتی در روند زندگی اقلیت های دینی ایران به وجود آمد، که ناشی از مدارای مذهبی سلاطین آل بویه با این گروه ها بود . در این دوره مسلمانان اعم از شیعه و سنی با زرتشتیان ، مسیحیان و یهودیان روابط حسنه و دوستانه ای داشته اند ، به گونه ای که تعامل مسلمانان با اقلیت های دینی با توجه به محدودیت هایی که برای آن ها پیش بینی شده بود به راحتی انجام می گرفت و در نهایت حسن همجواری باهم زندگی می کردند . این روابط به حدی صمیمی و بر اساس اعتماد بود که حتی عضد الدوله دیلمی پادشاه آل بویه از میان اقلیت های دینی خصوصاً مسیحیان برای خود مشاورانی انتخاب کرده بود . با شروع دوره ترکان به ویژه در دوره غزنویان روابط مبتنی بر تعصب مذهبی سخت گیرانه بود . به نحوی که گروه های غیر سنی به طور جدی مورد ایذا و اذیت قرار می گرفتند . این روند تا ظهور حکومت سلجوقی ادامه پیدا کرد . دردوره سلجوقی اقلیت های دینی ملزم به پرداخت جزیه و برخی محدودیت ها از جمله داشتن اسلحه و یا بستن غیار برای شناسایی از مسلمانان بودند . دربسیاری از شهرهای امپراطوری نظیر بغداد ، نیشابور ، همدان ، اصفهان ، نهاوند و شیراز ، اقلیت های دینی به صورت پراکنده زندگی می کردند . هرچند گاهی احساسات نامطلوبی از طرف مردم علیه اقلیت ها ظهور می کرد ولی روی هم رفته وضعیت آن ها در دوره سلجوقی قابل قبول و رضایت بخش بوده است . به طوری که یهودیان به راحتی به دادو ستد و تجارت می پرداختند و به آن ها سخت گیری نمی شد و تبعیض و تمایزی هم علیه آن ها قایل نبودند .
1 – 3 – پرسش های تحقیق
- 3 – 1 – پرسش اصلی
روند زندگی اقلیت های دینی از سده چهارم تا هفتم هجری چگونه بوده است؟
1 – 3 – 2 – پرسش های فرعی
1 ) وضعیت سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی ، و اقتصادی زرتشتیان چگونه بوده است ؟
2 ) وضعیت سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی ، و اقتصادی مسیحیان چگونه بوده است ؟
3 ) وضعیت سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی ، و اقتصادی یهودیان چگونه بوده است ؟
1 – 4 – فرضیات تحقیق
1 ) با آغاز حکومت آل بویه ، حقوق اقلیت های دینی در ایران تغییرات مثبتی یافت .
2 ) همزمان با به قدرت رسیدن غزنویان در ایران ، مهاجرت عمده زرتشتیان به هند آغاز شد .
3 ) با روی کار آمدن سلجوقیان ، تبعیضات اجتماعی علیه اقلیت های دینی کاهش یافت .
1– 5 – سوابق تحقیق
موضوع اقلیت های دینی ( یهودی ، زرتشتی ، مسیحی ) ایران در محدوده زمانی چهارم تا هفتم هجری کاری کاملاً نو و تازه است . هرچند که درباره این موضوع به صورت جسته و گریخته در کتاب های تاریخی بعد از اسلام نظیر کتاب های تاریخ مردم ایران زرین کوب ، اسلام درایران پطروشفسکی و یا تاریخ سلجوقیان ملیحه ستار زاده و دیگران به اجمال مطالبی ذکر گردید . ولی از آنجا که پایان نامه حاضر با رویکردی جدیدو متفاوت از کارهای انجام شده به بررسی جامع و دقیق لایه های مختلف زندگی اقلیت های دینی کشورمان از سده چهارم تا هفتم هجری پرداخته کارنو و کاملاً تازه ای محسوب می شود و سعی نویسنده دراین پایان نامه بر آن است تا فراز و نشیب ها و نقاط عطف زندگی اقلیت های دینی ایران را در این محدوده زمانی که شاید کمتر مورد توجه قرار گرفته است ترسیم نماید .
1 – 6 – اهداف تحقیق
اوضاع سیاسی – اجتماعی و فرهنگی اقلیت های دینی در محدوده زمانی چهارم تا هفتم کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته ، که شاید ناشی از ضعف در کمبود منابع دست اول برای این پژوهش باشد . درهر حال نگارنده این پژوهش سعی دارد که تصویری ازروند متفاوت اوضاع و احوال اقلیت های دینی ایران را بررسی و نقطه های اوج و فرود حضور اقلیت ها را روشن و سیر تاریخی این حضور را ازجنبه های مختلف سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی مورد کنکاش و دقت قرار دهد.
1-1- کلیات… 2
1-2- هدف تحقیق.. 4
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5
1-4- پیشینه تحقیق.. 5
1-5- روش تحقیق.. 7
1-6- سوالات تحقیق.. 7
1-7 – فرضیه های تحقیق.. 8
1-8- نقد و ارزیابی منابع.. 8
2-1- تحولات آموزشی، فرهنگی و اجتماعی در دوره ی فتح علیشاه 13
2-1-1- تحولات آموزشی.. 14
2-1-2-تحولات فرهنگی.. 17
2-1-3- تحولات اجتماعی.. 18
2-2 – تحولات آموزشی، فرهنگی و اجتماعی در دوره ی محمدشاه 20
عنوان صفحه
2-2-1- تحولات آموزشی.. 20
2-2-2-تحولات فرهنگی.. 22
2-2-3- تحولات اجتماعی.. 23
2-3-تحولات آموزشی،فرهنگی و اجتماعی در دوره ی ناصری.. 25
2-3-1-تحولات آموزشی.. 25
2-3-2- تحولات فرهنگی.. 27
2-3-3-تحولات اجتماعی.. 30
2-4-تحولات آموزشی ، فرهنگی و اجتماعی در دوره ی مظفری 32
2-4-1-تحولات آموزشی.. 33
2-4-2-تحولات فرهنگی.. 34
2-4-3-تحولات اجتماعی.. 35
2-5-آموزش و تعلیم و تربیت دختران.. 37
3-1- آشنایی با فرهنگ و تمدن و نهادهای آموزشی اروپاییان.. 46
3-1-1- عبداللطیف شوشتری.. 47
3-1-2- آقا احمد بهبهانی (کرمانشاهی ) 48
3-1-3- ابوالحسن خان شیرازی (1190-1262ق) 49
3-1-4-میرزا صالح شیرازی.. 49
3-1-5-میرزا مصطفی افشار 52
3-1-6- عبدالفتاح گرمرودی.. 54
3-2- فعالیت میسیونرهای مذهبی و گسترش مدارس جدید. 55
3-2-1- هیئت مبلغان آمریکایی.. 55
عنوان صفحه
3-2-2- میسیونرهای لازاریست… 57
3-2-2-1- دوره ی محمد شاه (1264-1250ق) 58
3-2-2-2- دوره ی ناصرالدین شاه (1313-1264ق) 60
3-2-2-3- دوره ی بعد از ناصرالدین شاه تا جنگ جهانی اول (1333-1313ق) 61
3-2-3- آلیانس فرانسه. 63
3-2-4- آلیانس جهانی یهود. 64
3-2-5- انجمن میسیونری کلیسای انگلستان.. 66
3-3 روزنامه ها 67
3-3-1-روزنامه ی اختر. 67
3-3-2-روزنامه ی تربیت… 69
3-3-3-روزنامه ی ثریا 70
3-3-4-روزنامه ی مجلس…. 72
3-3-5-روزنامه ی تمدن.. 73
3-3-6-روزنامه ی حبلالمتین.. 75
3-3-7-روزنامه ی شمس…. 76
3-3-8-روزنامه ی ایران نو. 77
3-4- حامیان آغازین تحصیلات جدید دختران.. 79
3-4-1- میرزا حسین خان سپهسالار(1260-1207ق) 79
3-4-2- میرزا فتحعلی آخوندزاده( 1295-1227ق) 80
3-4-3- میرزا ملکم خان (1326-1249ق) 83
3-4-4- حاج میرزا حسن رشدیه(1363-1267ق) 84
3-4-5-میرزا آقا خان کرمانی: (1314-1270ق) 86
3-4-6- حاج میزرا یحیی دولت آبادی (1359-1279 ق) 87
عنوان صفحه
4-1- تأثیرات انقلاب مشروطه درشیوه دانش اندوزی دختران.. 90
4-1-1-مقایسه ی شیوه ی دانش اندوزی دختران در قبل از مشروطه و بعد از مشروطه. 95
4-2- کوشش های اولیه برای ایجاد مدارس دخترانه به سبک جدید. 95
4-3- نقش احزاب و جریان های سیاسی درتوسعه و تضییق مدارس دخترانه. 99
4-3-1- حزب دموکرات ایران (عامیون) 100
4-3-2- حزب اجتماعیون اعتدالیون.. 100
4-3-3- حزب جمعیت ترقی خواهان ایران.. 101
4-3-4- حزب ترقی و تمدن تام. 101
4-3-5- حزب سوسیال دموکراسی ایران.. 102
4-3-6- حزب اصلاحیون عامیون.. 102
4-3-7- حزب جمعیت ایران جوان.. 103
4-4- دولت و مدارس جدید. 103
4-5- پراکنش جغرافیایی مدارس دخترانه. 109
4-5-1-مدارس دخترانه ی تبریز. 109
4-5-2-مدارس دخترانه ی مراغه وتوابع.. 112
4-5-3-مدارس دخترانه ی ارومیه. 113
4-5-4-مدارس دخترانه ی خوی.. 114
4-5-5-مدارس دخترانه ی اردبیل.. 114
4-5-6-مدارس دخترانه ی میانه. 114
4-5-7- مدارس دخترانه ی رشت و توابع.. 115
4-5-8- مدارس دخترانه ی اصفهان.. 117
4-5-9- مدارس دخترانه ی یزد. 119
عنوان صفحه
4-5-10-مدارس دخترانه ی مشهد. 121
4-5-11-مدارس دخترانه ی بیرجندو توابع.. 122
4-5-12-مدرسه دخترانه ی شاهرود. 123
4-5-13-مدرسه دخترانه ی ساری.. 123
4-5-14-مدارس دخترانه ی بابل.. 123
4-5-15-مدارس دخترانه ی اراک… 123
4-5-16-مدرسه ی دخترانه ی قم.. 124
4-5-17-مدارس دخترانهی قزوین.. 124
4-5-18-مدارس دخترانه ی همدان و توابع.. 125
4-5-19-مدارس دخترانه ی زنجان.. 126
4-5-20- مدارس دخترانه ی کرمانشاه 126
4-5-21-مدارس دخترانه ی کردستان (سنندج) 127
4-5-22-مدارس دخترانه ی فارس و بوشهر. 128
4-5-24-مدارس دخترانه ی کرمان.. 132
4-6- تأثیرات سیاسی – اجتماعی و فرهنگی مدارس دخترانه در امور جامعه. 134
4-6-1-تأثیرات سیاسی.. 136
4-6-1-1-تشکل ها و انجمن های زنان.. 136
4-6-1-2- حق رأی زنان.. 139
4-6-1-3-مبارزه با التیماتوم روسیه. 140
4-6-1-4-تحریم کالاهای خارجی.. 142
4-6-2-تأثیرات اجتماعی.. 143
4-6-2-1-وارد شدن زنان به عرصه کار 143
4-6-2-2- شرکت زنان در تاسیس بانک…. 144
عنوان صفحه
4-6-2-3-بهداشت… 145
4-6-3-تأثیرات فرهنگی.. 147
4-6-3-1-ورود زنان به صحنه ی تئاتر. 147
4-6-3-2-ورود زنان به عرصه ی روزنامه نگاری.. 148
4-6-3-3-زنان هنرمند. 152
. 153
.. 157
کلیات
جامعه ایران در عصر قاجار وارد مرحله جدیدی از تغییر و تحول ساختار سیاسی – اجتماعی گردید که با دوران قبل از آن تفاوت چشمگیری داشت. از جمله در زمینه حضور زنان در عرصه اجتماعی و سیاسی و فرهنگی، این تحول قابل ذکر است. تا قبل از انقلاب مشروطه اصولا مراکز یا سازمانی که از سوی دولت یا افراد در خصوص آموزش و تعلیم و تربیت دختران ایجاد شده باشند، وجود نداشت. مراکز آموزشی در چهارچوب مکتبخانهها و تدریس خصوصی در منازل محدود میشد و محتوای آموزشی آنها نیز دگرگون نشده بود، اما در اواسط این دوره به خصوص در آستانهی انقلاب مشروطه اولین سنگ بنای آموزش به سبک جدید گذاشته شد. در جامعه بسته و مردسالار ایران دوره قاجار اگرچه آموزش فقط سهم مردان بوده است، اما زنان با توجه به فرصتهای محدودی که در این زمان برای آنها فراهم شده بود با اقدامات مناسب و با حضور مستقیم و غیر مستقیم در زمینه احقاق حقوق خود تلاش هایی را آغاز کردند. در این دوره زنان ایرانی پیش از آنکه منتظر حمایت دولت و حمایتهای قانونی باشند به سازماندهی خود پرداختند و به شیوه های خلاق دست به تأسیس و ادارهی مدارس جدید دخترانه زدند و حتی در راه تأسیس مدارس دخترانه، آنها با مخالفتهایی جدی از سوی جناح سنتی جامعه مواجه شدند.
نخستین تلاش های زنان برای تأسیس مدارس ملی دخترانه از سوی خانم طوبی رشدیه و بیبیخانم وزیراف صورت گرفت، اما مدارس آنها با مخالفت دولت بسته شد. به این ترتیب تا آغاز انقلاب مشروطه هیچ مدرسهی دخترانهای اجازهی تأسیس نیافت. با تغییر شرایط کشور چون فروکش کردن استبداد، احساس ضرورت ایجاد تحول در جامعه، پیدایش روزنامهها، و از همه مهمتر انقلاب مشروطه، تحول جدیدی در زمینه تأسیس مدارس ملی به وجود آمد. در پی گشایش مجلس اول گروهی از مشروطهخواهان از تأسیس مدارس دخترانه حمایت کردند. و همچنین زنان کوشش و جدیت بیشتری برای تأسیس مدارس دخترانه به عمل آوردند. در اواخر سال 1325ق پس از یک دوره فعالیتهای گسترده از سوی زنان، شرایط برای تأسیس مدارس دخترانه مهیا شد. با تصویب متمم قانون اساسی، اصل 18 و 19 آن به تحصیل اجباری بدون ذکر جنسیت پرداخته بود. در این شرایط زنان توانستند با استناد به این اصول حمایت نمایندگان مجلس را برای تأسیس مدارس دخترانه کسب کنند. در سال 1326ق خانم طوبیآزموده مدرسهی” ناموس” را تأسیس کرد. گشایش مدارس ملی دخترانه در سالهای بعد همچنان ادامه یافت. مدارسی چون عفاف، تربیت، حجاب، شمس المدارس در سال 1327ق توسط زنان تأسیس شد.
با پایان یافتن استبداد صغیر و استقرار مجدد نظام پارلمانی، زنان توانستند با آزادی عمل بیشتری مدارس دخترانه را تأسیس کنند. در این دوره بیشتر، احزاب سیاسی بر لزوم تأسیس مدارس دخترانه تأکید میکردند و خواستار سوادآموزی دختران و زنان ایران بودند. با توجه به اینکه در آبان 1329ق قانون معارف به تصویب دولت رسید و وزارت فرهنگ عملا ایجاد شد، اما باز هم روند تأسیس مدارس ملی دخترانه توسط زنان ادامه پیدا کرد. در این سال مدارسی چون صدوقی، الحسان، عفتیه، ترقیبنات، تربیت بنات تأسیس شد. در سال 1337ق تحول عظیمی در زمینه تأسیس مدارس دخترانه به وجود آمد. به همت وزیر معارف، احمدخان نصیرالدوله بدر، دوباب مدرسه ابتدایی دولتی رایگان برای دختران تأسیس شد و مقررگردید در هر ناحیهی شهر یک مدرسه دولتی رایگان تأسیس شود. و همچنین در اواخر سال 1337ق مرکزی به نام دارالمعلمات برای ادامه تحصیل دختران ایجاد شد. با توجه به این کوششها و فعالیتها، شرایط برای گسترش مدارس دخترانه در سایر مناطق کشور فراهم شد و به تدریج در سایر شهرستانهای بزرگ کشور تأسیس مدارس دخترانه گسترش پیدا کرد.
در این پایان نامه طی چهار فصل به بحث و بررسی در باب موضوع مورد نظر پرداخته می شود، درفصل اول کلیات بحث را مورد نظر قرار داده و به اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق پرداخته و هدف از انجام آن بیان می شود، و نیز ضمن بیان سوالات تحقیق و بروشهای گردآوری دادهها، به مروری بر تحقیقات پیشین پرداخته می شود.
در فصل دوم با عنوان «تحولات آموزشی، فرهنگی و اجتماعی از سلطنت فتحعلیشاه تا سلطنت مظفرالدینشاه» ابتدا به تحولات آموزشی در هر دوره و در ادامه با بیان تحولات فرهنگی و اجتماعی در دوره های مورد نظر جایگاه آموزش و تعلیم دختران مورد بررسی قرار میگیرد.
در فصل سوم با عنوان «عوامل موثر بر تحول نظام آموزشی در ایران» ابتدا به آشنایی با فرهنگ و تمدن و نهادهای آموزشی اروپاییان و سپس به فعالیت میسیونرهای مذهبی و در ادامه به بررسی مسائل آموزشی و اهمیت تعلیم و تربیت دختران در نگاه روزنامههای قبل و بعد از مشروطه و حامیان آغازین تحصیلات جدید مدارس دخترانه پرداخته می شود.
در فصل چهارم با عنوان «انقلاب مشروطه و پیدایش مدارس جدید دخترانه» به مباحث اصلی وارد شده و به بررسی تأثیرات انقلاب مشروطه در شیوه دانشاندوزی دختران در عصر مورد نظر و نیز از باب پاسخگویی به سوالات مطرح شده در تحقیق، به نوع مواد آموزشی مدارس دخترانه پرداخته شده است. در ادامه به بررسی کوششهای اولیه و موانع پیش روی زنان در زمینه ایجاد مدارس جدید دخترانه و نیز درجهت پاسخگویی به سوالات تحقیق، به موانع تأسیس مدارس دخترانه و نوع نهادهای آموزشی آنها،نقش احزاب و جریانهای سیاسی در توسعه و تضییق مدارسه دخترانه، نقش دولت در تأسیس مدارس و پراکنش جغرافیایی مدارس دخترانه و در پایین به تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مدارس دخترانه بر امور جامعه پرداخت شده است.
1-2- هدف تحقیق
هدف از تحقیق در این موضوع، بررسی آموزش و نهادهای آموزشی دختران در دوره قاجار و از سویی شناسایی دیگر عوامل بسترساز آموزش دختران و همچنین موانع پیش روی آنان به طور اخص میباشد.
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به نقشی که آموزش در کنش فردی و اجتماعی انسانها ایفا می کند و نیز نوع آموزشهایی که وابسته و برگرفته از نهادهای آموزشی است، شناسایی آموزش و نهادهای آموزشی دختران به عنوان مادران و مربیان بعدی جامعه از اهمیت ویژهای برخوردار است و از آنجا که مطالعه ای با محدودیت بحث یاد شده در تحقیقات موجود در اختیار نیست بررسی آن ضرورت مییابد.
1-4- پیشینه تحقیق
تاکنون درباره آموزش و نهادهای آموزشی زنان در دوره قاجار تحقیقات و مقالات چندی تالیف و انتشار یافته است که شامل تحقیات داخلی و خارجی میباشد. در تمامی تصنیفات و تألیفات انجام شده تنها بذکر برخی از جنبه های آن پرداخته که در ذیل به معرفی آنها میپردازیم:
حسیبی (1370) به بررسی مشکلات عدم تأسیس مدارس، تأسیس مدارس ملی و همچنین مدارس دولتی دخترانه پرداخته است که اطلاعاتی درمورد آموزش دختران تا قبل از عصر پهلوی در اختیار ما قرار میدهد.
اتحادیه (1373) به بررسی وضعیت زنان در دوره قاجار پرداخته است که اطلاعاتی در مورد نقش آنها در فعالیتهای اجتماعی عصر مورد نظر در اختیار ما قرار میدهد.
دلریش(1375)در فصل چهارم کتاب خود به بررسی نحوه آموزش دختران و زنان در دوره قاجار پرداخته است.
قاسمیپویا (1377) به بررسی مدارس جدید در دوره قاجاریه پرداخته است که در مورد مدارس دخترانه موجود در شهرستانهای مختلف ایران اطلاعاتی را ارائه داده است.
ترابیفارسانی(1378) به بررسی تأسیس و گسترش مدارس دخترانه پرداخته است.
