پژوهش حاضر در پی بررسی بازار گاز طبیعی مایع شده (LNG) در کشور اسپانیا و برآیند مزایای حضور ایران در آن بازار می باشد. بکر بودن پژوهش در مورد بازار «گاز طبیعی مایع شده» در کشور اسپانیا – به عنوان بزرگترین وارد کننده گاز طبیعی مایع در اروپا- و بررسی اقتصادی بودن این طرح و وضعیت این بازار خارجی، ما را بر آن داشت تا این موضوع را برای پژوهش برگزینیم . انتخاب این کشور در نگاه اول به دلیل وضعیت اقتصادی مناسب آن و در نگاه دوم رشد فزاینده تقاضای گاز در این کشور است. به دلیل آن که اکثر ذخایر زیرزمینی گاز دنیا دور از مراکز روبه رشد مصرف واقع شده اند و حجم ذخایر عرضه کننده گاز ( که مجاور مراکز مصرف بوده اند) رو به کاهش گذاشته است لذا بحث تجارت گاز طبیعی (مایع شده) در آینده به مراتب از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد و تحول در جهت گیری سرمایه گذاری های بیشتر در این صنعت اجتناب ناپذیر خواهد بود. در سالهای اخیر تجارت LNG بطور برجسته‌ای افزایش یافته است. اهمیت تولید گاز طبیعی مایع به دلیل مشکلات انتقال گاز به فواصل دوردست و عدم پاسخگویی روش انتقال گاز از طریق خطوط لوله به تمام نقاط جهان ، امنیت عرضه گاز، سازگاری بیشتر با محیط زیست و کاهش هزینه‌های تولید در همه بخش‌های زنجیره عرضه LNG ، سبب اقتصادی شدن و در نتیجه افزایش حجم LNG صادراتی شده است. تولید LNG در ایران سبب سرمایه‌گذاری های مولد ( صنعتی ، خدماتی و بازرگانی ) جهت تحقق توسعه اقتصادی و در نتیجه افزایش رفاه اجتماعی کشور خواهد شد. علاوه بر نكات فوق ، توجه به این نكته كه کشور ما دومین دارنـده ذخایر گاز طبیعی در جهان به شمار می‌رود و به رغم مصرف داخلی بالا ( چه به لحاظ مصرف سوختی و چه به لحاظ ضرورت تزریق به میادین نفتی جهت ازدیاد برداشت نفت خام ) و نیز به دلیل حضور فعالانه رقبای منطقه ای به ویژه قطر (به عنوان شریک ذخایر گازی ایران در پارس جنوبی)، ایجاد این صنعت برای ایران دارای اهمیت استراتژیک می باشد. این پژوهش دو استراتژی عمده را شامل می‌شود؛ استراتژی اول ، برآورد هزینه تولید گاز طبیعی مایع در کشور و استراتژی دوم ، برآورد هزینه انتقال گاز از ایران به اسپانیا و در نهایت بررسی این بازار و امکان سنجی اقتصادی بودن این مدل استراتژیک برای کشور است.
- بیان مسئله
جمهوری اسلامی ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در دنیا و با برخورداری از موقعیت ویژه جغرافیایی و قرارگرفتن در بین دو قطب عمده مصرف انرژی در دنیا ( آسیای جنوب شرقی و اروپا ) از پتانسیل های بسیاری برای صادرات گاز برخوردار است. ظرفیت های این
بخش بخصوص با توجه به برنامه‌های گسترده موجود برای افزایش تولید گاز طبیعی در کشور و توسعه زیرساخت های پالایش و انتقال گاز طبیعی از روند فزاینده ای در سال های آینده برخوردار خواهد بود ، از سوی دیگر دو گزینه عمده برای صادرات گاز طبیعی شامل «خط لوله» و «مایع سازی گاز طبیعی» با بهره گرفتن از سردسازی گاز طبیعی (تولید LNG) وجود دارد . با توجه به این که استفاده از خط لوله برای بازارهای دوردست به دلیل افزایش تصاعدی هزینه های انتقال، احتمال عبور خط لوله از چندین کشور و تبعات مربوط به آن با مشکلات فراوانی همراه است، مایع سازی گاز طبیعی به یکی از مهم ترین گزینه های موجود در تجارت جهانی گاز طبیعی تبدیل شده است که همه ساله شاهد رشد رقم آن در تجارت جهانی این حامل انرژی هستیم. از سوی دیگر در سال های اخیر با افزایش تحریم های بین المللی بر علیه جمهوری اسلامی ایران و مشکلات انتقال گاز از طریق خطوط لوله به بازارهای شرقی و غربی و کارشکنی ایالات متحده آمریکا در قراردادهای انتقال گاز به ویژه صلح و ناواکو، انتقال گاز از طریق LNG می تواند فرصتی برای دسترسی به بازارهای جهانی و مقابله با تحریم ها باشد و حتی با لغو تحریم های بین المللی، در آینده بازارهای گسترده تری پیش روی ایران بوده و این صنعت درآمد ارزی فراوانی برای کشور دارد.
با توجه به تقاضای روزافزون کشورهای اروپایی به گاز طبیعی، این منطقه یکی از مهم ترین بازارهای صادارتی گاز طبیعی در دنیا محسوب می شود. همچنین کشور اسپانیا به عنوان یکی از بزرگترین وارد کنندگان LNG درجهان در شمار مهم ترین بازارهای هدف برای صادرات LNG ایران در منطقه اروپا قرار دارد. موقعیت جغرافیایی کشور اسپانیا در مقایسه با ایران، امکان صادرات گاز طبیعی از طریق خط لوله به این کشور را منتفی می سازد. بر این اساس امکان صادرات LNG از ایران به اسپانیا مهم ترین گزینه موجود برای صادرات گاز طبیعی است و می تواند دروازه ورود ایران به بازارهای جهانی و بخصوص اروپا غربی باشد. هدف از این پژوهش بررسی مزایای حضور ایران در آن بازار از طریق توجیه پذیری اقتصادی صادرات گاز طبیعی مایع شده LNG از ایران به اسپانیا است .
- اهمیت تحقیق
مشکلات انتقال گاز به فواصل دوردست و عدم پاسخگویی روش انتقال گاز از طریق خطوط لوله به تمام نقاط جهان ، زمینه ساز ایجاد تکنولوژی LNG بوده است و LNG توانایی ایفای نقش مهمی در تجارت جهانی انرژی و کسب درآمد برای کشورهای تولید کننده را دارد. دلیل دیگری که باعث گردید گاز طبیعی در میان سوخت های فسیلی دیگر در جهان تقاضاهای بیشتری را به خود اختصاص دهد ، حمل و نقل آسان آن است. پیشرفت‌های اخیر در صنعت LNGجهان، تاثیرات قابل توجهی را در صنعت جهانی گاز، به خصوص امنیت عرضه گاز به دنبال داشته است و در برخی از بخش های زنجیره عرضه LNG ، کاهش قابل توجهی در هزینه ها اتفاق افتاده است. هرچند ایران دومین ذخایر بزرگ گاز جهان را دارد ولی تاکنون سهم بسیار کمی از تجارت جهانی گاز را نصیب خود کرده است . ایران با توجه به ذخایر بالای گازی خود و موقعیت جغرافیایی و نیز محدودیت های اعمال شده بر این کشور برای صادرات از طریق خطوط لوله، صنعت LNG می تواند فرصتی برای حضور در عرصه صادرات بین المللی و مقابله با تحریم ها باشد و نیز سبب کسب تکنولوژی و درآمد ارزی بالا برای کشور شود. در حالی که همسایه قطری از حوزه مشترک گازی با ایران سالانه 80 میلیون تن LNG صادر می کند در مقایسه با ایران که در خوشبینانه ترین حالت برداشت آن 2 میلیون تن در سال است ورود به این صنعت برای کشور یک ضرورت تلقی می گردد.
اهمیت مقوله دانش در دهههای اخیر رشد روزافزونی داشته است که این امر ناشی از تمرکز بر دانش به عنوان یکی از منابع استراتژیک سازمان میباشد. امروزه سازمانها یکی از راههای تمایز خود از سازمانهای دیگر را در افزایش میزان دانش بنیانی سازمانی خود جستجو می کنند تا بتوانند از طریق آن به سطوح بالاتری از کارایی و نوآوری دست یابند. توانایی سازمانها در یکپارچه سازی و هماهنگ نمودن دانش به عنوان یکی از راههای دستیابی و حفظ مزیتهای رقابتی تلقی میگردد.
والتراتال 2006[1]به جهت افزایش اهمیت دانش در سازمانها، مقوله مدیریت دانش به عنوان یک مبحث مهم وارد سازمانهای امروزی گردیده است. مدیریت دانش، فرایندی است که به واسطه آن سازمانها در زمینه یادگیری (درونی کردن دانش)، کدگذاری دانش (بیرونی کردن دانش)، توزیع و انتقال دانش، مهارت هایی را کسب می کنند (ابطحی و صلواتی 1385). اهمیت مدیریت در سازمانها لزوم به کارگیری استراتژی هایی را در این زمینه ضروری نموده است. مکاتب مختلفی از استراتژی های مدیریت دانش در سازمانها وجود دارد که هر کدام از جنبه های مختلف به بیان استراتژی های مدیریت دانش پرداختهاند. ساختار سازمانی در این بین به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت استراتژی های مدیریت دانش قلمداد میگردد به همین جهت در این پژوهش سعی گردیده است تا ضمن بیان ساختارهای سازمان های دانش محور به بررسی رابطه میان مولفه های ساختار سازمانی ( پیچیدگی، رسمیت و تمرکز ) با مدیریت دانش بپردازد.
1-1بیان مساله تحقیق:
جهان پس از گذر از انقلاب صنعتی كه سرمایه‌های انسانی و مادی منبع اصلی آن بود، امروز شاهد انقلاب اطلاعاتی میباشد كه در آن منبع ارزشمند، خلق ثروت و درآمد دانش است. در اقتصادهای دانش محور امروزی دانش به عنوان منبع كلیدی محسوب می‌شود كه باید همانند جریان نقدینگی، منابع انسانی و یا مواد اولیه مدیریت شود. در چنین شرایطی تنها سازمانی می‌تواند عملكرد موفقیت‌آمیزی داشته باشد كه بتواند از دانش به عنوان یک مزیت رقابتی پایدار بهره گیرد. (استون،1996،685)
اگر در قرن بیستم با ارزش ترین دارایی شرکت ها تجهیزات تولید آنها بوده است، در قرن بیست یکم کارکنان دانشی و بهره وری آنان مهم ترین و ارزشمند ترین دارایی تلقی می شود.(هانگ،2009) امروزه اقتصاد جهان از یک اقتصاد تولیدگرا با اقتصادی مبتنی بردانش و خدمات، جایی که کالای اصلی دانش و اطلاعات به شمار می آید، تغییر کرده است؛ به طوری که موضوع حیاتی در اقتصاد جهانی امروزی، مدیریت موثر سرمایه های فکری و دانش است. با گسترش جهانی شدن، اقتصاد سازمان ها با فشار روز افزون برای اداره موثر سرمایه های فکری خود مواجه می شوند.(والکزاک،2005،ص331)
سازمان های سلسله مراتبی و بزرگی که زمانی به لحاظ تسهیلات فیزیکی و زیرساخت های توسعه ای خود رسوخ ناپذیر تلقی می شوند، امروزه در پاسخ به محیط ناپایدار و نیز برآوردن نیاز مشتریان و مخاطبان خود از حیث ارائه سریع کالاها و خدمات، با مشکل مواجه شده اند. بنابرنظر مدیران، برای بقا در محیط های پیچیده و پویا، ضروری است که سازمان ها از چابکی و انعطاف پذیری لازم برخوردار باشند و در اداره دانش به صورت کارا عمل کنند. با این وجود اکثر مدیران، سازمان ها در درک جنبه های عملی مدیریت دانش ، با مشکل روبرو شده اند.
با توجه به محیط بسیار پیچیده و متغیر کنونی سازمان ها دیگر همچون گذشته قادر به پیش بینی وضعیت آینده نیستند.چنین شرایطی محصول جهانی شدن و فناوری اطلاعات و ارتباطات است (شریفی و اسلامیه، 1387) ؛ از طرفی پارادیم مدیریت نیز طی چندین مرحله مشخص، تکامل و تغییر یافته است. یکی از عوامل محوری در جریان این تغییر، ساختار سازمانی است. ساختار سازمانی، نیروی اصلی تغییر است، چرا که شالوده و چارچوبی برای همه تصمیمات و فرایندهای سازمانی است( وانگ و احمد،2003)
بنابراین تمامی سازمان ها و شرکت ها؛ از تغییرات عصر حاضر مصون نبوده و می بایست از راه به روز شدن و متناسب سازی ساختار سازمانی خود و ایجاد بستر مناسب برای استقرار مدیریت دانش در سازمان های خود، افراد و کارمندان را برای رویارویی با تغییرات آماده نمایند و توانایی تطبیق با شرایط و تغییرات سریع را افزایش دهند.
گلد، مالهاترا و سگارز(2001) در بررسی اثر بخشی مدیریت دانش از دیدگاه قابلیت های سازمانی می گویند زیر ساخت های دانش از قبیل
فن آوری، ساختار و فرهنگ پیش زمینه فعالیت های فرایند کسب، تبدیل، به کارگیری و نگهداری دانش هستند.(لئو و ویو،2010) به علاوه تحقیقی در 431 موسسه آمریکایی و اروپایی نشان می دهد که مقاومت در مقابل ایجاد و استقرار مدیریت دانش علل مختلفی دارد که از جمله آنها می توان به فقدان فرهنگ تصویری از استراتژی جمعی در سازمان، محدودیت فن آوری و ارتباطات، نبود سیستم انگیزشی و شرایط محیط کاری اشاره کرد.(افرازه،1386،ص 142) این تحقیق می گوید در 25 درصد مواقع، ساختار سازمانی نامناسب، مانع اصلی در استقرار مدیریت دانش است. بنابراین تغییرات شدید و مداوم محیطی، پرداختن به امر مدیریت دانش را الزامی می سازد و از سویی دیگر، بدون وجود ساختاری مناسب که از این فرایند حمایت کند، استقرار مدیریت دانش امکان پذیر نخواهد بود.
مدیریت دانش به لحاظ نظری و ذهنی نوعی محاسبات و برنامه‌های رایانه‌ای همراه با تشریک مساعی سازمانی است (پولانی,1969 ,105). اهمیت دانش تا حدی است كه از آن به عنوان عامل تعیین كننده موفقیت در سطوح مختلف فردی، سازمانی، اجتماعی، ملی و بین‌المللی مطرح شده است. مدیریت دانش شیوه جدیدی برای تفكر در مورد سازمان و تسهیم منابع فكری و خلاقانه است. طبق تعاریف ارائه شده از طرف اندیشمندان مختلف، مدیریت دانش از ابعاد مختلف تشكیل می‌شود. طبق مدل نیومن دكنهراد مدیریت دانش از چهار بعد خلق دانش، حفظ و نگهداری دانش، تسهیم دانش و به كارگیری دانش تشكیل شده است. در یک نگاه كلی میتوان گفت مدیریت دانش می‌تواند همان سازماندهی داشته‌ها و اطلاعات مخفی باشد، یعنی تلاش برای به دست آوردن دانش ضروری، اشتراك اطلاعات در داخل یک سازمان و تأكید بر تقویت حافظه سازمانی به منظور بهبود روند تصمیم‌گیری، افزایش تولید و حمایت از نوآوری در سازمان است. در سالهای اخیر منبع اصلی مزیت رقابتی از كارایی و كیفیت به نوآوری و یادگیری تغییر یافته است (استون،1996،685)با این توجه به مباحث ذکر شده در این تحقیق بر آن هستیم تا با شناخت بیشتر و بهتر مولفه های ساختار سازمانی به بررسی تاثیر اشکال سازمانی متفاوت و پیامد های بر استقرار مدیریت دانش در سازمان بپردازیم.
بنابراین با توجه به نتایج تحقیقات صورت گرفته در زمینه ساختار سازمانی و تاثیر آن بر استقرار مدیریت دانش درسازمان، در این پژوهش تلاش خواهد شد تا میزان تاثیر ساختار سازمانی بر استقرار مدیریت دانش درشرکت های فعال در منطقه ویژه اقتصادی شهید رجایی را مورد بررسی قرار گیرد.
1-2بیان اهمیت وضرورت انجام تحقیق :
امروزه موفقیت سازمانها در گرو استفاده از دانش و اطلاعاتی است که در گذشت زمان آن را کسب می نمایند. این اطلاعات و دانش در جای جای سازمان از فایل ها و زونکن های انباشته در بایگانی ها تا ذهن و فکر کارمندان و افراد قرار گرفته است.از طرفی دیگر سازمان ها دارای شکل های مختلف و بر پایه اهداف گوناگون تاسیس و سازماندهی شده اند, بی تردید سازماندهی همه آنها بر پایه تلاش های روانی و جسمانی منابع انسانی سازمان نقش موثری دارند و سازمان را در دستیابی به اهداف و ماموریتش همراهی می نمایند.
ساختارهای سازمانی به عنوان یکی از اجزای اساسی و بنیادی در یک استراتژی موفق مطرح می شود (اولسن و همکاران، 2005)[2] و به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در مدیریت دانش می باشد و از این رو؛ امکان درک و فهم یک سازمان بدون مدیریت ساختارهای سازمانی امکان ناپذیر است (ساکالاس و ونسکوس، 2007).[3] زیرا ویژگی ها و مشخصات ساختار سازمانی به عنوان اجزا و ابعاد حیاتی و مهم شناخته می شوند که بر روی نوآوری و خلق دانش سازمان تاثیر گذار هستند (گرمین، 1996).[4] به بیان و عقیده ی فیول و لایلس (1985) ساختارهای تصمیم گیری مرکزی و غیر مرکزی تاثیرات بسیار متفاوتی بر روی توانایی و قابلیت یادگیری کارکنان دارد (لیون و گارسیا ، 2011). .
از سوی دیگر مطالعات نظری در حوزه پژوهش موید این مسئله است که توجه به رابطه ساختار سازمانی با مدیریت دانش و اطلاعات سازمانی در فضای رقابتی کنونی بسیار حائز اهمیت می باشد؛ و پرداختن به این مباحث در حوزه سازمان به صورت پویا ، یک الزام روز افزون و محیطی به شمار می آید و از این نظر در حوزه تئوریک و مفهومی نیازمند بررسی و تجزیه و تحلیل بیشتر است. به عبارت دیگر وجود این حدس که یک مفهوم می تواند تبیین کننده بخشی از علل ظهور یک مفهوم دیگر باشد؛ می تواند مبنای یک پژوهش همبستگی باشد که در ارتباط با متغیر های این پژوهش مصداق پیدا می کند. هرچند وجود بین متغیر های پژوهش یک حدس آگاهانه و دارای مبنای مفهومی کافی می باشد ، اما در حوزه عملیاتی و آنچه به صورت علمی مورد پژوهش قرار گرفته اند، مخصوصا در منابع داخلی مطالعه زیادی را به خود اختصاص نداده اند و این ضرورت مطالعه پژوهش و تفسیر بیشتر در ارتباط با این مسئله را به روشنی آشکار می نماید. در این پژوهش نیز یکی از رسالت های اصلی مطابق با این ضرورت یافت شده ، یعنی فقدان پژوهش کافی مرتبط با این تحقیق است.
نتایج حاصل از پژوهش نیز برای تصمیم گیری مدیریتی می تواند یکی از دلایل وجودی پژوهش باشد.از دیگر دلایل حائز اهمیت برای انجام پژوهش ، شناخت ساختار سازمانی و شاخص های تبیین کننده آن و اثرات این شاخص ها بر مولفه های مدیریت دانش به صورت جداگانه و استقرار کل مفهوم مدیریت دانش در سازمان باعث می شود که یک مهندسی مجدد در ساختار سازمان انجام شود، به گونه ای که این تغییر و تحول در ساختار سازمانی بتواند در استفاده مفید و اثربخش از گنجینه های اطلاعات درون سازمانی اثر گذار باشد. به بیان دیگر تجدید ساختار سنتی سازمان و متناسب سازی آن با تحولات داخلی و محیطی می تواند یک اقدام مناسب در جهت تبدیل اطلاعات فردی و سازمانی به دانش باشد به نحوی که این دانش به عنوان یک مزیت رقابتی برای سازمان نمود پیدا کند.
لذا با توجه به اهمیت موارد ذکر شده، در تحقیق حاضر” تاثیر ساختار سازمانی بر استقرار مدیریت دانش ” در شرکت های فعال در منطقه ویژه اقتصادی شهید رجایی را مورد بررسی قرار می گیرد.
1-(Walters et al)
[2] Olson et al., 2005
[3] Sakalas and Venskus, 2007
[4] Germian, 1996
[5] Leon & Garcia, 2011
:
روند انسانی مطلوب در سازمان ها از عوامل موثر در بهبود کیفیت و اثر بخشی و کارایی در سازمان ها به ویژه سازمان های آموزشی می باشد . روابط سازمانی مربوط به داخل سازمان تحت عنوان روابط درون سازمانی و روابط بیرون از آن تحت عنوان روابط برون سازمانی محسوب می شود . در بعد درون سازمانی روابط سازمانی در شرایطی تحت عنوان سازمان غیر رسمی ،اقلیم و فرهنگ و روابط و جو حاکم بر آن سازمان است 0 ایجاد روابط انسانی در سازمان های آموزشی از دیدگاه غلامعلی سرمد ( 1387 ، ص 8 ) شامل کارکنان آموزشی و اداره ، مدیریت ، دانش آموزان و سایر سازمان های جامعه است .
به طور کلی برقراری مطلوب روابط انسانی در سازمان آموزشی در گرو وجود اعتماد ، امید، نشاط ، روحیه و به طور کلی بهداشت روانی است . بنابراین ایجاد وضعیت مطلوب از وظایف اصلی و حساس مدیر آموزشی می باشد و مدیر مدیر وظیفه دارد در افراد اعم از دانش آموزان و معلمان اعتماد و خود پنداری مثبت بالا به وجود آورد
اثر بخشی ارتباطات برای پیشرفت در یک سازمان بدون اعتماد سازی سازمانی ، چه در سطح افقی و چه در سطح عمودی به عنوان بستر حرکت و تحول در تفکرات ، توان اجرا نخواهد یافت . مدیران سازمان به جای انجام کارهای روزمره که به دست کارشناسان قسمت های مختلف نیز قابل انجام است بهتر است به برنامه ریزی راهبردی و نو بپردازند و باید بکوشند تا تلاش بیشتر کاری را به فرصت کاری بیشتر تبدیل کنند .
یکی دیگر از عوامل مهم در بهبود سازمان ها فضا و جو سازمانی حاکم بر آن سازمان می باشد که در پیدایش آن عوامل متعددی نقش دارند که مهم ترین آن ها عبارت اند از : اهداف سازمان ، نقش کارکنان ، ساختار و قوانین ، پاداش ها ، رویه ها ، ارتباطات و …….
در صورتی که عوامل ذکر شده با هم دیگر متعامل و هماهنگ عمل کنند ؛ فعالیت آن ها از نوعی فرایند است که می توان زمینه های بروز خلاقیت را در سازمان به وجود آورد .
در این پژوهش سعی شده است به یکی از ابعاد مهم جو سازمانی یعنی اعتماد در میان کارکنان آموزشی پرداخته شود و میزان و نحوه ارتباط بین این دو در مدارس ابتدایی شهرستان پیرانشهر مورد بررسی قرار گیرد و با بررسی و تحلیل نتایج حاصل از این پژوهش ؛ پیشنهادات عملی و کاربردی در این زمینه ارائه گردد .
1 – 2 بیان مسئله:
امروزه که سازمانها با چالشهای ویژه عصر تحولات پرشتاب روبهرو هستند، پیش از پیش نیازمند درک واقعبینانه از وضعیت خویش میباشند. زیست پایی و بقای سازمان در دو نکته اساسی است؛ نخست درک واقع بینانه از وضعیت موجود خود و شرایط محیطی مربوط و دیگری ترسیم هوشمندانه هدفها و تعیین استراتژی های کارآمد (مامه رمضانی، 1389، 70).
در تحقیق حاضر مسئله اصلی که مورد بررسی قرار میگیرد این است که آیا عدم وجود اعتماد در معلمان نسبت به مدیریت مدرسه و یا دیگر کارکنان مدرسه ناشی از جو حاکم و شرایط موجود در مدارس ابتدایی شهرستان پیرانشهر میباشد یا خیر.
در تحقیق پیش رو بر آن شدیم که عوامل جوی موثر در برقراری اعتماد در مدارس را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم، به این منظور تلاش کردهایم که تاثیر جو سازمانی موجود را در به وجود آمدن اعتماد در معلمان پیرانشهر را مورد ارزشیابی قرار دهیم.
بررسی جو سازمانی معیارهایی برای داشتن ساختاری هدفمند، تحقیق اهداف کوتاه مدت و بلند مدت، بالا بردن روحیهی کارکنان، انگیزهدار کردن آنها، استفاده کردن از قوه ابتکار و نوآوری و خلاقت آنها، مشارکت دادن ایشان در حل مسائل، تسریع بخشیدن به امور، برخوردار بودن از سلامت جسم و روح را در کارکنان مشخص مینماید و به مدیران و کارکنان سازمانها کمک می کند که برای داشتن جو سازمانی مثبت و مفید و تقویت جو خوب موجود از چه تاکتیکها و روشهایی استفاده کنند. (خنیفر، 1388، 25).
جو سازمانی به ابعاد و ویژگیهایی اشاره دارد که به طور تنگاتنگ بهم مرتبط و وابستگی متقابل نسبت بهم دارند ولی بیشتر محققان در جهت مشخص کردن این ابعاد یا ویژگیها تلاش نکرده اند. اگر جو سازمان وجود دارد و ما میتوانیم در مورد آن بحث کنیم باید ابعاد مشخصی داشته باشد که بتواند تعریف شده و مورد سنجش واقع شود. (مامه رمضانی، 1389، 7).
با توجه به این که جو سازمانی دارای متغیرهای: حرفهای، صمیمانه، بیگانه، حمایتی و بازدارنده میباشد که در این جا تأثیر هر کدام را در به وجود آمدن فضای اعتماد در مدارس ابتدایی شهرستان پیرانشهر مورد بررسی قرار خواهیم داد.
1 – 3 دلایل ضرورت و اهمیت پژوهش:
با توجه به اینکه نیروی انسانی و به ویژه معلمان به طور مستقیم با اهداف عالی ارتباط دارند وجود محیطی سرشار از اعتماد در مدارس می تواند در رفتار سازمانی آنها تأثیر بسزایی داشته باد. (فصل نامه مدیریت آموزشی، 1383، 170).
همانطور که میدانیم برقراری ارتباط میان مدیریت مدرسه و معلمان آن فرایندی وقتگیر و طولانی و مستلزم تلاش و کوشش فراوان میباشد اما به منظور حفظ و نگهداری مطلوب نیروی انسانی ضرورت پیدا می کند. (همان منبع، 171).
در مدارس و محیطهای آموزشی که در آن میزان بالایی از اعتماد وجود دارد اعضای آن برای حفظ و ارتقا مدرسه خود با مشکلات محیطی داخلی و خارجی مبارزه می کنند و با از بین بردن موانع موجود سعی در دستیابی به مقاصد انسانساز خود دارد. (Golembieweski and mc Conkei 1975 ).
ایجاد روحیهی قوی و اعتماد به نفس بالا در معلمان تنها به موارد مادی از جمله پرداخت پول و ایجاد رفا میسر نمی شود و به این ترتیب مدیران باید برای بالا بردن این روحیه و اعتماد به نفس از شیوه های دیگر از جمله روابط انسانی بهره گیری کنند (فصل نامه مدیریت آموزشی، 1383، 173).
در مدارسی که رعایت مقررات اداری و ساختار اداری مهم تلقی می شود افراد احساس می کنند برای پنهان کردن ضعفها و مشکلات پنهان کاری کنند و در نتیجه شناسایی و چارهجویی مشکلات کاری دشوار و سخت خواهد بود به همین منظور لازم و ضروری به نظر میرسد که مشخص شود در یک محیط آموزشی جو سازمان و شرایط موجود در سازمان تا چه اندازه می تواند اعتماد معلمان را تحت تأثیر قرار دهد. (همان منبع، 172، 173).
اثر بخشی مطمئن مدیریت، در قرن 21 توجهات را برای پرداختن به عاملهای انسانی یک سازمان با پتانسیل زیادی که برای اثر به عنوان علتها، نگهداری و ایجاد وضعیت خطرناک در یک سیستم به خود جلب می کند. با این توجهات یک سری سازمانهای معتبر و یک سری سازمانهای مخرب شناسایی میشوند. یکی از روشهای پرداختن به این موضوع اندازه گیری ثبات و اطمینان شاخص های و راهبردها از قبیل جو سازمانی است (مامه رمضانی، پایان نامه ، 1389، 9).
با توجه به انجام تحقیقی در زمینه جو سازمانی در ایران و در نظر گرفتن نیازهای کارکنان و ارزشهای مدیران، یادآور می شود که بدون فهم و درک جوکاری و ارتباطات سازمان، انگیزه کارکنان و ارزشهای مدیران، یک مدیر قادر نیست به ارائه خدمات و سرویس ارتقا دهی در خدمات آن بپردازد. اختلاف در جو سازمانها ناشی از موقعیت و وضعیت تاریخی، وضعیت موجود و سبک و سیاست مدیریت آن سازمان دارد (کمالیان، امین رضا، 2004، 23).
بدیهی است که آموزش و پرورش با سنجش وسیعی از افراد جامعه اعم از دانش آموزان، اولیا، مربیان و کادر اداری سر و کار دارد، لذا هر موضوعی که به این نظام مربوط شود بر بخش وسیعی از افراد جامعه تأثیر میگذارد. چنانچه به نظام آموزشی با یک دیدگاه سیستمی برخورد نمائیم. مطلبی که ذکر گردید روشنتر خواهد شد. از دید سیستمی نظام آموزشی دارای عناصر بیشماری است که این عناصر دائماً چه به صورت جز به جز و چه به صورت جز به کل در تعامل و داد و ستد متقابلاند، یعنی هر تعبیری که در یک جز رخ دهد اثرات مثبت یا منفی آن به سایر اجزا نیز متقابل می شود. (مامه رمضانی، پایان نامه ، 1389، 10).
در طی چندین سال تدریس من در مدارس پیرانشهر و نیز گفتگوهای میان معلمان و همکاران این شهرستان به نظر میرسد که وجود جوی خشک و بیروح در مدارس و عدم توجه کافی مدیران به معلمان و عدم ایجاد رابطه مناسب انسانی با معلمان و هم چنین عدم تعاملات معلمان با یکدیگر باعث شده است که معلمان به جای هدف اصلی تعلیم و تربیت که همانا پرورش شهروند بهنجار برای جامعه میباشد سعی در پنهان کاریها و نقش بازی کردنها در مدارس دارند. به همین دلیل به نظر بنده رسید که یافتن جو مناسب برای مدارس و یافتن علل عدم وجود اعتماد در مدارس و تأثیر آن در به وجو آمدن شرایط کنونی بسیار لازم و ضروری میباشد.
این پژوهش با عنوان (بررسی رابطه بین جو سازمانی و میزان اعتماد در محیط کار از نظر معلمان مدارس ابتدایی شهرستان پیرانشهر) در نظر دارد که با یافتن رابطه میان مؤلفه های اصلی جو سازمانی و میزان اعتماد کارکنان مدارس ابتدایی پیرانشهر سعی در بهبود روابط و جو سازمانی موجود در مدارس این شهرستان داشته باشد.
در مورد هر کدام از متغیرها پژوهشهایی انجام شده است. در مورد میزان اعتماد اندکی در روانشناسی و در مورد جو سازمانی در رشتههای علوم تربیتی و بالاخص گرایش مدیریت آموزشی مطالعه و پژوهشهای زیادی انجام شده است. اما در مورد رابطه بین جو سازمانی و میزان اعتماد در مدارس غیر از 4 مورد پژوهشی مشاهده نشده است و لذا با توجه به نیاز جامعه در دستیابی به جو مناسب سازمانی و افزایش میزان اعتماد در میان معلمان مدارس، این پژوهش انجام شده است. (رایکمن، 1387).
رابطه بین جو سازمانی با میزان اعتماد معلمان از مسائل جالب و در عین حال مبهم در مبحث مدیریت میباشد که هنوز در بوته ابهام است، پژوهش در این زمینه با ارائه توضیحاتی در مورد جو سازمانی آغاز می شود.
هنگامی که از جو صحبت می شود. افراد عادی تصویری از جو زمین را که همچون هالهای تمام وجوه زندگی آنها را احاطه کرده است، به یاد میآورند ولی کمتر به مفاهیم علمی آن توجه می شود روشهای شناخت آن نیز کمتر مورد تحقیق قرار میگیرد. از نظر لغوی جو عبارت است از: اطراف و یا آنچه که بر چیز دیگر احاطه دارد (مامه رمضانی، پایان نامه ، 1389، 48).
تحقیق مربوط به جو سازمانها در دهه گذشته بسیاری از توجهات را به خود جلب کرده است. تحقیق جو با تحلیل سطحی افراد شروع شده و بر روی یک عبارت روانشناسی مرتبط با جو تاکید داشتند. در این روش همکاران فردی برای نشان دادن جو کاریشان تحقیقاتی را انجام دادهاند. سپس مفهوم جو سازمانی را نشان دادهاند که در میان اعضا بخش سازمانی یا کار تقسیم شدند و از طریق میانگین گرفتن امتیازات فردی و جوکاری روانشناسی سنجیده شد. پژوهشها نشان می دهند که سیاستها، برنامه های سازمان، وضعیت مالی یا ارزش سهام شرکت هیچ کدام سازمان را به محیطی مناسب برای کار کردن تبدیل نمی کند، بلکه آنچه از سازمان یک محیط کار ایدهآل و مطلوب میسازد احساس کارکنان به محیط کار است. شرایط محیط کار برای ایجاد و رشد احساس کارکنان در سه عامل خلاصه می شود. مدیریت ، شغل و همکاران (همان منبع، 48).
جو سازمانی از نحوه عملکرد مدیریت خبر میدهد و بر میزان احساس مسئولیت و انجام وظایف و تحقیق اهداف سازمانی اثر میگذارد. اندازه گیری جو یکی از شیوه های ترسیم نمودار فرهنگ روزمره یک سازمان است. مقیاسی است مبتنی بر اینکه آیا سازمان به انتظاری که کارمندان از کار کردن در یک سازمان دارند پاسخ داده است یا نه. سنجش جو سازمانی می تواند در مشخص کردن انگیزههای ضعیف کارمندان برای کار کردن و علل آن از جمله ناخشنودی از میزان دستمزد، فرصت و موقعیت غیر کافی برای پیشرفت، بسته بودن کانالهای ارتباطی، ترفیع گرفتن بدون استحقاق لازم یا هدفهای سازمانی نامشخص بسیار سودمند است.
تفاوت سازمانها منحصراً به وضعیت فیزیکی ساختمان، کمیت و کیفیت منابع انسانی و مادی موجود در آنها محدود نمی شود. هر سازمان، دارای فرهنگ، آداب و رسوم، ارزشها، هنجارها و روشهای عمل مخصوص و نسبتاً پایداری است که شیوه رفتار آنها را براساس ویژگیهای میتوان پیش بینی کرد. این فرهنگ یا خصوصیت که به ما اجازه میدهد یک سازمان را از سازمان دیگر متفاوت بدانیم، جو سازمانی نام گرفته است.
مطالعه زمینه های اجتماعی رفتار انسان، در دهههای 1930، 1940 با تحقیقات کرت لوین آغاز شده است. او معتقد بود که رفتار انسان تابع عامل شخصیت یا نیازهای فردی با نیروهای روانی و اجتماعی محیط فرد است. از این رو توجه به توصیف و تحلیل محیط به عنوان میدانهای نیروهایی که رفتار انسان را تحت تأثیر قرار میدهند، حائز اهمیت است. حاصل این اعتنا در محیطهای سازمانی، مطالعات پیرامون جو سازمانی و مفاهیمی نظیر آن است (همان منبع، 49).
کمپل و همکارانش (1980) درباره جو سازمانی اظهار میدارند که جو سازمانی شیوه برخورد سازمان را با اعضا نشان میدهد و بنابراین میتوان آن را شخصیت سازمان فرض کرد. مکنزی (1983) نیز پیرامون محیط سازمانی بیان میدارد که جو سازمانی به طور کلی می تواند به عنوان منبعی برای کارایی کارکنان که در آن محیط کار می کنند در نظر گرفته شود.
جو سازمانی عبارت است از مجموعه ای از حالات، خصوصیات یا ویژگیهای حاکم بر یک سازمان که آن را گرم، سر، قابل اعتماد، ترسآور یا اطمینان بخش، تسهیل کننده یا بازدارنده میسازد و سبب تمایز دو سازمان مشابه از هم می شود (همان منبع، 49).
1-1-1 تاریخچه سازه های فولادی واتصالات
استفاده از فلز به عنوان مصالح سازه ای به ساخت یک پل قوسی در انگلستان به دهانه 30 متر با بهره گرفتن از اعضای چدنی بین سالهای 1777 تا 1779 برمی گردد. بین سالهای 1780 تا 1820 میلادی پل های چدنی متعددی به همین شیوه ساخته شد.حدوداً از سال 1840 به تدریج آهن کم کربن (چکش خوار) جایگزین چدن معمولی در امرساختمان سازی شد که قدیمی ترین نمونه آن پل چهاردهانه بریتانیا در ویلز[2] می باشد. باتولید ونورد نیمرخ های مختلف از جنس چدن وآهن کربن داراستفاده از این دو فلز گسترش بیشتری یافت ونهایتا” به نورد نیمرخ های I شکل در سال1870 انجامید واز سال 1890 به تدریج فولاد جایگزین آهن کربن داردر امر ساختمان سازی شدودر حال حاضر فولاد از عمده ترین مصالح ساختمانی می باشد که با تنش های جاری شدن (تسلیم) ، 2400 تا 7000 کیلوگرم برسانتی مترمربع به منظورهای مختلف تولید می شود .
آثار باقیمانده از گذشته های بسیار دور نشانگر این واقعیت است که انسان های اولیه با بهره گرفتن از اصول فیزیکـی که امـروزه اساس جوشکـاری مدرن را تشکیـل می دهد قطعـات فلزی را بـه یکدیگر متصل می کردند. در سال 1891 دانشمند روسی بنام اسلاویانیو[3]، روش الکترود ذوب شونده را اختراع نمود. در این روش به جای الکترود ذغالی از یک الکترود فلزی استفاده شده که همزمان وظیفه فلز پرکننده را نیز به عهده داشت. برای برطرف نمودن این عیوب در سال 1905 یک صنعتگر سوئدی بنام اسکارکیل برگ الکترود فلزی پوشش دار را اختراع نمود. پوشش این الکترود را مخلوطی از مواد معدنی مختلف تشکیل می داد که قادر بود با تولید گاز و ایجاد سرباره، مذاب حاصل از ذوب الکترود را در مقابل آثار نامطلوب تماس با هوا محافظت نماید (طاحونی,1385).
1-2 بیان مسئله
در این تحقیق به بررسی رفتار لرزه ای سازه های فولادی با اتصالات نیمه صلب پرداخته وسپس نتایج بدست آمده را با اتصالات صلب مقایسه نموده و در ادامه با طرح سوالاتی ازجمله اینکه آیا با وجود اتصالات نیمه صلب ازشکل پذیری سازه می توان درجهت بهبود عملکرد آن استفاده کنیم و طراحی اتصالات نیمه صلب در اسکلت فلزی تا چنددرصد می تواند برروی وزن تمام شده سازه تاثیرگذارباشد وهمچنین استفاده از اتصالات نیمه صلب از لحاظ اقتصادی می تواند جایگزینی برای اتصالات صلب باشد ونهایتاً اتصالات نیمه صلب می تواند بررفتار سازه از جمله تغییر درعکس العملهای انتهایی تیر، زمان تناوب ، رفتار لرزه ای سازه وغیره تاثیرداشته باشد.
1-2-1 طبقه بندی سازه های فولادی
سازه های فولادی به سه گروه اساسی طبقه بندی می شوند (طاحونی, 1389):
الف) سازه های قاب بندی شده
این سازه ها ترکیبی از تیرها وستون ها می باشند که با بهره گرفتن از اتصالات صلب ویا ساده به یکدیگر متصل شده اند و ممکن است بصورت ساختمانهای چندطبقه و یا ساختمانهای صنعتی باشد .این سازه ها از ترکیب دوسری قاب صفحه ای عمود برهم بوجود آمده وتشکیل قاب فضایی را می دهند ،بگونه ای که عملکرد این قابها در هرامتداد تاثیری برعملکرد قابهای امتداد دیگر ندارد وتحلیل قابهای هرامتداد به طورمستقل وبه صورت صفحه ای انجام می شود.
شکل 1-1-نمونه هایی از سازه های قاب بندی شده
ب) سازه های پوسته ای
این سازه ها به شکلهای گوناگون از قبیل منابع نگهداری مایعات وگازهای تحت فشار، سیلوها ، سقف های گنبدی وموارد مشابه مورد استفاده قرار می گیرد .مشخصه اصلی این سازه ها این است که فضاکار می باشند یعنی به علت اندرکنش اجزای موجود در امتدادهای مختلف نمی توان آنها را بصورت ترکیبی از سازه های صفحه ای در نظرگرفت وبرای تحلیل آن باید سازه رابه عنوان یک مجموعه واحدطراحی نمود. (شکل 1-2)
شکل 1-2- نمونه هایی از سازه های پوسته ای
ج) سازه های معلق
سازه های معلق اغلب درپوششها (سقفها) وپل های دهانه بلند مورد استفاده قرارمی گیرند .در چنین سازه هایی یک اسکلت قاب بندی شده وجود دارد که توسط آویزهایی از کابل های کششی اصلی آویزان است.(شکل1-3)
شکل 1-3- نمونه هایی از سازه های معلق
1-2-2 معایب ومزایای سازه های فولادی(طاحونی,1389-فریدون ایرانی,1377):
الف)مزایا
1-مقاومت زیاد:
مقاومت قطعات فلزی زیاد بوده و نسبت مقاومت به وزن از مصالح بتن بزرگتر است به این علت در دهانه های بزرگ سوله ها و ساختمان های مرتفع ونیز ساختمان هایی که بر زمین های سست قرار میگیرند(بدلیل سبکی وکاهش وزن این سازه ها) حائز اهمیت فراوان می باشد.
2-خواص یکنواخت:
با توجه به اینکه فلز در کارخانجات بزرگ تحت نظارت دقیق تهیه می شود وبه یکنواخت بودن خواص آن می توان اطمینان کرد ، لذا بدلیل این خاصیت با انتخاب یک ضریب اطمینان کوچک می توان در مصرف مصالح صرفه جویی کرد .
3-دوام:
دوام فولاد بسیار خوب و مناسب است و اگر در نگهداری آن دقت گردد برای مدت طولانی قابل بهره برداری خواهد بود.
4-خواص ارتجاعی:
رفتار فولاد بهتر از اغلب مواد دیگر بر فرضیات طراحی منطبق است زیرا فولاد تا تنش بالایی از قانون هوک[7] به خوبی پیروی می کند بعنوان مثال ممان اینرسی[8] یک مقطع فولادی را بدلیل شکل پذیری ویکسان بودن مقاومت آن درفشار وکشش می توان با اطمینان در محاسبه وارد نمود حال آنکه در مقاطع بتنی بعضا”بدلیل عدم هماهنگی بتن وفولاد بویژه در اجرا ارقام مربوطه چندان معین وقابل اطمینان نمی باشند .
5- شکل پذیری[9]:
یکی از ویژگی های مناسب مصالح فلزی شکل پذیری آن است که با توجه به این خاصیت قادرند آثار تمرکز تنش را که در واقع از عوامل موثر در ترد شکنی (یک نوع خرابی فاجعه انگیز) می باشد کاهش داده و در نتیجه از خرابی ناگهانی و خطرات آن جلوگیری نماید.
6-پیوستگی مصالح:
قطعات فلزی با توجه به مواد متشکله آن پیوسته و همگن می باشد ولی در قطعات بتنی به دلیل این عدم پیوستگی صدمات وارده در هر زلزله به پوشش بتنی روی سطح میلگرد وارد می گردد و در نتیجه ترک هایی که در پوشش بتن پدید می آید قابل کنترل نبوده و احتمالا ساختمان در پس لرزه یا زلزله بعدی ضعیف عمل نموده و تخریب می شود .
7-تقویت پذیری و امکان مقاوم سازی :
اعضای ضعیف ساختمان فلزی ناشی ازمحاسبات اشتباه ، تغییر مقررات و ضوابط اجرا رامیتوان با جوش و یا پرچ و یا پیچ کردن قطعات جدید مثل ورقهای تقویتی (بویژه در جان وبال) تقویت نمود .
8-شرایط آسان ساخت و نصب:
تهیه قطعات فلزی در کارخانجات و نصب آن در موقعیت شرایط جوی متفاوت ، با تمهیدات لازم قابل اجرا است .
9-سرعت نصب:
سرعت نصب قطعات فلزی نسبت به اجزا قطعات بتنی مدت زمان کمتری می طلبد .
تراوش غیر مجاز می تواند برای سد و مناطق مسکونی پایین دست ایجاد خطر کند. در صورت آبگذری زیاد از پی و تکیه گاههای سد، ممکن است توجیهات اقتصادی ساخت سد زیر سوال رود. یکی از مهم ترین مسائل در سدهای خاکی مسئله تراوش آب در بدنه سد، شالوده و تکیه گاههای آن است. بطور کلی همه خاکها کم و بیش آب را از خود عبور می دهند و نفوذپذیرند و لذا جریان آب به داخل سدهای خاکی، پی و تکیه گاههای آنها اجتناب ناپذیر است. بنابراین همواره تراوش در سد به عنوان مشکل تلقی نمی شود، بلکه مشکل تراوش بیش از حد و اثرات سوء ناشی از تراوش غیرمجاز میباشد.برای جلوگیری از عبور و نشت آب از پی و جناحین سدها روشهای مختلفی وجود دارد که از جمله آنها میتوان به ایجاد پوشش آببند، ایجاد پرده های آببند و دیوارهای آببند ریخته شده درجا اشاره نمود. روش های فوق در طی سال های اخیر بطور گستردهای معمول و تدریجاً تکامل یافته است. لذا در صورت استفاده از هر کدام از روشهای فوق باید میزان کارائی آن سنجیده شود.امروزه روش های مختلفی جهت کاهش وکنترل نشت آب از بدنه وپی سد خاکی شامل اجرای هسته با نفوذ پزیری کم دربدنه سد،رویه آب بند در سطح بالادست سد،ترانشه و پرده آب بند در پی سد، پرده تزریق در پی سد و رویه با نفوذ پذیری کم در کف مخزن از دیوارهای آب بند نازک (دیافراگم) فلزی،بتنی و غیره استفاده می شود.در این تحقیق به بررسی روش های پیش بینی شده کاهش وکنترل نشت آب از بدنه وپی سد خاکی حوضیان الیگودرز شامل هسته نا تراوا،دیوارآب بند،پرده آب بند،حفاری وتزریق بتن و کوبش دینامیکی پرداخته می شود.همچنین به بررسی وتجزیه وتحلیل دلایل انتخاب و رد روش کوبش دینامیکی جهت اصلاح پی روانگراوروش حفاری وتزریق در پی سنگی پرداخته می شود.همچنین تشریع مزایا ومعایب هستهها با شكل وموقعیت مختلف،نفوذپذیری نسبی هسته،كاربرد مصالح غیر خاكی برای هسته، روش های مختلف آزمایش،روش های كنترل وجمع آوری آّب نشتی،كنترل آب نشتی با بهره گرفتن از زهكشها، زهكش توسط پوسته پایین دست؛ چاههای زهكش یا فشار شكن وتخلیه پوسته بالادست مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرار گرفته است. در نهایت تمامی روش های آببندی پی سد مورد بررسی قرار گرفته و کاربرد هرکدام بیان می شود و در نهایت روش حفاری وتزریق در سد حوضیان الیگودرز مورد تحلیل وبررسی قرار میگیرد.در سدهای خاکی بعد از آبگیری و در طول بهره برداری سد، مسیرهای جریان حالت پایدار در بدنه سد ایجاد میگردد و تا وقتی که سطح مخزن در یک تراز ثابت بماند، مسیرهای جریان نیز ثابت خواهند ماند. در صورتیکه تراز آب در مخزن سد به حداکثر مقدار خود برسد بیشترین دبی خروجی از بدنه سد، تکیه گاه ها و پی آن اتفاق خواهد افتاد.
- اهمیت تحقیق
در ارتباط با اهمیت سد میتوان به ریشه دار بودن تعاریف آن در تاریخ اشاره نمود و همچنین طبقه بندی جهانی و تعاریف بین المللی برای آن نیز از جمله مصادیق اهمیت سد میباشد. مفهوم سد در فرهنگ فارسی وعربی آنقدر روشن است که هم در جامعه مهندسی وهم در عرف اجتماع مفهومی بی نیاز از توضیح دارد به طوری که مشتقات آن در فرهنگ ما کاملاً مأنوس است مانند سدراه،سد معبر،مسدود،انسدادوغیره.به هر حال معنای خاص آن عبارت است ازبنایی که بخشی را از بخش دیگر جدا می کند و اغلب به مفهوم دیوار یا سازهای است که از حرکت آب (جزئی یا کلی) جلوگیری نماید تا آب ذخیره یا منحرف گردد(9). هر یک از سدها دارای ویژگی خاصی است و برای اهداف مشخصی نیز طراحی و اجرا میشوند. بعضی از سدها برای یک هدف مشخصی مثل جلوگیری از سیلاب و تخریب شهرها و روستا‌ها ساخته میشوند. و بعضی دیگر اهداف متعددی در ساخت آنها منظور شده است. در زیر به اغلب این اهداف اشاره می‌شود كه هر
کدام چه در گذشته و چه در حال برای پوشش دادن به یكی از این نیازها و یا تركیبی از این موارد ساخته شده یا ساخته خواهد شد.
1ـ كشاورزی (توسعه اراضی و بهبود نوع كشت)
2ـ تامین آب شرب مردم و آب مورد نیاز كارخانجات
3ـ تولید برق شهری و برق صنعتی
4ـ سیاحتی و گسترش صنعت توریسم
5ـ تلطیف هوای منطقه و بهبود محیط زیست
6ـ پرورش ماهی و مرغابی (تولید پروتئین)
7ـ مهار آب‌های سطحی و سیلاب‌های فصلی
8ـ رسوبگیری و جلوگیری از گسترش رسوب در اراضی پایین دست
باتوجه به اینکه نشت وتراوش سدهای خاکی از ناحیه تکیه گاه ها وپی یکی ازتمهیدات ومسائل مهم درصنعت سد سازی است.برای کاهش وکنترل این نشتها روش های متعددی وجود داردکه میتوان به روش هایی از قبیل:استفاده از ترانشه آب بند،دیواره آب بند،ریشه رسی،سپرفولادی،حفاری وتزریق،پتوی رسی وچاه های فشارشکن اشاره کرد.اجرای پرده تزریق باتوجه به نوع شالوده وموقعیت قرارگیری گمانهها،تحقیقات زمین شناسی وشناخت نوع پی به صورتهای مختلف انجام می شود،که این عمل به منظور کاهش فرسایش ناشی از نشت،فشارهای برکنش بیش از اندازه وهدر رفتن آب از طریق درز وترکها،امتدادگسلها ولایه های تراوا درسنگ پی وهمچنین به منظور اقدامات ترمیمی برای کنترل نشت انجام می شود(7).
اهدف این پژوهش بررسی روش حفاری وتزریق در آب بند نمودن وکاهش نشت پی سد حوضیان باتوجه به مشخصات کلی این سدومشخصات پی آن وروش های اصلاح پی ومقایسه آنها باهم وهمچنین تعیین میزان تزریق پذیری وآبگذری پی باتوجه به نتایج آزمایشات لوژن وبررسی ابزار دقیق سدحوضیان جهت تعیین رفتارابزارالکتریکی ومکانیکی نصب شده درپی این سددربحرانی ترین مقطع آن جهت تعیین فشارآب منفذی ونشت در ترازهای مختلف صورت می گیرد.
- فرضیات تحقیق
- پارامترها و مشخصات مورد استفاده در این تحقیق همگی بر اساس مشخصات سد حوضیان می باشد.
- روش کاهش نشت پی سد،حفاری وتزریق درایجاد پرده آب بند است.
- باتوجه به ضخامت آبرفت روش آب بندی وکاهش نشت پی باتزریق بتن انتخاب می شود..
- آزمایش مورد استفاده آب اندازی پی(فشارآب)،لوژن است.
- میزان تزریق پرده آببند باتوجه به عمق نفوذ پرده می باشد.
- تعدادردیف گمانه ها باتوجه به میزان خورند آنها تعیین می شود.
ابزاردقیق مورداستفاده درتعیین فشارآب منفذی ونشت پی سدحوضیان، ابزارالکتریکی پی(تارمرتعش)وابزارمکانیکی کاساگرانده(SP) است.
- ساختار تحقیق
در این بررسی روشهای حفاری وتزریق در آب بند نمودن پی سد حوضیان است که روش مناسب تزریق باعیارهای لازم در پی سد خاکی وهمچنین اجرای نتایج تحقیق وجلوگیری از خسارتهای ناشی از کاربردمصالح اضافی در سازههای آبی وصرفه اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، مطالب ارائه شده در این پژوهش با ساختار زیر ارائه گشته است. در فصل اول اهداف تحقیق آمده و در فصل دوم سوابق تحقیقاتی مرتبط با این پژوهش اعم از داخلی و خارجی و همچنین پروژه های مشابه گردآوری شده و به طور خلاصه ارائه گشته است. با رجوع به فصل سوم مشاهده میگردد که فصلی با عنوان مواد و روشها جمع بندی شده و در آن شرحی از داده های مورد نیاز و استفاده شده در این پژوهش به نشر آمده است در این فصل ابتدا به معرفی انواع پی وتاثیر آن در روند طراحی سدهای خاکی سپس کلیات نشت وعوامل ایجاد مسیرهای تراوش وروش های کاهش وکنترل تراوش (نشت)وسپس حفاری و تزریق وآزمایشات مورداستفاده وسپس ابزاردقیق و رفتارنگاری سدهای خاکی بیان شده است . به بررسی سدحوضیان می پردازیم،ابتدا مشخصات کلی سد سپس مشخصات پی وبعد روش های اصلاح پی بیان می شود ودر ادامه روش حفاری وتزریق اجراشده در این سدوسپس بررسی تزریق پذیری وآبگذری تکیه گاه ها وپی باتوجه به نتایج آزمایشات(فشارآب)لوژن ودرانتها ابزاردقیق سدراتشریح کرده وباتوجه به ابزارهای الکتریکی ومکانیکی نصب شده درپی،فشار آب منفذی ونشت رابررسی می کنیم. و در فصل چهارم نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات و در نهایت در فصل پنجم مراجع و منابع این پژوهش آورده شده است.
